Cánh đồng Mường Lò với tổng diện tích gần 30 km2, có diện tích gieo cấy 707,73 ha. Từ năm 2008 đến nay, thị xã Nghĩa Lộ đã thực hiện Dự án 500 ha lúa năng suất, chất lượng cao (chiếm trên 70% diện tích đất ruộng) với các giống lúa Chiêm Hương, HYH 100, Nghi Hương 305..., năng suất bình quân đạt từ 65 - 70 tạ/ha/vụ. Cùng với việc tăng cường vận động nhân dân thực hiện có hiệu quả và chất lượng dự án gieo cấy lúa năng suất chất lượng cao, thị xã đã tích cực vận động nhân dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất như sử dụng phân viên nén dúi sâu...

Ông Hà Đức Thuỵ - Trưởng phòng Kinh tế thị xã Nghĩa Lộ cho biết: một trong những khó khăn hiện nay là việc sản xuất lúa hàng hoá chưa thực sự vững chắc, nhân dân vẫn còn tư tưởng ỉ lại vào sự bao cấp của Nhà nước về hỗ trợ giống. Mặt khác, do trình độ dân trí không đồng đều nên việc ứng dụng công nghệ cao vào trong sản xuất rất khó khăn.

Cùng với đó, trên cánh đồng Mường Lò, nhiều nơi, nhiều khu vực còn cấy nhiều giống lúa trên một diện tích, đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng. Vụ mùa năm 2010, thị xã gieo cấy 569,3 ha lúa năng suất chất lượng cao (chiếm 80,4% diện tích) với các giống lúa: Chiêm Hương, HYT 100 và Nghi Hương 305. Như vậy, mỗi năm riêng trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ có gần 6.000 tấn gạo hàng hoá. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn vẫn chưa có cơ sở thu mua chế biến đánh bóng hạt gạo để xây dựng thương hiệu gạo Mường Lò để sánh cùng các thương hiệu gạo của các địa phương khác như: gạo Séng Cù - Mường Khương (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai); gạo Tám Thơm, nếp cái hoa vàng của Nam Định... Trong khi đó, lượng gạo được sản xuất tại Mường Lò được rất nhiều người trong ngoài tỉnh ưa chuộng.

Bà Nguyễn Thị Ca ở phường Trung Tâm, chủ một trong những cơ sở chế biến gạo của thị xã Nghĩa Lộ cho biết: mỗi năm gia đình đã thu mua và chế biến cung cấp ra thị trường trên dưới 100 tấn lương thực, trong đó các loại gạo như: Chiêm Hương, Nghi Hương và Séng Cù chiếm trên 70 tấn, chủ yếu được chuyển ra các khu vực trong và ngoài tỉnh. Các loại gạo thơm ngon này được mua chuyển về xuôi làm quà và được mọi người ưa thích. Tuy nhiên, gạo Mường Lò cung cấp ra thị trường không nhiều, đều được đóng "tù mù" trong các bao không có nhãn mác, thật giả lẫn lộn và gạo Mường Lò hiện nay vẫn chưa có thương hiệu...

Việc xây dựng thương hiệu gạo Mường Lò hiện nay đang được cấp uỷ, chính quyền địa phương trăn trở và hướng tới. Tuy nhiên, việc quy hoạch các vùng chuyên canh sản xuất theo thói quen, tự phát và thiếu định hướng nên sản phẩm làm ra không đáp ứng so với nhu cầu của thị trường sản xuất gạo hàng hoá. Trong khi đó, yêu cầu đặt ra là phải đảm bảo sự đồng bộ các hoạt động theo quy trình canh tác gồm: canh tác - chế biến - bảo quản, từ đó nâng cao được chất lượng, giảm chi phí và nâng cao được sự cạnh tranh trong khu vực và cả nước.

Cùng với đó phải gắn kết doanh nghiệp với nông dân để tạo ra sản phẩm đạt yêu cầu. Trong đó, doanh nghiệp đầu tư phương tiện, vật tư sản xuất, bảo quản sau thu hoạch, Nhà nước tổ chức chỉ đạo gieo cấy đúng thời vụ, hỗ trợ khoa học kỹ thuật, chính sách phát triển... nông dân đẩy mạnh sản xuất theo đúng yêu cầu kỹ thuật và đặc biệt là phải mạnh dạn sản xuất các giống lúa đặc sản truyền thống của địa phương nhằm xây dựng gạo thương hiệu gạo Mường Lò. Đây không chỉ lợi ích của người nông dân mà còn là lợi ích của người tiêu dùng...

Nguyễn Đức Phương