Chủ trương đúng nhưng không khuyến khích được nông dân  

Thực hiện chủ trương này, năm 2009, xã Nghĩa Lợi được thị xã Nghĩa Lộ chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện xây dựng mô hình vận động nhân dân DĐĐT tại cánh đồng bản Chao Hạ I, II để từng bước hình thành vùng sản xuất chuyên canh rau màu. Ngay sau khi có kế hoạch, xã đã ra nghị quyết chuyên đề và thành lập Ban chỉ đạo gồm các thành viên của ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Bí thư chi bộ và trưởng bản Chao Hạ I, II. Đặc biệt có sự tham gia cửa Tổ công tác của thị xã. Sau khi rà soát ngoài thực địa tại khu vực DĐĐT,  kết quả, có 2,1 ha là ruộng canh tác của 13 hộ dân thuộc bản Chao Hạ I, II được qui hoạch DĐĐT.

Xã Nghĩa Lợi đã trực tiếp tổ chức họp triển khai từng bước, bắt đầu từ việc họp riêng với cán bộ, đảng viên và Ban công tác Mặt trận 2 bản, tiếp đến là mời trực tiếp các hộ gia đình đến để tuyên truyền, vận động về mục đích, ý nghĩa của việc DĐĐT. Qua 4 buổi họp, phổ biến, tuyên truyền, thuyết phục, các hộ nông dân đã nhất trí đưa toàn bộ diện tích đất nông nghiệp vào thực hiện. Qua thực hiện DĐĐT vụ đông xuân thì hiệu quả lại không cao, chính vì vậy đến vụ kế tiếp tức là vụ hè thu này cả chao hạ I , II  chỉ còn lại 2 hộ tiếp tục tham gia. Chương trình DĐĐT gần như bị thất bại .

Tìm hiểu về vấn đề này, chúng tôi đã đến bản Chao Hạ I. Gần như toàn bộ diện tích được xã Nghĩa Lợi đưa vào DĐĐT đã được người dân đưa trở lại trồng lúa vụ mùa. Theo ông  Lò Văn Xuân - Trưởng bản Chao Hạ I thì hầu hết diện tích đưa vào DĐĐT vụ đông xuân không cho thu nhập cao. Theo lý giải của ông trưởng bản thì nếu đưa 1.000 m2 ruộng vào trồng lúa Chiêm hương sẽ thu được 6 tạ, tính theo giá thị trường  tương đương với 3,5 triệu đồng, nếu đưa vào trồng màu thì cũng đạt được thu nhập như vậy nhưng nông dân phải bỏ ra rất nhiều công chăm sóc.

Ông trưởng bản Lò Văn Xuân vẫn còn nhớ như in vụ chiêm xuân 2007, thực hiện dự án trồng ớt trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ có 5,7 ha, trong đó, xã Nghĩa Lợi trồng 3,8 ha, nhưng đến khi thu hoạch các hộ nông dân thay vì vui mừng với một vụ mùa bội thu thì ớt chín đỏ đầy ruộng nhưng không ai buồn hái, vì không có người mua. Sau đến  vụ trồng dưa , cà chua đều được mùa nhưng người nông dân cũng không thể bán cho ai được .          

Theo chỉ dẫn, chúng tôi tìm đến nhà ông Lò Văn Số ở bản Chao Hạ II, là một trong 2 hộ cửa xã Nghĩa Lợi tiếp tục thực hiện DĐĐT vụ hè thu. Gia đình ông Số đã đưa 2000 m2 đất vào trồng ngô nếp vì lý do đơn giản là trồng ngô nếp sẽ cho bắp sớm, gia đình chủ động bẻ non luộc đem ra ven đường quốc lộ 32 bán cho khách qua đường với giá 2.000 đồng /bắp ăn chơi. Ông Lò Văn Số cho biết thêm năm nay bắp ngô sẽ có giá hơn vì ít người trồng, như năm trước, ngô rẻ ai cũng luộc, cũng bán.

 Cần tìm đầu ra cho sản phẩm

Qua tìm hiểu và nắm bắt tâm tư của các hộ nông dân, chúng tôi nhận thấy một số điểm còn vướng mắc như: nhân dân còn mang nặng tập quán trồng cây lúa nước, tư tưởng chậm đổi mới; kinh nghiệm tổ chức sản xuất, bố trí phân công lao động tập trung của các hộ gia đình còn hạn chế, tính chuyên cần chưa cao. Một số diện tích quá trũng, hệ thống tưới tiêu chưa thuận tiện, công tác bảo vệ đòi hỏi chặt chẽ và thường xuyên hơn so với trồng lúa. Đặc biệt, cơ chế tự tiêu thụ sản phẩm chính là vấn đề làm cho các hộ lo lắng hơn cả vì trên thực tế giá rau, củ trên thị trường rất bấp bênh mà khả năng nắm bắt thị trường của các hộ còn hạn chế.

Do vậy cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các hộ dân về mô hình dự án, vận động nhân dân chuyển đổi nếp nghĩ, cách làm, nắm bắt thời cơ, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Vấn đề này không phải “một sớm một chiều” là có thể thực hiện được, mà cần có kế hoạch lâu dài và huy động các tổ chức đoàn thể ở cơ sở tham gia. Thậm chí cần đứng ra thực hiện thí điểm  nâng cao chất lượng, tạo sản phẩm hàng hóa.

Ngoài ra, thị xã Nghĩa Lộ phải có cơ chế hỗ trợ ban đầu về máy móc, trang thiết bị, vật tư, phân bón, kiến thức nhằm khuyến khích động viên cũng như giúp đỡ các hộ bắt tay vào chuyển đổi và sản xuất một cách hiệu quả. Vấn đề quan trọng nhất đảm bảo cho công tác DĐĐT thành công, đó là tìm đầu ra cho sản phẩm. Nghĩa Lộ là trung tâm giao thương các huyện thị phía tây của tỉnh, một thị trường không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của hơn 40 nghìn dân mà là tất cả nhân dân 4 huyện, thị, đây là một thị trường rất lớn nếu biết khai thác, cho nên, sự hợp tác kinh tế giữa các huyện, thị cần được thị xã Nghĩa Lộ đặt ra.

Xây dựng “Mô hình DĐĐT ” tức là để sử dụng được tối đa diện tích, giảm chi phí đầu tư, thuận lợi cho sản xuất, cơ giới hóa nông nghiệp, mở rộng diện tích, tạo vùng chuyên canh sản suất rau màu và mục đích cuối cùng là tạo công ăn việc làm, phát triển kinh tế hộ bền vững cho nhân dân. Vấn đề chính vẫn là người nông dân phải thay đổi nhận thức, tìm được thị trường cho sản phẩm mới có thể nên mục tiêu chính vẫn là người nông dân  nhân rộng được mô hình. Đây cũng là cách làm dẫn đến thành công cho tất cả các chương trình phát triển kinh tế nông nghiệp ở mọi địa phương.

Nguyễn Nhật Thanh