Theo thống kê, 6 tháng đầu năm 2013, trong 684 trẻ sinh ra tại Bệnh viện Lục Yên thì có 387 bé trai và 297 bé gái. Là một trong những địa bàn có tỷ lệ chênh lệch nam và nữ lớn, trong năm 2012, thị trấn Yên Thế có 122 trẻ sinh ra thì chỉ có 50 bé là gái và sang năm 2013 xu hướng ấy cũng khó có thể thay đổi vì hiện nay số trẻ trai sinh ra đã cao hơn số trẻ gái. Chị Nông Thị Thảo - cán bộ chuyên trách dân số của thị trấn Yên Thế chia sẻ: "Tuyên truyền, vận động người dân về mất cân bằng giới còn khó hơn cả thực hiện công tác giảm sinh trước đây vì đối tượng phần lớn là những người có nhận thức, có kinh tế nên họ có điều kiện tiếp cận với kỹ thuật hiện đại”.

Những năm qua, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS - KHHGĐ) ở Lục Yên đạt được nhiều kết quả quan trọng, tuy nhiên, giai đoạn hiện nay đang phải đối mặt với khó khăn mới, đó là, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh. Năm 2011, tỷ số giới tính khi sinh là 108,7 trẻ trai/100 trẻ gái, năm 2012 là 113,4/100 và chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, trong số 872 trẻ sinh ra đã có 482 trẻ trai. Như vậy, tình trạng mất cân bằng giới của Lục Yên đã ở mức cao.

Trước tình hình này, UBND huyện, Trung tâm DS - KHHGĐ đã có nhiều hoạt động như: thực hiện mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, tăng cường quản lý Nhà nước đối với cả cơ sở y tế Nhà nước và tư nhân, đẩy mạnh hoạt động truyền thông giúp người dân hiểu hệ lụy của vấn đề mất cân bằng giới, tổ chức hàng trăm buổi thảo luận nhóm, tư vấn tại hộ gia đình cùng các hội nghị lồng ghép, hội thảo chuyên đề, xây dựng nhiều panô, bảng tin... Tuy nhiên, kết quả hầu như không có chuyển biến.

Nguyên nhân chính vẫn là do tâm lý thích con trai. Tân Phượng - một xã vùng cao của huyện với gần 100% đồng bào là người Dao sinh sống nhưng ba năm trở lại đây, số trẻ trai sinh ra luôn cao hơn trẻ gái. “Từ đầu năm đến nay, đã có 12 trẻ trai trong tổng số 19 trẻ sinh ra của xã” - chị Bàn Thị Phòng - cán bộ chuyên trách công tác dân số xã cho hay.  

Mất cân bằng giới tính khi sinh dẫn đến tình trạng ”thừa nam, thiếu nữ”, điều này không những không cải thiện được vị thế của người phụ nữ mà thậm chí còn làm gia tăng thêm sự bất bình đẳng giới, dẫn đến nguy cơ gia tăng tệ nạn buôn bán phụ nữ, trẻ em gái và nhiều hệ lụy khác. Cái khó của Lục Yên hiện nay là việc làm chuyển biến nhận thức của mỗi người. Khi mà tư tưởng “trọng nam, khinh nữ”, "con gái là con người ta”, con trai mới là người nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên vẫn còn nặng nề thì các biện pháp khác sẽ chưa thể phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, chế độ an sinh xã hội chưa được bảo đảm, đặc biệt đối với người cao tuổi dẫn đến tư tưởng coi con trai là chỗ dựa tốt hơn con gái. Đặc biệt, nhận thức của người dân về hậu quả và hệ luỵ của mất cân bằng giới tính khi sinh đối với gia đình, xã hội vẫn còn nhiều hạn chế. Thêm nữa, dịch vụ siêu âm, chẩn đoán giới tính thai nhi, nạo phá thai trên địa bàn huyện cũng phát triển nhanh càng làm Lục Yên gặp khó trong thực hiện các biện pháp lấy lại cân bằng giới tính khi sinh.

Làm chuyển biến trong nhận thức của người dân đã khó, nhất là đối với vấn đề đã ăn sâu vào tư tưởng của từng gia đình, dòng họ lại càng khó hơn. Để giải quyết vấn đề này không thể một sớm một chiều và càng không thể do một cá nhân, đơn vị nào có thể đảm nhiệm. Thời gian tới, Lục Yên cần nhiều hoạt động lồng ghép, có sự vào cuộc của các cấp, các ngành, kiên trì với giải pháp tuyên truyền vận động thay đổi hành vi của cộng đồng, kết hợp tăng cường quản lý Nhà nước bằng các biện pháp hành chính, đặc biệt, tập trung "giác ngộ" người cao tuổi... Chỉ khi tư duy của họ thay đổi thì gánh nặng sinh con trai theo ý muốn mới bớt đè nặng lên vai người phụ nữ.

 Mai Huyên