Ông Đào Duy Vượng - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: “Với 2.550 tổ hợp tác và 333 HTX như hiện nay, kinh tế tập thể có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế cũng như đời sống xã hội. Thành phần này đã thu hút gần 9.000 thành viên với trên 20.000 lao động, trong đó giải quyết việc làm thường xuyên cho  6 ngàn lao động với thu nhập ổn định. Trong năm 2010, tổng doanh thu các HTX đạt trên 420 tỷ đồng, nộp ngân sách trên 14 tỷ đồng.

Cùng tạo công ăn việc làm, kích thích sản xuất, xây dựng thị trường, đóng góp nghĩa vụ với Nhà nước, các HTX đã tích cực vào hoạt động xã hội của địa phương như làm từ thiện, xây dựng cơ sở hạ tầng...”. Đó là khi nền kinh tế đang ổn định và có bước phát triển, còn giai đoạn hiện nay thì sao?

Ông Mai Xuân Thìn - Chủ nhiệm HTX  Dịch vụ tổng hợp Hoàng Thắng (Văn Yên), chuyên cung cấp vật liệu xây dựng cát sỏi xây dựng cho biết: "Hết sức khó khăn. lạm phát tăng cao, việc thực hiện các biện pháp thắt chặt tiền tệ, giảm đầu tư công... đã ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất kinh doanh của HTX chúng tôi".

Là một HTX có truyền thống làm ăn có hiệu quả, trước đây trung bình mỗi tháng HTX Hoàng Thắng cung cấp ra thị trường từ 3 đến 4 ngàn m3 sỏi xây dựng. Theo đó, đời sống xã viên và người lao động cũng đảm bảo. Nhưng bước sang năm nay, mỗi tháng HTX chỉ bán ra chưa được 1.000 m3, giảm 60% so với trước, không những vậy, việc thanh toán của khách hàng cũng chậm nên thu nhập và đời sống của 40 xã viên HTX đã bị ảnh hưởng lớn.

Như HTX Hoàng Thắng, cơ sở sản xuất gạch không nung Diệp Thanh Phong ở thị trấn Yên Thế (Lục Yên) cũng đang sản xuất rất cầm chừng bởi lạm phát tăng cao, giá vật tư đầu vào, giá nhân công tăng dẫn đến chi phí tăng. Sản phẩm sản xuất ra khó tiêu thụ một phần do giá thành sản phẩm và trong bối cảnh chung khó khăn người dân cũng tạm dừng công trình xây dựng.

Bên cạnh đó,  lãi suất ngân hàng tăng, cơ sở cũng không dám vay vốn để đầu tư sản xuất. Mặc dù không gặp khó khăn như các HTX hoạt động trên lĩnh vực sản xuất, nhưng hoạt động kinh doanh tiền tệ cũng bị ảnh hưởng rõ.

Bà Đinh Thị Huệ - Phó giám đốc phụ trách tín dụng Quỹ tín dụng nhân dân phường Nguyễn Thái Học (thành phố Yên Bái) cho biết: “Bước sang năm nay, do thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, lạm phát tăng, lãi suất tăng cao đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động tín dụng. Các quỹ tín dụng đều gặp  khó khăn trong việc huy động vốn và cho vay so với năm trước”.

Thực tế cho thấy, trong giai đoạn hiện nay, để đảm bảo sản xuất kinh doanh, vốn vẫn đang là bài toán khó đối với các HTX. Qua khảo sát của Liên minh HTX tỉnh ở 40 HTX ở huyện Trấn Yên và Văn Yên cho thấy: hầu hết các HTX đều có khó khăn về vốn. Tìm hiểu thực tế được biết, chỉ với qua kênh đăng ký với Liên minh HTX thì nhu cầu của các HTX khoảng 5 - 6 tỷ đồng, trong khi nhu cầu thực tế của các HTX cần đến hàng trăm tỷ đồng. Với lãi suất cho vay gần 20%/năm nếu có vay được vốn  thì việc kinh doanh cũng không thể có lãi vì lãi suất quá cao lợi nhuận làm ra chỉ đủ trả lãi ngân hàng.

