Trước tình hình đó, ngày 18/4/2008, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã có Công văn số 875/BKHCN gửi UBND các tỉnh, thành phố để đề nghị chỉ đạo sở khoa học và công nghệ phối hợp với các đơn vị chức năng tại địa phương tiến hành thanh tra chuyên đề nhằm phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm hành chính về đo lường, chất lượng đối với tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành các qui định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh xăng dầu và gas. Mục đích của đợt thanh tra là nhằm góp phần bảo vệ quyền, lợi ích của người tiêu dùng và toàn xã hội, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, hạn chế tình trạng người kinh doanh xăng dầu, gas vì mục tiêu lợi nhuận dẫn đến vi phạm pháp luật, qua đó nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực đo lường, chất lượng xăng dầu, gas.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng vừa tổ chức Hội nghị tổng kết thanh tra chuyên đề về đo lường, chất lượng xăng dầu, gas. Qua báo cáo tổng kết, tính đến 30/11/2008 có 61/63 tỉnh thành phố đã có báo cáo. Qua tổng hợp số liệu cho thấy có tổng số 4.441 cơ sở kinh doanh xăng dầu, gas, trong đó số kinh doanh xăng dầu là 3890 cơ sở; kinh doanh gas là 636 cơ sở. Đã phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính đối với 797 cơ sở chiếm 17,9% số cơ sở được thanh tra với tổng số tiền phạt là 3.818.530.000 đồng. Trong đó, vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu là 643 cơ sở, trong kinh doanh gas là 154 cơ sở.

Đối với lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, các hành vi vi phạm được phát hiện đa số là làm sai số của phương tiện đo và có hành vi tác động làm thay đổi tình trạng kỹ thuật của phương tiện đo, ngoài ra là các hành vi vi phạm về chất lượng xăng dầu. Đối với kinh doanh gas chủ yếu bị phát hiện ra sai phạm là bình gas không đủ định lượng, bình gas không được kiểm định và sang chiết gas trái phép... Các ý kiến tham luận đều thống nhất một điểm chung: đồng tình ủng hộ việc các cơ quan nhà nước đã tổ chức các cuộc thanh tra chuyên đề về kinh doanh xăng dầu, gas. Tuy nhiên, mức phạt chưa thỏa đáng nên tính răn đe chưa cao. Nguy cơ cháy nổ nguy hiểm tiềm ẩn ở những hộ kinh doanh thủ công nhỏ lẻ. Việc lắp chíp điện tử gian lận về xăng dầu nay đã tới mức báo động.

Các đại biểu cũng đưa ra một số kiến nghị với các cơ quan chức năng Nhà nước, cần phải có biện pháp xử lý mạnh hơn nữa. Nếu những cơ sở có hành vi vi phạm, tái phạm nhiều lần thì phải chuyển hồ sơ tới cơ quan pháp luật, chiểu theo điều 162 của Bộ luật Hình sự để xử lý có tính răn đe cao. Yêu cầu các cơ sở kinh doanh về mặt hàng này bắt buộc phải đảm bảo điều kiện kinh doanh, loại trừ những đơn vị nhỏ lẻ có nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn. Các chuyên gia kỹ thuật đầu ngành nên nghiên cứu bộ phận cập nhật hóa đơn bán lẻ trên các cây xăng dầu cấp cho khách hàng, để nếu có tranh chấp kiện cáo thì mới có cơ sở pháp lý. Cần theo dõi chỉ số qua chíp, bo điện tử tại thời điểm thanh tra so với kết quả thanh tra đợt trước, nếu có sai phạm thì phải truy thu trả cho khách hàng.

Mặt khác, đề nghị Thủ tướng Chính phủ chấm dứt không cho phép kinh doanh xăng A83 để tránh tình trạng pha trộn với xăng A92, A95 nhằm thu lợi bất chính. Tiếp tục tăng cường kiểm tra, kiểm soát đột xuất thông tin qua các số điện thoại, đường dây nóng của thanh tra sở khoa học và công nghệ, chi cục quản lý thị trường...

Đặc biệt, theo phát biểu của Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ - Trần Quốc Thắng, thời gian tới Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trình các cơ quan chức năng cho phép gắn "hộp đen" trong các cây xăng dầu để xác định sai số nhằm hạn chế tới mức thấp nhất việc gian lận trong kinh doanh xăng dầu.

Có thể khẳng định rằng: đợt thanh tra chuyên đề về đo lường và chất lượng xăng dầu, gas vừa qua triển khai đã đạt được mục tiêu đề ra đầu tiên là ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về đo lường và chất lượng trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, gas thông qua việc thanh tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm pháp luật về lĩnh vực này.

Qua đó, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và răn đe, phòng ngừa các hành vi có ý định gian dối, vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng dầu, gas trên cả nước. Đồng thời, góp phần không nhỏ đảm bảo sự công bằng xã hội, bảo vệ lợi ích chính đáng của người tiêu dùng và sự cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động kinh doanh xăng dầu, gas. Tuy nhiên, để có thể đánh giá một cách đầy đủ và toàn diện kết quả đợt thanh tra này, cần có thời gian để các cấp, các ngành có liên quan tiếp tục nghiên cứu, phân tích trên những góc độ khác nhau nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm phục vụ cho công tác quản lý ở ngành mình, cấp mình.

Cần tiếp tục phúc tra, xác minh để đảm bảo duy trì kết quả đã đạt được, vì qua đợt thanh tra các cơ quan quản lý nhà nước đã thấy rõ những điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý của mình và nghiêm túc rút ra được những bài học kinh nghiệm để phát huy những ưu điểm và khắc phục những tồn tại, thiếu sót để quản lý ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Anh Thúy
(Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ)