Sinh được hai người còn trai thì cả hai người con của mẹ đều tham gia quân ngũ. Hai lần tiễn con đi là hai lần mẹ lặng  lẽ khóc thầm. Khóc, vì các anh ra đi mãi mãi không trở về như lời đã hứa với mẹ trước khi lên đường. Người con trai cả Hoàng Văn Sinh, nhập ngũ năm 1968 đã chiến đấu và hy sinh tại Quảng Bình khi vừa tròn 20 tuổi. Hiện nay, phần mộ của liệt sỹ Hoàng Văn Sinh được án táng tại nghĩa trang Đồng Lê (Quảng Bình).

Tiếp bước anh, người con thứ hai Hoàng Xuân Hoạt sinh năm 1954 xung phong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Không ngăn bước con đi, mẹ Nhuần tiếp tục động viên con vững bước với niềm tin ngày mai anh sẽ về. Tháng 4/1975, trong một trận địch tập kích, anh hy sinh khi đang làm nhiệm vụ. Gần 40 năm trôi qua, nhưng nay phần mộ con nằm ở đâu, mẹ và gia đình cũng chưa một lần được đến thăm, thắp nhang. Đôi tay run run gạt nước mắt, mẹ Nhuần nói: “Giờ mẹ đã già, sức đã cạn, nhiều lúc muốn đi tìm đến nơi các con hy sinh mẹ cũng không đi nổi. Đến khi nhắm mắt, mẹ chỉ mong được tìm được hài cốt của các con đem về an táng nơi quê nhà thì mới yên lòng”.

Trong căn nhà cấp 4 ở thôn Phúc Thành, xã Đại Phác (Văn Yên), MVNAH Nguyễn Thị Ngọ không giấu được xúc động với những dòng hồi ức về người con trai duy nhất, liệt sĩ Nguyễn Chí Thanh, người đã hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước năm 1972. Dù đã bước sang tuổi 95 nhưng mẹ vẫn nhớ như in ngày người con trai ngã xuống khi mới đôi mươi. Mẹ kể lại: “Năm đó vừa ăn tết xong, bọn biệt kích đã xâm nhập vùng hồ Thác Bà, thằng Thanh xin mẹ cho đi cùng các chú, các anh bắt biệt kích, nó bảo với mẹ con đi 3 hôm rồi về. Mẹ đồng ý, trước khi đi nó chẳng mang được gì ngoài 3 bát gạo, 20 nghìn đồng và một bộ quần áo mặc trên người.

Sau 3 ngày, ở nhà mẹ mong mãi chẳng thấy nó về. Được một tháng, có người trên xã báo tin Thanh đã đi bộ đội. Chẳng được lời dặn dò con lên đường bình an, một năm sau ngày con ra trận mẹ nhận được giấy báo tử con trai đã hy sinh tại Quảng Trị”. Biết hung tin lòng mẹ quặn đau, mất mát là thế, xua đi tất cả mẹ vẫn kiên cường sống tiếp. Từ ngày con của mẹ Ngọ, mẹ Nhuần hy sinh, các mẹ luôn nhận được sự quan tâm chăm sóc về cả vật chất và tinh thần của các cơ quan, đơn vị, địa phương, hàng xóm…

Bên cạnh hàng tháng nhận tiền trợ cấp 1.220.000 đồng, phụ cấp 1.023.000 đồng, trợ cấp người phục vụ bà mẹ 1.220.000 đồng, trợ cấp người cao tuổi 180 nghìn đồng. Từ năm 2010, các mẹ được Trung tâm Y tế huyện Văn Yên, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện nhận phụng dưỡng chăm sóc và thường xuyên đến thăm hỏi, tặng quà vào những dịp lễ, tết, lúc ốm đau. Ngoài ra, do tuổi cao sức yếu nên hai mẹ có người  phục vụ đỡ đần việc nhà.

Hướng về kỷ niệm 68 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ, huyện Văn Yên cũng triển khai nhiều hoạt động tri ân, chăm sóc phụng dưỡng các MVNAH. Bà Nguyễn Thị Hà - Trưởng phòng Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) huyện Văn Yên cho biết: “Các MVNAH trên địa bàn huyện đều được hưởng các chế độ theo quy định của Nhà nước về thi đua, khen thưởng và ưu đãi người có công với cách mạng. Phòng LĐ-TB&XH còn thường xuyên tổ chức thăm nuôi, trợ cấp, khám, chữa bệnh định kỳ cho các mẹ. Bên cạnh đó, huyện còn tập trung nhiều nguồn lực, huy động cả cộng đồng chung tay phụng dưỡng, chăm sóc MVNAH. Đến nay, hai MVNAH trên địa bàn huyện được các đơn vị nhận phụng dưỡng suốt đời với mức trợ cấp từ 300 nghìn - 1 triệu đồng/tháng. Chất lượng phụng dưỡng ngày càng được nâng lên với nhiều hình thức như hỗ trợ xây nhà tình nghĩa; trao tặng sổ tiết kiệm, mua đồ dùng sinh hoạt trong nhà... Thời gian tới, để các MVNAH được sống vui, sống khoẻ, được chăm sóc chu đáo cả về vật chất và tinh thần, các sở, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, gia đình trên địa bàn huyện tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong việc thực hiện công tác phụng dưỡng, chăm sóc các  MVNAH”.

Không thể đong đếm được những nỗi đau các mẹ đã phải gánh chịu để đất nước được nở hoa độc lập. Việc truy tặng, phong tặng danh hiệu Nhà nước cao quý Bà MVNAH và nhận chăm sóc, phụng dưỡng các mẹ là một việc làm ý nghĩa thể hiện sự tri ân, tôn kính của cả dân tộc đối với những mất mát to lớn mà các mẹ đã đã phải chịu đựng trong cuộc đời.

Thu Hiền