“Lợn vàng” là cái tên người ta dành cho trẻ em sinh năm 2007 (tức năm Đinh Hợi). Mùa tuyển sinh vào lớp 1 năm học 2013 - 2014 đã kết thúc nhưng trong dư luận phụ huynh học sinh cả nước, nhất là ở khu vực thành phố, đô thị thì vẫn chưa hết bàn tán. Trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là các báo mạng, tràn ngập những dòng tít: “Khủng hoảng thừa chỉ tiêu vì “heo vàng” quá đông”, “Tuyển sinh vào lớp 1: Chấp nhận sĩ số lớp tăng vọt”, “Học sinh lớp 1 tăng đột biến”, “Chen chúc vào lớp 1”...

Xin được bắt đầu từ Trường Tiểu học Nguyễn Trãi, thành phố Yên Bái - ngôi trường được xếp trong tốp đầu về chất lượng giáo dục tiểu học của thành phố. Có thể nói, năm học 2013 - 2014 là một năm đầy khó khăn trong tuyển sinh vào lớp 1 của trường. Theo thông tin từ website của nhà trường, số trẻ sinh năm “lợn vàng” của phường Đồng Tâm tăng đột biến (256 cháu), thêm vào đó là số trẻ của phường Minh Tân, xã Minh Bảo thuộc khu vực tuyển sinh khoảng trên 40 cháu nữa.

Trong khi đó, chỉ tiêu, kế hoạch Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố giao trong năm học 2013 - 2014 là 6 lớp 1...Kết thúc đợt tuyển sinh, số lượng trẻ được tuyển so với số trẻ được dự tuyển theo kế hoạch tăng khoảng 25%. Hiện nay, trường có 7 lớp 1, mỗi lớp đều trên 40 học sinh, trong đó có những lớp tới 46 cháu.

Nguyên nhân dẫn đến quá tải số học sinh lớp 1 ở Trường Tiểu học Nguyễn Trãi là công tác điều tra, tổng hợp phổ cập giáo dục phục vụ xây dựng kế hoạch tuyển sinh chưa được cập nhật kịp thời, tính dự báo chưa cao. Đồng Tâm là phường trung tâm của thành phố Yên Bái, rất nhiều trẻ em theo gia đình về ở và được đăng kí thường trú, tạm trú vào địa bàn này.

Bên cạnh đó, có hiện tượng các gia đình hiện đang sinh sống ở các phường, xã khác trong thành phố đã hợp lý hóa hồ sơ bằng cách chủ động nhập khẩu hoặc đăng kí tạm trú cho con em mình vào gia đình người thân ở phường Đồng Tâm để xin vào học trái tuyến ở Trường Tiểu học Nguyễn Trãi…

Điều đáng nói, tình trạng quá tải học sinh lớp 1 ở Trường Tiểu học Nguyễn Trãi đã gây ảnh hưởng rất lớn đến học sinh ở các khối lớp khác, trong đó có lớp 3. Vì nhà trường đã quyết định giải thể lớp 2G (năm học 2012 - 2013, sĩ số 36 học sinh), chia học sinh vào các lớp 3 (năm học 2013 - 2014) dẫn đến sĩ số các lớp 3 tăng vọt (trung bình 40 học sinh trở lên/lớp).

Trước những vấn đề đang gây xôn xao trong dư luận phụ huynh học sinh có con học ở Trường Tiểu học Nguyễn Trãi, chúng tôi đã tìm đến Trường Tiểu học Kim Đồng - một trong những trường tiểu học được đánh giá cao về chất lượng giáo dục hai mặt của tỉnh Yên Bái để tìm hiểu thêm về kết quả tuyển sinh vào lớp 1 năm học 2013 - 2014. Liệu ngôi trường này có rơi vào tình trạng quá tải như Trường Tiểu học Nguyễn Trãi?

Hiệu trưởng Trường tiểu học Kim Đồng Nguyễn Ngọc Lan cho biết: “Năm học 2013 - 2014, Trường có trên 700 học sinh, trong đó có 5 lớp 1 với 164 học sinh. Những năm gần đây, số học sinh của Trường Tiểu học Kim Đồng tăng lên rất nhiều. Một trong những kinh nghiệm trong công tác tuyển sinh của trường chính là làm thật tốt công tác phổ cập. Nguyên tắc tuyển sinh vào lớp 1 được Ban Giám hiệu xác định trước hết điều tra phổ cập phải chính xác, tuyển sinh phải đảm bảo “3 đúng” (đúng địa bàn, đúng đối tượng, đúng kế hoạch), giáo viên nào làm sai phổ cập để ảnh hưởng đến kế hoạch của Nhà trường thì giáo viên đó sẽ không được đứng lớp”.