Hiện nay các địa phương đang thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ về kiềm chế lạm phát, thắt chặt tiền tệ, cắt giảm đầu tư công..., do đó, các sản phẩm như: gạch, đá, cát... sản xuất ra tiêu thụ cũng hạn chế. Vì vậy, duy trì ổn định, chờ đợi qua khó khăn là mục tiêu mà các HTX đặt ra hiện nay. Dù mục tiêu đặt ra như vậy, nhưng việc duy trì ổn định các HTX cũng không phải dễ dàng. Trong giai đoạn này khó khăn hơn cả là những HTX dịch vụ điện nông thôn.

Các HTX chế biến gỗ ván cố gắng duy trì hoạt động ổn định chờ cơ hội mới.

Theo số liệu của Liên minh HTX tỉnh, chỉ có 10/64 HTX dịch vụ điện trên địa bàn tỉnh đã chuyển đổi ngành nghề kinh doanh khi ngành điện thực hiện cung cấp điện đến tận đầu công tơ, còn phần lớn đang loay hoay chưa tìm ra lối thoát. Không còn việc làm, việc tồn tại hay không  của vài chục HTX  này cũng chỉ trong "một sớm một chiều".

Trong khó khăn, các HTX và các tổ hợp tác cũng đã có nhiều giải pháp để tồn tại, trong đó tích cực tìm kiếm thị trường, mở rộng sản xuất kinh doanh... đang là hướng đi.

Cùng với đề ra giải pháp cắt giảm chi phí không cần thiết, tăng năng suất lao động..., HTX dịch vụ tổng hợp Hoàng Thắng đã mở thêm các ngành nghề mới như: khai mỏ, đóng tàu. HTX Công Tâm ( Văn Yên), một cơ sở chuyên chế biến các sản phẩm từ quế đã chuyển đổi sang nhiều lĩnh vực kinh doanh như vật tư phân bón, vận tải, gỗ rừng trồng...

Bên cạnh đó, HTX đã tìm đối tác mới tại các tỉnh bạn ở Quảng Ninh, Bắc Ninh và các đối tác nước ngoài để đảm bảo đầu ra sản phẩm. Năm nay là một năm có nhiều thuận lợi cho việc chế biến chè, HTX 30/4 Việt Đức ( Văn Chấn) cũng như nhiều HTX sản xuất kinh doanh chè khác đã đầu tư thêm các trang thiết bị máy móc, nhà xưởng chế biến trị giá hàng tỷ đồng... để mở rộng sản xuất, đáp ứng nhu cầu thị trường. Trong khó khăn này, vai trò của Liên minh HTX tỉnh đã được phát huy.

Cụ thể đã có nhiều giải pháp cùng các HTX tháo gỡ khó khăn, giúp các HTX khâu nối với các ngân hàng thương mại, giúp các HTX lập dự án...; trực tiếp khâu nối với Quỹ Hỗ trợ liên minh HTX  Trung ương để các HTX có thể tiếp cận để vay vốn ưu đãi phát triển và mở rộng sản xuất. Thông qua nguồn vốn tạo việc làm Liên minh hàng năm cũng có 20 HTX được tiếp cận với nguồn vốn ưu đãi phát triển sản xuất.

Đáng mừng hơn với sự quan tâm của tỉnh, Quỹ hỗ trợ của HTX với nguồn vốn 3 tỷ đồng cũng đang được xúc tiến thành lập có thể đi vào hoạt động đi vào quý 3 năm nay, sẽ là một kênh giúp các HTX giảm bớt khó khăn về vốn. Với sự giúp đỡ của Liên minh, các hợp tác xã Hoàng Thắng, Cao Thắng, Hương Lý... đã tiếp cận các ngân hàng thương mại vay với tổng số tiền là 10 tỷ đồng để duy trì sản xuất.

Qua Quỹ hỗ trợ của Trung ương với lãi suất ưu đãi các HTX Tân Thịnh đã được vay 2 tỷ đồng, Hoàng Thắng 700 triệu đồng, Hương Lý 700 triệu đồng, Hợp Nhất 800 triệu đồng...

Tin rằng với các giải pháp của Chính phủ và của tỉnh, sự giúp đỡ của Liên minh các HTX và chính quyền địa phương thời gian tới kinh tế HTX sẽ vượt qua khó khăn để tiếp tục phát triển, tiếp tục có đóng góp nhiều hơn cho kinh tế - xã hội địa phương.

Nguyễn Đình