Cánh đồng bán ngập của xã Mỹ Gia (huyện Yên Bình) rộng hàng trăm ha, trải dài ngút mắt. Người Mỹ Gia lâu nay vẫn tự hào vì cánh đồng của quê mình rộng nhất vùng Đông hồ, họ yêu từng tấc đất, nâng niu sản phẩm của mình làm ra.

Với 85ha, Mỹ Gia hiện là xã trồng nhiều lạc nhất của huyện Yên Bình, đây là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ gia đình trong xã.

Mới sáng sớm, mặt trời còn chưa kịp tỏa nắng xuống mặt hồ, những người nông dân ở đây đã tất bật ra đồng nhổ lạc. Lác đác có những thửa ruộng vừa thu hoạch xong để lộ ra từng khoảng đất màu nâu thẫm.

Có lẽ năm nay trời không chiều lòng người, nên năng suất cây lạc cũng kém hơn mọi năm. Mấy ngày nay, cả gia đình bà Nguyễn Thị Tân (thôn 1, xã Mỹ Gia) ra đồng từ sớm, người nhổ, người bứt lạc, đổ vào bao, ai cũng nhanh tay làm trước khi trời nắng.

Bà Tân cho biết: “Lạc năm nay không được mùa như mọi năm, củ kém hơn do trời mưa ít, lại thêm cây lạc bị nấm, sâu bệnh nhiều nên năng suất thấp. Nhà tôi năm nay trồng 5 sào, nếu như mọi năm ít cũng được 5 tạ lạc tươi, còn vụ này thu hoạch hết cũng chỉ được hơn 3 tạ một chút”.

Ngoài chuyện lạc không "sai" củ, giá cả cũng là nguyên nhân khiến người trồng lạc lo lắng. Mấy năm nay, người dân ở đây trồng lạc đến đâu bán hết đến đó. Vào mùa, cánh đồng lạc tấp nập người mua, kẻ bán. Thương lái đến thu mua ngay tại ruộng, ô tô đến tận đầu làng, xe trâu ra tận ruộng đợi nông dân thu hoạch xong thì mua luôn, lắm khi còn xảy ra cảnh tranh mua, tranh bán giữa các thương lái.

Nhưng năm nay không như vậy, trời đã đến chuyển sang trưa mà vẫn chưa có mấy người đến hỏi mua, bà Tân bảo thêm: “Chắc là phải mang về nhà, trưa họ mới đến nhà cân, chứ không ra ruộng nữa”.

Cả cánh đồng rộng lớn nhưng chưa có nhiều người nhổ lạc, những người nông dân ở đây cho biết, mọi người còn “nghe ngóng” xem giá cả có lên không chứ chưa vội nhổ ngay. Nhà anh Trương Văn Hải ở thôn 1 vụ này cũng thu khoảng 4 tạ lạc.

Chợt có tiếng chuông điện thoại, nghe xong anh Hải nói: “Thương lái gọi đấy, nhưng họ trả rẻ quá, có 7.500 đồng/cân thôi, năm ngoái đầu vụ cũng bán được 9.000 đồng, cuối vụ 11.000, 12.000 đồng/kg là chuyện bình thường. Giữa lúc mọi thứ đều tăng mà sao giá lạc lại giảm nhỉ? Nhưng lạc không để dưới ruộng được vì dễ bị mọc mầm".

Giải thích cho việc giá lạc giảm, bà Nông Thị Bích Thư, một người chuyên thu mua lạc đã nhiều năm cho biết: “Năm ngoái thương lái các tỉnh đặt hàng nhiều lắm, mỗi ngày thu mua một xe ô tô chở đi Hải Phòng, Hà Nội, Trung Quốc, vụ năm ngoái tôi cũng mua được 100 tấn, lạc khô bán 28 -30.000 đồng/kg, lạc tươi cũng được giá 12 - 15.000 đồng. Năm nay, các mối cũ vẫn đặt hàng nhưng giá rẻ hơn nhiều nên chỉ mua được của nông dân 8.000 đồng thôi, nguyên nhân là do các địa phương cũng trồng được nhiều và Trung Quốc không nhập nữa nên giá thấp”.

Theo kế hoạch, vụ xuân vừa qua, huyện Yên Bình trồng 445 ha lạc với các giống MD7, L14, lạc đỏ địa phương tập trung chủ yếu tại các xã ven hồ Thác Bà.

Sau mỗi mùa lạc lại có nhiều vấn đề đặt ra từ chất lượng nông sản đến đầu ra cho sản phẩm. Để nâng cao năng suất, các địa phương cần áp dụng các biện pháp thâm canh, sử dụng các giống mới và đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Ngoài ra, các loại nông sản hiện nay chủ yếu trông chờ vào tư thương đến thu mua và xuất khẩu sang Trung Quốc. Năm nào, thị trường Trung Quốc có nhu cầu lớn, tư thương mua giá cao, nông dân phấn khởi. Năm nào thị trường bấp bênh, tư thương mua giá thấp thì người dân lại chịu thiệt đầu tiên, mùa thu lạc cũng theo đó mà bớt vui.

Vì vậy, để cây lạc phát triển bền vững cần hình thành các vùng chuyên canh tập trung và có chính sách thu mua cho nông dân cũng như đầu tư xây dựng các cơ sở chế biến nông sản để tạo đầu ra ổn định, tránh tình trạng phụ thuộc hoàn toàn vào bên ngoài như hiện nay.

Hồng Khanh