Cùng với đến từng nhà dân làm phổ cập, nhà trường còn phối hợp chặt chẽ với Công an phường, tổ trưởng tổ dân phố thuộc địa bàn tuyển sinh, địa bàn giáp ranh với các trường tiểu học khác nắm bắt kịp thời thông tin về việc chuyển đi, chuyển đến, tạm trú, thường trú… của người dân.

Chính vì vậy, những năm gần đây, nhất là năm học 2013 - 2014 này, tuy cũng gặp không ít khó khăn trong tuyển sinh nhưng nhờ làm tốt công tác phổ cập, dự báo tỷ lệ sinh thô, sinh tinh trên địa bàn khá chính xác, Trường Tiểu học Kim Đồng đã xây dựng kế hoạch tuyển sinh sát với thực tế, không gây ảnh hưởng, xáo trộn đến chất lượng dạy và học nói chung của nhà trường.

Sau kỳ tuyển sinh vào lớp 1 năm học 2013 - 2014 ở thành phố Yên Bái, trong đó có Trường Tiểu học Nguyễn Trãi đã để lại những bài học kinh nghiệm quý báu, không chỉ với những người làm công tác giáo dục.

Đối với phụ huynh học sinh, có lẽ toàn xã hội phải lên tiếng trước những suy nghĩ, quan niệm, hiệu ứng tâm lý mang tính lan truyền của một số không ít bậc làm cha làm mẹ. Trong khi cả xã hội đang bức xúc vì những vấn đề tiêu cực trong giáo dục (chạy trường, chạy lớp, chạy giáo viên chủ nhiệm, vượt tuyến, quá tải, trái tuyến…) thì nhiều người lại đua nhau xin cho con em mình vào học trái tuyến ở những trường chuẩn, trường điểm, lớp “VIP” (theo cách gọi của phụ huynh học sinh hiện nay) mà quên mất điều rất quan trọng là chính họ đang tự làm khổ con em mình hàng ngày, hàng giờ.

Cần thống nhất nhận thức, trong xã hội ngày càng phát triển như hiện nay, bản thân các trường học, giáo viên ở khu vực đô thị đều đã phải đạt một mức chuẩn nhất định vậy vì sao phải chọn trường, chọn lớp trái tuyến bất chấp việc đưa đón không thuận lợi? Vì sao trong Điều lệ trường tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra tiêu chí: mỗi lớp không vượt quá 35 học sinh ?... Đưa con em đi học đúng tuyến, đúng trường chính là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi công dân trên địa bàn cư trú.

Việc để sĩ số ở các lớp học tăng quá mức quy định, trách nhiệm thuộc về ban giám hiệu các nhà trường. Thực chất, cô giáo và học sinh chỉ là nạn nhân của một số vấn đề xã hội, trong đó đơn cử như việc quá tải học sinh của năm học 2013 - 2014 này tại nhiều lớp học của Trường Tiểu học Nguyễn Trãi như đã nêu. Làm sao đảm bảo được chất lượng dạy và học (nhất là việc tiếp thu bài, ăn, ngủ, vui chơi, tâm lý học sinh, khó khăn cho cô giáo trong dạy học và uốn nắn học sinh...) trong khi số lượng học sinh đông, lớp học thì chật chội, các cháu đang trong độ tuổi hiếu động…

Vậy, để giải quyết hậu quả đó, nhà trường cần khẩn trương có hành động thực tế giảm tải ở các lớp học bằng cách tăng chỉ tiêu biên chế số lớp, bố trí thêm phòng học, thành lập phân hiệu… Khi số học sinh/lớp đông (trên 35 học sinh) thì các cháu phải được học ở phòng học đảm bảo diện tích cũng như khoảng cách tối thiểu, tối đa đúng quy định…

Hồng Thanh Tâm (Ban Chỉ đạo Tây Bắc)