Dự án “Giúp các hộ dân khó khăn về kinh tế của Yên Bái tăng thu nhập thông qua áp dụng phân viên nén dúi sâu trong thâm canh lúa với mô hình bền vững về truyền thông đại chúng và hệ thống cung cấp phân viên qua các doanh nghiệp nhỏ (FDP)” thực hiện phương pháp tiếp cận thị trường, tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn chuyển giao kỹ thuật trang bị kiến thức, vận động các hộ nông dân chuyển đổi từ nhận thức sang thay đổi hành vi bằng cách tự đầu tư mua NP (phân viên dúi sâu) bón cho cây lúa nước thay tập quán bón phân vãi thông thường.

Vụ xuân 2009, Ban quản lý Dự án đã chọn 17 xã thực hiện FDP tại 5 huyện Trấn Yên, Văn Yên, Yên Bình, Văn Chấn và thị xã Nghĩa Lộ và duy trì 16 xã thực hiện FDP tại Lục Yên.

Vụ mùa năm 2009, lựa chọn 43 xã thực hiện FDP tại địa bàn các huyện, thị, thành phố, duy trì 41 xã đã thực hiện. Đến năm 2010, lựa chọn 10 xã của thành phố Yên Bái và huyện Văn Chấn thực hiện tập trung, tăng cường các hoạt động truyền thông tại các huyện Yên Bình, Văn Yên, Trấn Yên và thị xã Nghĩa Lộ, đưa tổng số xã thực hiện Dự án trong vụ mùa 2010 lên 138 xã.

Thực hiện Dự án, một loạt các hoạt động tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên nông dân thay đổi tập quán canh tác bón phân vãi thông thường sang áp dụng bón phân viên cho cây lúa nước được thực hiện.

Dự án cũng đã tổ chức các lớp tập huấn đào tạo về kỹ năng truyền thông cho đội ngũ cộng tác viên các xã về kiến thức maketing, đánh giá, giám sát, kỹ năng lồng ghép các hoạt động để tuyên truyền về phân viên, giao lưu văn nghệ đặc biệt là tổ chức các hội thi tìm hiểu kiến thức phân viên nén dúi sâu từ cấp cơ sở, cấp huyện, cấp tỉnh.

Hội phụ nữ một số địa phương cũng rất năng động, sáng tạo trong thực hiện Dự án điển hình như: Hội Phụ nữ thị xã Nghĩa Lộ đã tham mưu UBND thị xã đưa chỉ tiêu áp dụng FDP vào nghị quyết Hội đồng nhân dân, UBND, tham mưu xây dựng mô hình “Dân vận khéo”, tổng kết rút kinh nghiệm và nhân diện; Hội Phụ nữ huyện Văn Chấn làm tốt công tác tuyên truyền vận động có trên 10.000 hộ tham gia FDP.

Hội Phụ nữ Trấn Yên tham mưu với Phòng Nông nghiệp đưa FDP vào khung lịch thời vụ và gieo cấy của huyện... Với những nỗ lực này, trong 2 năm 2009 - 2010, các tổ chức hội phụ nữ, khuyến nông các huyện đã tuyên truyền vận động trên 37 ngàn hộ thực hiện FDP (trong đó trên 9.000 hộ nghèo, chiếm 24% tổng số hộ tham gia dự án) với tổng diện tích là 7.128ha. Đây là một thành công của Dự án với bối cảnh triển khai nhanh, mở rộng và hạn chế ngân sách. Trong 4 vụ lúa xuân từ 2009 đến mùa 2010, trên 1.300 tấn phân viên đã được cung ứng, trong đó phân phối qua kênh phụ nữ chiếm 68% tỷ trọng tiêu thụ.

Qua các vụ lúa, kết quả phân tích số liệu gặt thống kê tại các xã thực hiện cho thấy 100% ruộng áp dụng phân viên đều có năng suất cao hơn ruộng đối chứng áp dụng phân vãi, trung bình tăng 20% năng suất so với đối chứng. Áp dụng FDP cũng giảm công lao động cho cả vụ vì giúp giảm công cấy do cấy thưa, giảm công chăm sóc ruộng do chỉ phải bón một lần. Trung bình, áp dụng FDP giúp giảm 1,2 công lao động/sào cho tất cả các khâu trong cả vụ, tương đương hơn 30 công/ha.

Như vậy với tổng diện tích 7.128ha áp dụng trong 4 vụ lúa 2009 - 2010, người dân tiết kiệm được trên 200 ngàn công tương đương 10 tỷ đồng. Bên cạnh đó, áp dụng FDP nên lượng giống cho mỗi sào sẽ giảm do cấy thưa. Trung bình mỗi sào áp dụng FDP sẽ giảm được 0,2kg giống (lúa lai), với diện tích trên 7.000 ha áp dụng trong 4 vụ tiết kiệm được khoảng 39 tấn thóc giống. Sử dụng phân viên nén dúi sâu cũng giúp giảm cả lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.

Qua điều tra, tổng hợp, so sánh cho thấy: 7.128ha lúa, với cùng sản lượng lương thực đạt được, áp dụng FDP các hộ tiết kiệm được 460 tấn đạm urê, 300 tấn kaliclorua và 1,3 tỷ đồng thuốc bảo vệ thực vật do bình quân chi phí thuốc bảo vệ thực vật đối với ruộng sử dụng phân vãi thông thường là 20.000đ/sào và đối với ruộng FDP là 13.000đ/sào, như vậy giảm 7.000đ/sào, tức khoảng gần 195.000đ/ha. Từ những thực tế này, 100% nông dân cũng khẳng định, áp dụng FDP giúp tăng thu nhập do tăng năng suất và giảm chi phí đầu tư. Trung bình, với 2 sào/hộ/vụ, mô hình FDP tăng thu nhập 800.000 -1.000.000đồng/hộ/năm.

Từ thực tế áp dụng FDP, người dân đã nhận thấy đây là một cách làm phù hợp, vừa tiết kiệm đầu vào, tăng được năng suất, dễ làm, dễ nhớ. Đây cũng là một giải pháp khả thi cho việc thực hiện chiến lược tăng trưởng và xoá đói giảm nghèo của chính quyền địa phương. Dự án cũng đã góp phần thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực an ninh lương thực cho đồng bào miền núi, phát triển công nghiệp hoá nông thôn, chương trình "4 giảm" (giảm giống, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm phân hoá học, giảm nước) và "3 tăng" (năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế) trong sản xuất nông nghiệp và định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2006 - 2010 của tỉnh.

Ngoài ra, với việc giảm lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, áp dụng FDP còn góp phần bảo vệ môi trường. Nhờ giảm ngày công đã tạo điều kiện cho phụ nữ nông thôn có thời gian và cơ hội tham gia các hoạt động của cộng đồng và chăm sóc cho gia đình.

Trên cơ sở đó, Ban quản lý Dự án sẽ tiếp tục triển khai Dự án tại 2 huyện vùng cao Trạm Tấu và Mù Cang Chải năm 2011 - 2012 và duy trì tính bền vững của Dự án tại các huyện, thị, thành phố, phấn đấu có 60 - 70% hộ trồng lúa áp dụng FDP trong các vụ lúa năm 2011 - 2012.

 Thu Hạnh