Để sản xuất, kinh doanh chè thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn từ nhiều năm nay rất cần  sự vào cuộc quyết liệt của các ngành, các cấp, các doanh nghiệp và cả người làm chè từ khâu sản xuất nguyên liệu đến chế biến và tiêu thụ.

Tuy đến nay ngành nông nghiệp vẫn chưa đánh giá, tổng kết cụ thể việc sản xuất, kinh doanh chè năm 2012 nhưng nhìn chung vẫn đạt mục tiêu đề ra, từ năng suất, sản lượng đến chế biến, tiêu thụ. Bên cạnh sản xuất chè truyền thống, nhiều hộ dân ở huyện Văn Chấn, Trấn Yên, Yên Bình đang khá thành công và đạt hiệu quả kinh tế cao từ sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGap (chè sạch).

Nhưng với những nhà chuyên môn, người tâm huyết với cây chè thì việc sản xuất, kinh doanh chè năm qua vẫn không mấy sáng sủa, sản lượng chè tuy có tăng nhưng giá trị đem lại vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và vốn đầu tư. Người làm chè chưa thực sự sống được bằng cây chè; doanh nghiệp sản xuất chế biến chưa vượt qua khỏi “ao làng”, một số doanh nghiệp sản xuất cầm chừng, thậm chí phải ngừng sản xuất. Vấn nạn chè bẩn, chè không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng kém vẫn còn.

Cơ cấu sản phẩm vẫn chè đen là cơ bản, chè xanh, chè xanh chất lượng cao còn khiêm tốn; việc xây dựng thương hiệu sản phẩm chè chưa rõ nét. Sản phẩm được tiêu thụ hết song chủ yếu là chè thô nên thiếu sức cạnh tranh trên thị trường, tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ hạn chế. Tổng sản lượng chế biến trên 24.000 tấn, xuất khẩu trực tiếp chưa đạt 1.500 tấn, còn lại là xuất ủy thác và tiêu thụ qua các doanh nghiệp, tổng công ty.

 Để sản xuất, kinh doanh chè năm 2013 hiệu quả, bền vững, cần phải có nhiều yếu tố, mấu chốt là việc xây dựng vùng nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm, trước tiên đòi hỏi sự nỗ lực cao của nông dân và các doanh nghiệp từ đầu tư chăm sóc vùng nguyên liệu. Theo dự báo, thị trường tiêu thụ chè năm nay không có nhiều đột biến nên giá chè nguyên liệu cũng không thể cao, người dân nên tập trung đầu tư thâm canh tăng năng suất để bù vào giá thành.

Muốn chè đạt năng suất cao, ngay từ đầu vụ, nhân dân nên làm cỏ dại, cuốc sâu hố giữa hàng làm đất tơi xốp, giữ ẩm cho chè; phát quang các bụi rậm ở đường ven lô, ven đồi, tránh sự trú ngụ và phát sinh, phát triển của sâu bệnh. Tùy theo điều kiện đất đai, nông dân bón phân cân đối theo tuổi và năng suất chè, tăng cường bón phân hữu cơ và lân.

Thu hái chè là yếu tố quan trọng quyết định tới năng suất, chất lượng chè, do vậy, chỉ thu hái những búp chè đạt tiêu chuẩn, có từ 4 - 5 lá thật và hái san trật (1 tôm + 2 đến 3 lá non để chừa hai lá thật), tuyệt đối không được dùng dao, dùng liềm để cắt chè sẽ ảnh đến chất lượng sản phẩm đồng thời ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của các lứa chè sau, sản lượng chè giảm, nương chè mau già cỗi.

Các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, kinh doanh chè trên địa bàn cũng cần sửa chữa, đầu tư, lắp đặt thay thế, bảo dưỡng thiết bị máy móc, tìm kiếm thị trường, xúc tiến thương mại tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, phải xử lý nghiêm các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chè không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm theo quy chuẩn quốc gia (QCVN 1-7-2009/BNN và PTNT).

Bà Nguyễn Thị Thúy - Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm và thủy sản Yên Bái cho biết: “Sản xuất, kinh doanh chè là một ngành kinh tế chủ lực, năm nào Chi cục cũng tiến hành kiểm tra đánh giá chất lượng các cơ sở chế biến chè trên địa bàn. Năm 2011, có 93 cơ sở, doanh nghiệp chế biến chè hoạt động, qua kiểm tra, đánh giá chỉ có 6 cơ sở đạt loại A, 59 cơ sở đạt loại B, còn lại 28 cơ sở đạt loại C. Năm 2012, kiểm tra, đánh giá 94 cơ sở đang hoạt động, có 7 cơ sở đạt loại A, 47 cơ sở đạt loại B, cơ sở đạt loại C là 40. Chiếu theo tiêu chuẩn, các cơ sở loại C sau khi kiểm tra nhắc nhở mà không khắc phục sẽ thu hồi giấy phép kinh doanh. Suốt 3 năm qua, Chi cục đã làm các thủ tục đề nghị doanh nghiệp, các ngành chức năng thực hiện theo quy định nhưng vẫn chưa có chế tài và chưa xử lý”.

Theo thông tin mới nhất, ngày 5/2/2013, Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Yên Bái đã có thông báo về việc tạm ngừng kinh doanh đối với 8 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chè trên địa bàn do chưa đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Các doanh nghiệp chế biến chè này chỉ được tiếp tục kinh doanh sau khi có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền là đã có đủ điều kiện sản xuất, chế biến, kinh doanh chè.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cũng đã có công văn tăng cường công tác quản lý chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm đối với các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh chè trên địa bàn.

Một niên vụ chè nữa lại đến, với sự nỗ lực cao của nông dân và doanh nghiệp, đặc biệt đã có vào cuộc tích cực của các ngành chức năng, hy vọng sẽ có một vụ chè thắng lợi!

Thanh Phúc