Được sự giới thiệu của cán bộ Trung tâm Y tế huyện Văn Yên, chúng tôi tới thăm chị T.T.N - một phụ nữ nhiễm HIV. Vừa bước vào nhà, chị N nở nụ cười thật tươi ra đón chúng tôi, trên tay đang bế cậu con trai kháu khỉnh Chị N chia sẻ: “Em bị nhiễm HIV từ chồng, khi biết mình bị nhiễm HIV, em không dám nghĩ tới việc mình sẽ được làm mẹ. Nhưng nhờ sự tư vấn của các bác sỹ em tham gia chương trình điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bằng thuốc ARV".

"Sau quãng thời gian kiên trì theo dõi, dự phòng sau sinh, chấp hành nghiêm ngặt các quy định, hướng dẫn của bác sỹ khi sinh con, em cho cháu đi kiểm tra và nhận được kết quả con trai em âm tính với HIV, em hạnh phúc lắm”. - Chị N. cho biết. 

Cũng chung niềm vui như N, chị P.T.L, ở Văn Yên nhớ lại: “Cách đây 2 năm, đón niềm vui sắp được làm mẹ cũng là lúc tôi phát hiện ra mình nhiễm HIV từ chồng. Nỗi đau tưởng chừng như không thể vượt qua, nhất là khi nghĩ đến đứa con trong bụng có nguy cơ nhiễm HIV. Nhờ sự tư vấn của các bác sỹ tôi đã tham gia chương trình điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bằng thuốc ARV".

Chị N chia sẻ: "Niềm vui vỡ òa khi con tôi sinh ra khoẻ mạnh. Tôi được cán bộ y tế tư vấn không nên cho con bú bằng sữa mẹ và tiếp tục điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con bằng thuốc kháng HIV”. Quả thực, đó là niềm hạnh phúc vô bờ của những người mẹ không may mắc căn bệnh thế kỷ.

Điều trị bằng thuốc ARV có vai trò rất quan trọng đối với người nhiễm HIV nói chung và phụ nữ mang thai nhiễm HIV nói riêng. Bên cạnh việc làm chậm lại sự phát triển của virus HIV, giảm được tần suất mắc và tử vong do các bệnh nhiễm trùng cơ hội, cải thiện chất lượng cuộc sống, điều trị ARV sớm còn là biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con hiệu quả. Yên Bái bắt đầu triển khai chương trình điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con vào năm 2007.

Mỗi năm trên địa bàn tỉnh có khoảng 20 phụ nữ mang thai nhiễm HIV được tư vấn và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh đã có 8.265 phụ nữ mang thai được tư vấn xét nghiệm HIV, đã có 31 phụ nữ mang thai có kết quả dương tính với HIV và đã được tư vấn, sử dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn những phụ nữ mang thai chưa được tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Nguyên nhân chủ yếu là do người nhiễm HIV còn thiếu thông tin, kiến thức về phòng, chống HIV, nhiều trường hợp phụ nữ mang thai không biết tình trạng HIV của mình. Chỉ tới khi đến bệnh viện sinh con mới phát hiện nhiễm HIV, không kịp điều trị dự phòng bằng thuốc kháng HIV. Ngoài ra, không ít trường hợp phụ nữ mang thai nhiễm HIV lo sợ cộng đồng xa lánh, sợ bị phân biệt kỳ thị nên đã giấu bệnh, dẫn đến kết quả không mong muốn là đứa trẻ sinh ra có nguy cơ cao bị nhiễm HIV từ mẹ.

Để giảm nguy cơ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, trên địa bàn toàn tỉnh đã có nhiều hoạt động để nâng cao nhận thức của người dân về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con như: tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện cho phụ nữ mang thai; điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ họ bằng thuốc kháng HIV; tư vấn, hỗ trợ hình thức nuôi dưỡng phù hợp cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, chuyển tiếp chăm sóc tiếp tục tại cơ sở điều trị HIV/AIDS cho phụ nữ nhiễm HIV và con của họ sau sinh.

Bên cạnh đó, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã tổ chức tập huấn kỹ năng tư vấn cho cán bộ làm công tác tư vấn, xét nghiệm HIV từ tỉnh đến cơ sở. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, quảng bá các dịch vụ chăm sóc và điều trị để người dân tiếp cận dễ dàng tiến tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con và kết thúc đại dịch AIDS vào năm 2030.

Để dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, phụ nữ mang thai nên sớm làm xét nghiệm HIV để biết tình trạng bệnh và nhận các can thiệp y tế phù hợp, kịp thời ngay sau khi phát hiện nhiễm HIV, nhằm giảm tối đa có thể lây nhiễm HIV cho con. Điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con không chỉ là trách nhiệm, quyền lợi của người mẹ với con mà còn là trách nhiệm với cộng đồng, xã hội.  

Thu Hiền