Thực tế này đòi hỏi sự chung tay giữa cộng đồng, nhà trường, gia đình và các cơ quan chức năng có các biện pháp giảm thiểu tình trạng trẻ vị thành niên trên địa bàn vi phạm pháp luật.

Hầu hết trẻ em vi phạm pháp luật trên địa bàn thành phố Yên Bái ở lứa tuổi từ 14-18. Phần lớn những đối tượng này không có tiền án, tiền sự, đang đi học hoặc bỏ học do hoàn cảnh gia đình. Đáng chú ý là thanh, thiếu nhi thường phạm các tội như: trộm cắp, buôn bán pháo nổ, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng.

Điển hình như vụ 6 đối tượng là học sinh Trường THPT Hoàng Quốc Việt buôn bán, tàng trữ pháo nổ trái phép. Theo kết quả điều tra của cơ quan công an, do thiếu tiền để ăn chơi nên nhóm học sinh trên do đối tượng Hoàng Thị Ngân Giang sinh năm 1995, trú tại thôn 7, xã Vân Hội, huyện Trấn Yên là học sinh lớp 12 Trường THPT Hoàng Quốc Việt đã cùng 5 đối tượng khác bàn bạc và quyết định lên thành phố Lào Cai (Lào Cai) mua 30kg pháo nổ về bán kiếm lợi.

Khi các đối tượng mang pháo đi bán thì bị cơ quan công an phát hiện và thu giữ. Hay như vụ Đặng Văn Cơ sinh năm 1996 cùng đồng phạm là Nguyễn Văn Ngọc sinh năm 1992 phạm tội trộm cắp chiếc xe Dream, biển kiểm soát 21D1 - 02278 trị giá 18 triệu đồng của ông Nguyễn Văn Xuân là hàng xóm nhà Cơ. Đáng lưu ý, đối tượng Đặng Văn Cơ mới 17 tuổi.

Với hành vi trộm cắp nêu trên, Đặng Văn Cơ bị Tòa án nhân dân thành phố Yên Bái tuyên phạt 1 năm tù treo và Nguyễn Văn Ngọc 1 năm tù giam.

Thực tế, tội phạm vị thành niên ở thành phố Yên Bái thường có xuất phát điểm như điều kiện kinh tế gia đình khó khăn, tình trạng hôn nhân của cha mẹ có vấn đề. Trẻ vị thành niên ở thành phố lại có nhiều điều kiện về vật chất, văn hóa, được tiếp xúc với văn hóa ngoại nhập nhờ mạng Internet, mạng xã hội kết nối toàn cầu. Các công cụ này như con dao hai lưỡi, tích cực thì nhiều song tiêu cực cũng không ít, nhất là hình ảnh không lành mạnh rất dễ ảnh hưởng đến hành vi của các em.

Mặt khác, qua các vụ việc do trẻ vị thành niên gây ra cho thấy, nguyên nhân chính dẫn đến phạm tội chủ yếu do gia đình thiếu quan tâm, dạy dỗ, định hướng cho các em. Trẻ vị thành niên là lứa tuổi đang có sự thay đổi mạnh mẽ về tâm, sinh lý, muốn tự khẳng định mình, không muốn phụ thuộc và dễ bị tác động, rủ rê, lôi kéo của các đối tượng xấu. Một số trẻ phải sống trong hoàn cảnh mồ côi bố hoặc mẹ, cha mẹ bất hoà, ly thân, ly hôn dẫn đến sự thiếu hụt tình cảm, sự phát triển lệch lạc.

Theo thống kê, tình hình trẻ em vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng với những diễn biến phức tạp về cả mức đó, tính chất nghiêm trọng của các hành vi vi phạm. Trong 10 tháng năm 2013, Công an thành phố đã lập hồ sơ xử lý 7 vụ, 21 đối tượng là trẻ em có hành vi vi phạm pháp luật. Hiện toàn thành phố có 17 trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật thuộc diện quản lý, giáo dục tại gia đình và xã, phường.

Tình hình tội phạm trong lứa tuổi thanh thiếu niên, học sinh diễn ra phức tạp, đối tượng phạm tội ngày càng trẻ hơn. Đáng lưu ý trong số đó có những em sinh sau năm 2000.

Ngoài ra, Công an thành phố còn lập hồ sơ đưa 10 trường hợp vào cơ sở giáo dục và trường giáo dưỡng Bộ Công an. Trong đó có đối tượng Lê Long Ngọc đã có quyết định đưa vào cơ sở giáo dục nhưng bỏ trốn, tiếp tục phạm tội mua bán trái phép chất ma túy hiện đang bị tạm giam tại Trại Tạm giam Công an tỉnh.

Để góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự trên địa bàn thành phố và giảm thiểu sự gia tăng của các hành vi phạm pháp và tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên cũng như đưa ra các hình phạt đủ sức răn đe phòng ngừa trẻ em phạm tội, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc trẻ hóa tội phạm với tính chất phức tạp, nguy hiểm ngày càng gia tăng trong thời gian gần đây, trong năm 2012 và 10 tháng năm 2013, Tòa án nhân dân thành phố Yên Bái đã xét xử và tuyên phạt 8 bị cáo là trẻ vị thành niên phạm tội cướp giật, trộm cắp tài sản, mua bán trái phép chất ma túy...

Ông Lê Thái Hưng - Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Yên Bái cho hay: "Qua xét xử, các đối tượng chủ yếu phạm tội xâm phạm sở hữu và tội phạm về ma túy. Trong quá trình giải quyết, chúng tôi cũng lựa chọn những thẩm phán có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết về tâm sinh lý trẻ vị thành niên xử lý những vụ án liên quan đến bị cáo chưa thành niên phạm tội. Và trong đường lối xử lý chủ yếu mang tính giáo dục, phòng ngừa răn đe. Mọi hình phạt được áp dụng hạn chế hơn so với các bị can là người đã thành niên phạm tội".

Đấu tranh phòng chống tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên là nhiệm vụ không thể hoàn thành trong một sớm một chiều. Ngoài phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong quản lý, giáo dục người vị thành niên, các cấp, các ngành cũng cần có những biện pháp bài trừ văn hóa phẩm độc hại, đồi trụy, góp phần tạo môi trường xã hội lành mạnh trong giáo dục trẻ chưa thành niên; kịp thời phát hiện và giúp đỡ trẻ vị thành niên hư, vi phạm pháp luật, giúp đỡ, vận động thanh thiếu niên vi phạm pháp luật tái hòa nhập cộng đồng.

Đồng thời cần tăng cường xét xử lưu động các vụ án thanh thiếu niên vi phạm pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, góp phần phòng ngừa tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật cũng như nâng cao nhận thức, kỹ năng sống cho giới trẻ.

Bích Liên