Tuy nhiên, Trưởng bản Ngài Thầu - ông Mùa A Vàng cho biết: “Công trình sử dụng được khoảng 3, 4 năm thì đường ống dẫn nước bị hỏng, do bị cắt trộm. Nguyên nhân là do khi đưa công trình vào sử dụng, bản không phân công cụ thể cho ai chịu trách nhiệm quản lý, cộng thêm ý thức của người dân chưa cao vì vậy công trình cấp nước đã không còn phát huy tác dụng". Được biết, khi công trình hỏng trong số 70 hộ dân sử dụng nguồn nước thì có 30 hộ phải tự làm đường dẫn nước về nhà, còn 40 hộ khác phải đi lấy nước ở nguồn nước khá xa hoặc xin gia đình khác.

Cũng trên địa bàn xã Cao Phạ còn có công trình cấp nước tập trung bản Lìm Mông hiện không sử dụng được. Ông Chang Vảng Hua nhà ngay sát bể chứa nước cho biết: "Bể chứa nước đã cạn khô từ khoảng ba, bốn năm nay. Khi bể còn sử dụng được gia đình tôi lấy nước rất thuận tiện, nay thì phải tự làm đường ống dẫn nước về nhà".

Được xây dựng từ năm 2000, công trình này cấp nước cho khoảng 70% hộ dân trong bản. Theo ông Lý Sấy Dơ - Trưởng bản Lìm Mông thì cũng như Ngài Thầu, nguyên nhân là do mất đường ống dẫn nước, mặc dù bản cũng đã phân công người quản lý.   

Trên đây chỉ là 2 trong số 25 công trình cấp nước sạch tập trung không hoạt động trên địa bàn toàn huyện Mù Cang Chải mà nguyên nhân dẫn tới hiện trạng này có sự yếu kém trong quản lý, bảo trì sau khi đưa vào sử dụng công trình của chính thôn, bản được hưởng lợi. Đến nay, huyện Mù Cang Chải có 85 công trình cấp nước sạch tập trung được xây dựng ở 13 xã, trong đó 4 công trình do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư, 81 công trình do UBND huyện làm chủ đầu tư.

Mặc dù các công trình được đầu tư đều đã mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân trong vùng, giải quyết tình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt, góp phần cải thiện đời sống, giảm dịch bệnh, đem lại hiệu quả lớn về mặt xã hội ở những khu vực này. Các trạm y tế, trường học cũng được thuận lợi trong việc sử dụng nguồn nước do Nhà nước đầu tư. Đáng tiếc là quá trình sử dụng, khâu quản lý công trình ở một số thôn, bản chưa tốt làm suy giảm giá trị, hỏng công trình.

Theo kết quả rà soát thực hiện chuẩn hóa cơ sở dữ liệu quốc gia về công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung trên địa bàn huyện Mù Cang Chải năm 2015, trong số 85 công trình thì có 25 công trình không hoạt động, 28 công trình kém hiệu quả, 32 công trình trung bình và không có công trình bền vững. Kết quả rà soát cũng chỉ rõ nguyên nhân dẫn tới hiện trạng công trình, trong đó có nguyên nhân như: cấp chính quyền xã còn lúng túng trong công tác quản lý, bảo trì công trình ; các bản có công trình thiếu kinh nghiệm quản lý, được bàn giao coi như là xong, không có biện pháp quản lý; do điều kiện kinh tế khó khăn nên việc huy động kinh phí từ người dân để duy tu, bảo dưỡng công trình còn gặp nhiều khó khăn…

Được biết, huyện cũng đưa ra các giải pháp khắc phục thực trạng này, từ các giải pháp chỉ đạo, điều hành đến xây dựng và ban hành cơ chế chính sách duy tu, bảo dưỡng công trình. Giải pháp cụ thể như: giao cho một tổ do nhân dân trong bản chọn ra để tiếp nhận và vận hành, quản lý công trình có thu phí; đưa thông tin, giáo dục, truyền thông thường xuyên đến với người dân thông qua các hoạt động dựa vào cộng đồng, tập trung vào việc làm thay đổi nhận thức và hành vi; động viên nhân dân tự tổ chức sửa chữa lại các công trình hiện bị xuống cấp, hư hỏng… Đây là những giải pháp cần thiết góp phần nâng cao ý thức của người dân và toàn bộ cộng đồng thôn, bản để giữ gìn và khai thác có hiệu quả công trình cấp nước sạch sinh hoạt tập trung phục vụ cho chính các hộ dân không để lãng phí đầu tư của Nhà nước.

Hạnh Quyên