Khắc phục tình trạng này, vừa qua, Trạm Khuyến nông huyện Trấn Yên (Yên Bái) đã thực hiện mô hình áp dụng giải pháp chịu hạn cho cây trồng trên ruộng cạn.

Cũng như những chân ruộng cạn xung quanh, ruộng nhà anh Nguyễn Văn Tỉnh ở thôn 2, xã Minh Tiến không đủ nước tưới. Đất cát pha có tưới cũng khó giữ nước, vì vậy, trước nay, mảnh ruộng này gia đình anh chỉ sử dụng để trồng màu, vụ nào trời cho nhiều nước thì được thu, vụ nào ít mưa cũng đành chịu. Năm nay, dưới cái nắng gắt của những ngày hè,  ruộng lạc của gia đình anh Tỉnh vẫn xanh mướt một màu.

Vừa nhổ lạc anh vừa cho biết: "Trước kia, gia đình tôi trồng theo phương thức truyền thống, chỉ gieo trồng bình thường rồi đợi trời mưa xuống. Nhưng có kỹ thuật có khác, năng suất cao hơn hẳn. Mỗi khóm lạc trước chỉ cho 25 - 30 củ thì nay đã cho từ 35 - 40 củ, cá biệt có những khóm cho 50 củ. Thế này thì 1 sào cũng cho thu hoạch được khoảng 1,8 tạ. Cây lạc sinh trưởng phát triển tốt, ít sâu bệnh, các vụ sau tôi sẽ tiếp tục áp dụng và hướng dẫn bà con xung quanh về kỹ thuật mới này".

Mô hình thực hiện các giải pháp chịu hạn cho cây trồng trên đất ruộng cạn do Trạm Khuyến nông huyện Trấn Yên phối hợp với Viện Nông hóa thổ nhưỡng thực hiện quy mô 0,2ha với hai loại cây trồng là lạc và đậu tương tại xã Minh Tiến. Các cán bộ kỹ thuật đã hướng dẫn người dân thử nghiệm các phương pháp canh tác khác nhau.

Đối với ruộng hạn, đất thường xuyên bị khô hạn, nghèo dinh dưỡng, việc cải tạo đất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định thành công của mùa vụ. Vì vậy, phương pháp canh tác trên ruộng cạn chủ yếu tập trung vào khâu cải tạo đất và giữ độ ẩm cho đất trong suốt thời gian gieo trồng. Có ba phương pháp chính được áp dụng để giữ độ ẩm cho đất.

Phương pháp đầu tiên là sử dụng chế phẩm vi sinh vật Biotra rắc lên sau khi làm đất, bón phân. Các vi sinh vật trong chế phẩm sẽ có tác dụng giữ độ ẩm lại cho cây trồng. Phương pháp thứ hai là áp dụng biện pháp phủ rơm rạ lên trên mặt luống, vừa giữ độ ẩm và tạo chất mùn, cải tạo đất. Phương pháp thứ ba sau khi đã gieo hạt, phủ nilon lên trên, khi cây ra lá kép sẽ cắt bỏ nilon để cây sinh trưởng và phát triển bình thường.

Với các phương pháp này, Trạm Khuyến nông đã sử dụng các giống đậu tương ĐT96, ĐT90, ĐT2008, ĐT84, ĐT2000 và giống lạc Chay trắng, L14, lạc địa phương, L18, L26. Sau một thời gian thử nghiệm, tuy trồng trên ruộng cạn nhưng cây trồng sinh trưởng, phát triển mạnh, ra hoa tập trung, đậu tương cho quả đều, lạc sai củ, năng suất cao hơn so với ruộng không áp dụng biện pháp kỹ thuật.

Bà Trần Thị Hoàn Liên - Trạm trưởng Trạm Khuyến nông huyện Trấn Yên cho biết: "Những diện tích thử nghiệm là dạng đất cát pha, nhanh mất nước, không chủ động được tưới tiêu nên hiệu quả không cao. Những biện pháp này dễ áp dụng, cách làm đơn giản, phù hợp với trình độ canh tác của phần lớn bà con nông dân, tính khả thi cao, đặc biệt là biện pháp dùng rơm rạ che phủ, tạo độ mùn cho đất, có khả năng cải tạo đất. Vụ vừa qua, riêng cây đậu tương đã cho năng suất đạt 16,6 tạ/ha".

Hiện nay, số diện tích ruộng cạn không phải nhỏ, nhiều diện tích thiếu nước tưới nghiêm trọng không thể canh tác. Vì vậy, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất sẽ giúp nông dân cải tạo đất, nâng cao năng suất cây trồng, tránh lãng phí một nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng.

 Hồng Khanh