Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2001, cứ 4 người thì có một người bị rối loạn tâm thần hoặc thần kinh vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. 450 triệu người bị ảnh hưởng bởi những rối loạn này, 121 triệu người bị trầm cảm, 24 triệu người mắc chứng tâm thần phân liệt và 50 triệu người mắc chứng động kinh. Mỗi năm có 1 triệu người tự sát và 10 đến 20 triệu người có ý định tự sát. Ở Việt Nam, theo điều tra dịch tễ năm 2002 của chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng cho thấy, 14,9% dân số bị 10 bệnh tâm thần thường gặp.

Tại tỉnh Yên Bái, hiện nay có 2.224 bệnh nhân được lập hồ sơ, quản lý tại 162 xã, phường, thị trấn và được cấp phát thuốc miễn phí. Bên cạnh chức năng khám và điều trị cho bệnh nhân tại viện, Bệnh viện Tâm thần tỉnh còn thực hiện chỉ đạo tuyến và thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia tại cộng đồng tới 162 xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh.

Ngoài ra, Bệnh viện còn thường xuyên mở các lớp tập huấn cho đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế cơ sở và cộng tác viên về kiến thức chuyên môn và kỹ năng phục hồi cho người bệnh, đẩy mạnh công tác truyền thông về phòng chống bệnh tâm thần trên hệ thống loa tại cơ sở, cấp phát tờ rơi, xây dựng các cụm pa nô ở các huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Yên, Văn Chấn… Cán bộ, y, bác sỹ Bệnh viện đã phối hợp với trung tâm y tế các huyện, thị, thành phố khám, kiểm tra định kỳ kết hợp với truyền thông trực tiếp nhóm tới các đối tượng.

Đối với các hoạt động điều trị nội trú, từ đầu năm 2014 đến nay, Bệnh viện đã điều trị cho 1.117 bệnh nhân, tăng 151 bệnh nhân so với cùng kỳ năm 2013, khám tại phòng khám 9.210 lượt bệnh nhân, tăng 89 lượt bệnh nhân so với cùng kỳ.

Bác sỹ Trần Đức Quân - Giám đốc Bệnh viện cho biết: “Bệnh tâm thần là những bệnh do rối loạn hoạt động của não bộ gây nên những biến đổi bất thường về lời nói, ý tưởng, cảm xúc, hành vi, tác phong, trí nhớ... Xã hội ngày càng phát triển thì bệnh về tâm thần ngày càng gia tăng. Bệnh tâm thần thường không gây chết đột ngột nhưng làm giảm sút khả năng học tập, khả năng lao động, làm đảo lộn cuộc sống gia đình, gây mất trật tự công cộng và tổn hại kinh tế cho gia đình, xã hội. Bệnh tâm thần nếu không được phát hiện sớm, chữa trị kịp thời có thể dẫn tới trạng thái sa sút tâm thần, người bệnh trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội...”.

Bệnh tâm thần do rất nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng được chia thành những nhóm nguyên nhân chính như: nguyên nhân thực tổn (tổn thương não), nguyên nhân tâm lý, nguyên nhân cấu tạo thể chất bất thường (di truyền hoặc mắc phải) và các nguyên nhân chưa rõ ràng như: môi trường, di truyền, chuyển hóa, miễn dịch, cấu tạo thể chất...

Mặc dù, các triệu chứng ban đầu ở bệnh tâm thần rất phức tạp, có thể biểu hiện bằng những dấu hiệu nghiêm trọng hay những dấu hiệu kín đáo rất khó nhận ra, song những người mắc bệnh hiện nay có thể chữa khỏi nếu như phát hiện sớm các biểu hiện như: luôn luôn cảm thấy căng thẳng, khó thư giãn, dễ cáu giận, nổi khùng vô cớ, lo sợ vô cớ, rối loạn giấc ngủ, tính hay nghi kỵ, thay đổi cảm xúc, khó nhớ, khó tập trung chú ý, giảm hiệu suất học tập và lao động, không muốn giao tiếp với mọi người, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, cảm giác các sự vật xung quanh thay đổi, cho rằng tư duy bị dồn nén hay ý nghĩ bị dồn dập, xuất hiện các ý tưởng, hành vi bất thường...

 Việc phát hiện sớm các biểu hiện của bệnh tâm thần có ý nghĩa hết sức quan trọng giúp người bệnh được can thiệp sớm, đúng đắn, tránh được nguy cơ mãn tính, sa sút tâm thần cũng như tránh được những tác hại ở cộng đồng do người mắc bệnh này gây ra. Người được phát hiện sớm sẽ được tiến hành điều trị, được sủ dụng thuốc do bác sỹ chuyên khoa chỉ định và người bệnh phải uống thuốc thường xuyên, liên tục, lâu dài...

Bên cạnh đó, mỗi người chúng ta đều phải nâng cao ý thức phòng tránh bệnh tâm thần như: luyện tập thể dục thể thao tăng cường sức khỏe toàn diện, tránh dùng nhiều các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá..., rèn luyện nhân cách, tu dưỡng đạo đức ngay từ khi còn tuổi ấu thơ, đặc biệt là tuổi vị thành niên để có khả năng thích ứng với những hoàn cảnh, tránh những stress bất lợi trong cuộc sống, tạo môi trường sống hài hòa, đầm ấm từ trong gia đình đến cộng đồng...

Trần Ngọc