Vùng Tây Bắc có tổng dân số trên 10 triệu người gồm hơn 30 dân tộc cùng chung sống, trong đó các dân tộc thiểu số chiếm 63% với tỷ lệ đồng bào dân tộc Mông trên 1 triệu người, bằng 95% tổng số người Mông toàn quốc. Nhiều năm qua, Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có những chính sách quan tâm hỗ trợ về y tế cho các vùng khó khăn của cả nước nói chung và vùng Tây Bắc nói riêng, bảo đảm chăm sóc tốt sức khỏe cho đồng bào nhân dân các dân tộc trong vùng.

Trước hết phải kể đến việc thực hiện nội dung Chỉ thị số 06 năm 2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về củng cố, hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở ở tất cả các địa phương trong vùng đều bảo đảm hiệu quả tích cực. Qua đó, người dân ở các thôn, bản vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc đã được tiếp cận gần hơn, nhiều hơn với các dịch vụ khám, chữa bệnh tuyến cơ sở; bảo đảm sơ cấp cứu kịp thời đối với những ca bệnh thông thường nhờ đội ngũ y tế thôn, bản, y tế dự phòng tại mỗi địa phương.

Theo đó là việc Quốc hội khóa XII ban hành Nghị quyết về đẩy mạnh thực hiện chính sách pháp luật, xã hội hóa để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe (CSSK) nhân dân cũng nêu rõ: "Quan tâm dành ngân sách cho CSSK người có công, người nghèo, nông dân, đồng bào dân tộc thiểu số, nhân dân vùng kinh tế, xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn" nên cuộc sống vật chất và tinh thần của đa số đồng bào vùng Tây Bắc đã được cải thiện một bước đáng kể.

Đặc biệt, năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30a về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo (nay là 62 huyện) của cả nước, giúp nhiều hộ dân nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa của các địa phương có điều kiện phát triển kinh tế, tăng thu nhập, bước đầu xóa đói, giảm nghèo. Có thể nói, tất cả các chính sách đó đều được cụ thể hóa bằng những dự án, chương trình cụ thể trong lĩnh vực y tế từ các nguồn đầu tư ngân sách của Trung ương, địa phương và nguồn viện trợ nước ngoài.

Tính đến hết năm 2013, toàn vùng Tây Bắc đã có 174 bệnh viện tuyến huyện được bố trí vốn để cải tạo, nâng cấp và xây dựng với tổng kinh phí của cả giai đoạn là 4.548 triệu đồng, trong đó có 4.427 triệu đồng vốn trái phiếu Chính phủ. Hỗ trợ trực tiếp cho người dân được tiếp cận các cơ sở y tế, ngay từ năm 2002, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 139 về khám chữa bệnh cho người nghèo và được sửa đổi, bổ sung năm 2012 tại Quyết định số 14/2012, ngày 1/3/2012 giúp cho đồng bào các dân tộc ở những thôn, bản xa xôi trong vùng đến với các cơ sở chữa bệnh thuận lợi hơn, nhanh chóng hơn.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã tích cực huy động thêm nguồn viện trợ từ nước ngoài để đầu tư nâng cao hơn chất lượng các dịch vụ y tế, chăm sóc tốt hơn sức khỏe cho nhân dân các tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng, Bắc Kạn, Hà Giang, Lào Cai... với Dự án hỗ trợ CSSK cho người nghèo ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên trị giá gần 20 triệu euro; đồng bào dân tộc thiểu số ở các tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Sơn La được cung cấp gói dịch vụ cơ bản như: gói dịch vụ tiêm chủng, gói làm mẹ an toàn, gói bảo hiểm y tế cho người nghèo và dân tộc thiểu số...

Với sự quan tâm, hỗ trợ và tạo điều kiện đó, sức khỏe của đồng bào nhân dân các dân tộc ngày càng được bảo vệ và chăm sóc tốt hơn. Điển hình là tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi đạt 94,5%; tỷ lệ phụ nữ có thai được tiêm phòng uốn ván trên 80%; tỷ lệ bà mẹ sinh đẻ được cán bộ có chuyên môn y tế đỡ đạt 88,4%, tỷ lệ bà mẹ được thăm khám sau sinh đạt 84,7%.

Đặc biệt, tỷ suất sinh thô vùng Tây Bắc giảm từ 22,7% năm 2004 xuống còn 19,5% năm 2013 và tỷ lệ suy dinh dưỡng cân nặng/tuổi trong cả vùng cũng giảm từ 32,3% năm 2004 xuống dưới 20% năm 2013. Tất cả những nỗ lực trong công tác CSSK nhân dân vùng Tây Bắc đã góp phần quan trọng để cả nước đạt được các chỉ tiêu về y tế mà Quốc hội và Chính phủ giao hàng năm đồng thời cũng là điều kiện để nước ta hướng tới thực hiện thành công các mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc trong lĩnh vực y tế. Hiện nay, cùng với Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, tỷ lệ các trạm y tế xã trong toàn vùng Tây Bắc đạt chuẩn quốc gia theo tiêu chí mới 2011 - 2020 là 30%, so với 52% là con số trung bình của cả nước.

Năm 2014, tỷ lệ trạm y tế có bác sỹ của vùng cũng đạt trên 64%, có 56 bệnh viện tuyến tỉnh với 10.048 giường bệnh, 2 bệnh viện da liễu 110 giường và 9 cơ sở điều dưỡng phục hồi chức năng trên 680 giường. Nhờ đó, mạng lưới khám chữa bệnh được tiếp tục tăng cường, chất lượng dịch vụ được cải thiện từng bước theo Đề án 1861. Tính đến hết năm 2013, tỷ lệ người dân vùng Tây Bắc có thẻ bảo hiểm y tế đạt gần 79%, một số tỉnh đạt gần 100%; nhiều địa phương đã triển khai bảo hiểm y tế đến tận trạm y tế xã nên người dân đã được tiếp cận dịch vụ khám, chữa bệnh thuận lợi hơn.

Bên cạnh những kết quả đạt được trong việc nâng cao chất lượng CSSK cho nhân dân vùng Tây Bắc thì thực trạng căn bệnh HIV/AIDS và nghiện ma túy của người dân trong vùng vẫn đang là mối quan tâm lo lắng không chỉ của riêng ngành y tế. Con số trung bình của cả nước là 211,3/100.000 dân thì tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS của vùng Tây Bắc lên tới gần 300/100.000 dân, tập trung ở 5 tỉnh là: Sơn La, Nghệ An, Điện Biên, Thái Nguyên, Lai Châu; khả năng đáp ứng của mạng lưới khám chữa bệnh và chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, kế hoạch hóa gia đình, CSSK cho bà mẹ và trẻ em vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Vì thế, bên cạnh việc đầu tư tạo điều kiện hơn nữa cho công tác y tế và CSSK nhân dân vùng Tây Bắc, Đảng, Quốc hội và Chính phủ cần tiếp tục quan tâm xây dựng các chính sách khuyến khích và thu hút cán bộ y tế lên công tác ở các vùng đồng bào dân tộc, vùng cao, vùng sâu của các địa phương khu vực Tây Bắc để người dân trong vùng được CSSK ngày một tốt hơn, hiệu quả hơn.

Thanh Hương