Theo Đề án đã được UBND tỉnh phê duyệt, năm 2013 - 2014, tỉnh Yên Bái có 2.006 hộ người có công được hỗ trợ về nhà ở, trong đó xây dựng mới 1.581 nhà, sửa chữa 425 nhà theo Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ.

Mở rộng đối tượng được hỗ trợ
 
Nhiều năm qua, tỉnh Yên Bái đã có nhiều chương trình nhằm giúp người có công ổn định cuộc sống như: xóa nhà tranh tre dột nát, hỗ trợ đất sản xuất, tu sửa và làm mới nhà ở ... Tuy nhiên, các đối tượng, phạm vi thực hiện triển khai còn hẹp. Hơn thế, nguồn kinh phí phụ thuộc nhiều vào nguồn tài trợ hoặc vận động nên hiệu quả còn hạn chế như: mức hỗ trợ thấp, chưa thống nhất. Vì vậy, ngày 26/4/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg về việc “Hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở”.

Theo đó, đối tượng và điều kiện được hỗ trợ là hộ gia đình có người có công với cách mạng đã được cơ quan có thẩm quyền công nhận, bao gồm: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; Anh hùng Lao động thời kỳ kháng chiến; người hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày; người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; người hoạt động cách mạng trước ngày 01/01/1945; người hoạt động cách mạng từ ngày 01/01/1945 đến ngày khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945; thân nhân liệt sĩ; Bà mẹ Việt Nam anh hùng; thương binh, người hưởng chính sách như thương binh; bệnh binh; người hoạt động cách mạng; người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế; người có công giúp đỡ cách mạng.

Bên cạnh đó, những hộ đang ở nhà tạm hoặc nhà ở bị hư hỏng nặng với mức độ phải phá dỡ để xây mới nhà ở hoặc phải sửa chữa khung, tường và thay mới mái nhà ở với mức hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước đối với trường hợp phá dỡ và xây mới nhà là 40 triệu đồng; mức hỗ trợ với hộ phải sửa chữa khung, tường và thay mới mái nhà ở là 20 triệu đồng.

Yên Bái là tỉnh còn khó khăn về thu ngân sách, năm 2012 phải nhận bổ sung cân đối từ ngân sách Trung ương trên 70% dự toán chi cân đối ngân sách địa phương nên theo Quyết định số 22 được hỗ trợ 100% theo mức quy định từ ngân sách Trung ương.

Thực hiện Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở. Theo Đề án đã được phê duyệt, sau khi rà soát thực tế cơ sở, số nhà ở của hộ gia đình có công với cách mạng được tỉnh phê duyệt xây dựng mới và tu sửa năm 2013 là 1.026 hộ, năm 2014 là 980 hộ. Riêng năm 2013, chủ trương của tỉnh ưu tiên số nhà phải phá dỡ để xây mới là 1.026 nhà; năm 2014 sẽ hỗ trợ xây mới 555 nhà và hỗ trợ sửa chữa 425 nhà.

Theo chỉ đạo của Chính phủ tại Quyết định số 22 thì năm 2013 phải xong số nhà mà các địa phương đã rà soát và báo cáo đoàn giám sát. Tuy nhiên, cho đến nay, tỉnh chưa nhận được thông báo phê duyệt ngân sách hỗ trợ từ Trung ương. Vì vậy, tiến độ sẽ bị chậm và chắc chắn sẽ không đạt. Theo Đề án “Hỗ trợ về nhà ở cho người có công giai đoạn 2012 - 2015” của tỉnh vẫn đang triển khai, đến nay đã cơ bản triển khai được 138/1.026 nhà, dự kiến sẽ hoàn thành 100% kế hoạch.

Như vậy còn 888 nhà vẫn phải chờ phê duyệt ngân sách từ Trung ương mới chính thức triển khai. Tổng nguồn vốn thực hiện Đề án là 71 tỷ 740 triệu đồng, trong đó xây mới 63 tỷ 240 triệu đồng và sửa chữa 8 tỷ 500 triệu đồng. Hiện tỉnh đã báo cáo Đề án với các bộ, ngành Trung ương để chờ phân bổ kinh phí thực hiện.

