Để cụ thể hoá, huyện Trấn Yên đã xây dựng Đề án giao rừng, cho thuê rừng gắn với giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp giai đoạn 2012 - 2015. Đến nay Đề án đã hoàn thành, đồng thời huyện đã và đang tiến hành làm điểm giao rừng, cho thuê rừng, giao đất cho thuê đất tại xã Y Can.

Ông Đào Xuân Quang - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện cho biết: “Đề án giao rừng, cho thuê rừng, thu hồi rừng gắn với giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không chỉ nâng cao giá trị của rừng bằng các loại cây có giá trị kinh tế, đảm bảo an ninh, tạo môi trường sinh thái, giảm nhẹ thiên tai, điều hoà nguồn nước mà còn giúp người dân yên tâm sản xuất lâu dài, góp phần xoá đói, giảm nghèo trong nông nghiệp nông thôn bởi chính họ là nhân tố quan trọng trong việc trồng và bảo vệ rừng”.

Là huyện vùng thấp nhưng Trấn Yên có trên 46 ngàn ha rừng, người dân, nhất là dân vùng cao, vùng đồng bào dân tộc đã sống và gắn bó với rừng từ lâu đời, trồng rừng nay đã trở thành một nghề với đại bộ phận người dân nông thôn, kinh tế đồi rừng đã đóng góp lớn vào sự phát triển của kinh tế địa phương. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, nhu cầu sử dụng đất lâm nghiệp của người dân ngày một lớn, cùng với đó vẫn còn không ít người dân nhận thức về rừng còn hạn chế; quyền lợi, nghĩa vụ của người trồng rừng chưa được đảm bảo đã ảnh hưởng đến diện tích và chất lượng rừng.

Trong nhiều năm qua họ vẫn sống bằng nghề rừng, dựa vào rừng nhưng bản chất lại là đi nhận khoán, bảo vệ lại cho lâm trường hoặc một cá nhân, tổ chức khác. Nhiều hộ dân đang trồng và phát triển rừng nhưng vẫn chưa được cấp có thẩm quyền giao đất, giao rừng do vậy họ vẫn không yên tâm sản xuất. Ngược lại, có nhiều tổ chức, cá nhân lại được giao, nhận quá nhiều diện tích rừng, đất rừng. Đó là những vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác giao đất, giao rừng trong nhiều năm qua ở các địa phương...

Từ những yếu tố đó, cần thiết phải giao rừng, cho thuê rừng, thu hồi rừng gắn với giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư. Từ năm 2008 – 2011, Trấn Yên cũng đã tiến hành giao rừng, cho thuê rừng được gần 2.000 ha cho 550 cộng đồng thôn bản, dân cư ở 6 xã (Việt Hồng 187,9 ha, Việt Cường 420 ha, Hoà Cuông 71 ha, Kiên Thành 162 ha, Hồng Ca 1.072 ha và Y Can 13 ha).

Thông qua giao đất, giao rừng, chất lượng rừng đã được nâng lên, công tác quản lý, bảo vệ rừng tốt hơn, đặc biệt là nâng cao ý thức, trách nhiệm của cộng đồng dân cư trong quản lý và bảo vệ rừng.

Đề án được thực hiện tại 8 xã, trong năm 2012 này sẽ giao thí điểm tại xã Y Can với diện tích trên 1.276 ha, trong đó giao rừng 77,3 ha cho cộng đồng dân cư quản lý; giao 606 ha đất trồng sản xuất cho cá nhân, hộ gia đình, cho thuê 576 ha đất rừng tự nhiên sản xuất bị thay đổi hiện trạng là rừng trồng cho cá nhân và hộ gia đình.

Đến nay, đã giao được 13,6 ha rừng tự nhiên sản xuất cho thôn An Hoà quản lý, bảo vệ, số diện tích còn lại đã tiến hành đo đạc và họp dân để chuẩn bị các bước giao theo đúng quy định. Riêng diện tích 509 ha rừng từ Lâm trường Việt Hưng bàn giao sang nhưng thực tế phần lớn diện tích này từ lâu đã bị người dân xâm chiếm và trồng cây lâm nghiệp, cây nguyên liệu giấy.

Từ nhiều yếu tố đó, huyện và xã Y Can đã họp dân và cùng đi đến thống nhất là giao cho các hộ dân đã và đang sản xuất trên diện tích này mỗi hộ được cấp không quá 2,3 ha, đối với những hộ vượt quá diện tích thì phải tiến hành các thủ tục thuê đất theo quy định. “Hướng giải quyết như vậy đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao của người dân” - ông Đào Xuân Quang cho biết thêm.

Quan điểm xuyên suốt của Trấn Yên trong thực hiện Đề án giao đất, giao rừng là ưu tiên các hộ gia đình, cá nhân thường trú tại địa phương thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo trực tiếp sản xuất nông-lâm nghiệp, hộ gia đình chính sách, người có công, bộ đội, công an đã hoàn thành nghĩa vụ đang thiếu đất hoặc không có đất sản xuất; hộ gia đình, cá nhân gắn bó nhiều năm với khu rừng cụ thể.

Đối tượng thuê đất là các hộ gia đình, cá nhân có diện tích rừng vượt quá hạn mức quy định thường trú tại địa phương và có dự án, phương án đầu tư sử dụng đất; các nhà máy, tổ chức có nhà máy đóng trên địa bàn...

Từ những kết quả thực hiện tại xã Y Can, huyện sẽ tổ chức rút kinh nghiệm và tiến hành giao rừng, đất rừng, cho thuê đất, thuê rừng đến năm 2015 đạt trên 6.473 ha rừng sản xuất.

Việc giao đất, giao rừng, thuê đất, thuê rừng sẽ xác lập được được mối quan hệ pháp lý giữa Nhà nước và người sử dụng đất, sử dụng rừng, tránh tình trạng tranh chấp và khiếu kiện, người sử dụng thực hiện tốt quyền lợi, nghĩa vụ của mình. Rừng, chất lượng rừng được nâng lên, xã hội hoá nghề rừng, đảm bảo các hộ đều có đủ đất để bảo vệ và phát triển rừng bền vững, giải quyết việc làm, giúp nhân dân ổn định đời sống, xoá đói giảm nghèo và tiến tới làm giàu từ nghề rừng.

Thanh Phúc