Đó là một trong những nội dung chính trong Thông báo số 203/TB-VPCP ý kiến kết luận của Thủ tướng Chính phủ về tình hình thiếu điện và các giải pháp khắc phục vừa được Văn phòng Chính phủ ban hành.

Thiếu điện là do không có vốn

Trong thông báo của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, việc đảm bảo cung cấp điện có ý nghĩa hết sức quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thúc đẩy phát triển tăng trưởng bền vững và góp phần cải thiện cuộc sống của nhân dân. Thấy rõ được tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển ngành điện.

Thủ tướng nhận định, trong 10 năm qua ngành điện đã có những bước phát triển vượt bậc, công suất và sản lượng điện đã tăng gấp 4 lần. Một số mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển ngành điện Việt Nam đã đạt và vượt, như sản lượng điện sản xuất mục tiêu đề ra năm 2010 là 93 tỷ kWh, dự kiến đạt 97 tỷ kWh, chương trình đưa điện và nông thôn, miền núi đề ra đến năm 2010 đạt 90% số hộ dân nông thôn có điện, nhưng đến nay đã đạt trên 95%.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng nhận định trong quá trình phát triển, ngành điện đã bộc lộ một số tồn tại và bất cập về công tác tổ chức, lúng túng trong công tác điều hành. Mùa khô năm 2010, từ đầu tháng 4 đến tháng 7, việc cung cấp điện thiếu hụt đã xảy ra, lượng điện cung cấp thiếu hụt có tỷ trọng không lớn so với sản lượng điện cả năm 2010, nhưng t ập trung vào thời điểm nắng nóng kéo dài, diễn ra trên diện rộng làm ảnh hưởng đến phát triển kinh  tế, sinh hoạt của nhân dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Thủ tướng cho rằng việc thiếu điện trong thời gian qua cũng có những nguyên nhân khách quan như do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, từ cuối năm 2009 đến nay, lượng mưa trên cả nước rất thấp so với trung bình nhiều năm, dẫn đến việc khai thác các nhà máy thủy điện bị hạn chế. Nắng nóng cũng làm nhu cầu điện cho sản xuất và sinh hoạt tăng đột biến.

Ngoài ra, do khô hạn diễn ra trên diện rộng trong những tháng đầu năm 2010, do để đảm bảo cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, trong quý I/2010, đã tiến hành xả một lượng nước lớn từ các hồ thủy điện, khoảng trên 3,5 tỷ m3, cũng làm giảm đáng kể sản lượng điện.

Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu vẫn là việc đưa các công trình điện vào hoạt động chậm, do không huy động đủ vốn, công tác giải phóng mặt bằng chậm, công tác chỉ đạo điều hành chưa quyết liệt để bám sát tiến độ. Việc duy trì giá điện thấp cũng ảnh hưởng đến việc bảo đảm cung cấp điện, giá thấp không khuyến khích việc sử dụng điện tiết kiệm, không khuyến khích các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đầu tư vào phát triển điện.

Hình thành thị trường điện cạnh tranh

Từ những phân tích những bất cập trên, Thủ tướng cho rằng, cần rút kinh nghiệm để khắc phục, làm cho tốt tiến độ xây dựng các công trình nguồn và lưới điện không đảm bảo, không chỉ ảnh hưởng đến việc cung cấp điện hiện nay, mà có thể còn ảnh hưởng đến việc bảo đảm cấp điện cho các năm tới, nếu không thực hiện các giải pháp quyết liệt, kịp thời, trong đó tập trung giải quyết các khâu: vốn, mặt bằng và điều hành.

Để giải quyết về vốn, cơ chế giá điện cần phải xem xét, giá điện là yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư vào phát triển điện, hiện còn bao cấp, giá bán điện thấp dưới giá thành chiếm khoảng 28% sản lượng điện thương phẩm, vẫn còn bù chéo giữa các loại hộ sử dụng điện, bù chéo giữa các vùng; cơ chế điều chỉnh giá theo biến động của tỷ giá, của chỉ số giá tiêu dùng vẫn chưa thực hiện được, Những vấn đề này cần quan tâm giải quyết trong quá trình chuyển giá bán điện sang thực hiện theo cơ chế giá thị trường.

Công tác điều hành cần phải quyết liệt hơn, các dự án chậm tiến độ, người đứng đầu doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm, công tác giải phóng mặt bằng chậm, lãnh đạo địa phương phải chịu trách nhiệm.

Để giải quyết được những vấn đề trên, Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương phải tăng cường kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ kịp thời những vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ các dự án nguồn và lưới điện đang xây dựng; giúp chủ đầu tư và các nhà thầu tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, trường hợp vượt thẩm quyền báo cáo ngay Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Mặt khác, Bộ Công Thương chuẩn bị đề án và các văn bản pháp lý cần thiết cho việc hình thành thị trường phát điện cạnh tranh, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 10 năm nay để xem xét thực hiện ngay từ năm 2011.

Đồng thời, Bộ Công Thương phải hoàn thành Quy định phương án lập, trình tự thủ tục thẩm định và ban hành giá điện theo cơ chế thị trường, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quý 3 năm nay.

(Theo VnMedia)