Do số lượng hộ người có công trên địa bàn tương đối lớn nên tỉnh đã thống nhất hỗ trợ theo thứ tự ưu tiên như: hộ gia đình người có công mà nhà ở có nguy cơ sập đổ, không an toàn khi sử dụng; hộ gia đình mà người có công cao tuổi; hộ gia đình người có công là dân tộc thiểu số; hộ gia đình người có công có hoàn cảnh khó khăn; hộ gia đình người có công thuộc vùng thường xuyên xảy ra thiên tai.

Cần sự chung tay của cộng đồng

Thực tế cho thấy, phần lớn các gia đình người có công với cách mạng thuộc diện được hỗ trợ kinh phí để xây mới hoặc sửa chữa nhà ở đều có hoàn cảnh khó khăn, ít có khả năng đầu tư thêm tiền cho công trình. Mặc dù số tiền hỗ trợ để tu sửa và xây mới nhà ở cho người có công đã được nâng cao hơn so với trước đây nhưng thực tế, việc làm nhà vẫn còn gặp không ít khó khăn như: giá nguyên vật liệu tăng cao, giá nhân công cao... nên giá trị xây dựng mới và tu sửa bị đẩy lên khá cao so với dự toán.

Mặt khác, nhiều hộ gia đình người có công mong muốn nâng cao chất lượng công trình nên số tiền hỗ trợ vẫn khó có thể bảo đảm hoàn thành công trình. Vì thế, bên cạnh chờ kinh phí Trung ương phân bổ, các cấp ủy, chính quyền địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, huy động các tổ chức, cá nhân hảo tâm tham gia hỗ trợ tiền, vật liệu hoặc ngày công… để góp phần nâng cao chất lượng các công trình.

Ông Trần Công Định - thương binh hạng 4/4 ở thôn Làng Ngần, xã Vũ Linh (Yên Bình) cho biết: “Cả gia đình sống trong ngôi nhà ngói dựng tạm gần 40 năm và nay đã xuống cấp không thể ở được, phải ở tạm nhà người thân gần đó. Đảng và Nhà nước có chủ trương hỗ trợ người có công về nhà ở, tôi phấn khởi lắm! Tôi làm đơn và được hỗ trợ kinh phí 40 triệu đồng. Tôi tiến hành xây dựng ngay, hiện tiến độ công trình đạt gần 60%, dự kiến đưa vào sử dụng trước tết. Vậy là tết này, gia đình tôi sẽ vui tết trong ngôi nhà mới. Tôi cũng phải vay mượn thêm để hoàn thành xây dựng nhà”.

Theo Quyết định số 22 của Chính phủ, Bộ Xây dựng ban hành thông tư hướng dẫn thực hiện, theo đó diện tích sử dụng tối thiểu cho mỗi hộ gia đình được quy định chung là 30m²/hộ; đối với hộ độc thân, diện tích sử dụng tối thiểu là 24m²/hộ. Chất lượng nhà ở xây dựng mới phải đảm bảo “ba cứng”: nền cứng, khung tường cứng, mái cứng; đối với nhà cải tạo cần bảo đảm khung, tường cứng và mái cứng.

Để hộ gia đình người có công cải tạo và làm mới nhà ở một cách hiệu quả song phù hợp với điều kiện thực tế, Sở Xây dựng tỉnh Yên Bái đã đưa ra mẫu thiết kế điển hình cho nhà gỗ và nhà xây để tham khảo. Các mẫu này đã được lược bỏ các chi phí khác, chỉ tính chi phí chính gồm tiền vật liệu với nhà gỗ gần 33 triệu đồng, nhà xây hết trên 37 triệu đồng.

Như vậy, hộ gia đình người có công vẫn phải bù thêm tiền thì mới có thể xây dựng nhà ở. Do vậy, ngoài tiền hỗ trợ của Nhà nước, việc đầu tư tu sửa và làm mới nhà ở cho hộ gia đình người có công rất cần được xã hội hóa. Có như vậy, kinh phí hỗ trợ tu sửa và làm nhà cho hộ người có công theo Quyết định số 22 mới phát huy hiệu quả cao, giúp đối tượng chính sách ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Triển khai thực hiện hiệu quả Quyết định số 22 sẽ tạo điều kiện nâng cao đời sống cho gia đình người có công, giúp họ tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, yên tâm lao động, công tác, phấn đấu vượt khó, làm giàu cho gia đình và quê hương.

Trần Minh