Một trong những mục tiêu của chương trình giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) hiện nay là thực hiện đa dạng hóa các hình thức GD&ĐT nhằm phát triển toàn diện mọi khả năng của người học ở các trường nói chung và tại các trường phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) nói riêng.

Việc kết hợp các hoạt động dạy học và giáo dục từ lâu đã trở thành chương trình chủ yếu và xuyên suốt năm học để các trường PTDTBT trên địa bàn tỉnh đạt được kết quả cao nhất trong hoạt động chuyên môn. Ngoài các chương trình theo quy định của Bộ GD&ĐT, theo sự chỉ đạo của ngành GD&ĐT tỉnh thì các trường PTDTBT trên địa bàn tỉnh đã có nhiều sáng kiến, giải pháp quản lý học sinh, rèn kỹ năng sống, tự học...

Hiệu quả của các hoạt động ngoài giờ lên lớp tại các trường PTDTBT trên địa bàn tỉnh đã góp phần không nhỏ vào công tác giáo dục toàn diện cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Khắt (Mù Cang Chải) được coi là mô hình trường học bán trú nông trại kiểu mẫu của tỉnh Yên Bái. Với khuôn viên rộng, ngoài lớp học, phòng ở, thư viện... cơ sở vật chất đáp ứng cho việc dạy và học thì còn có các hạng mục công trình vườn rau, vườn hoa, nơi nuôi gà, vịt, dê...

Mô hình trường học - nông trại của nhà trường hướng tới việc giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng làm những công việc nhà nông, tích hợp kiến thức các bộ môn để ứng dụng vào thực tế đời sống nông nghiệp. Đồng thời, giúp các em được làm và biết làm những công việc thường nhật của mình trong gia đình.

Cô giáo Phạm Thị Lân - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Đối với các trường PTDTBT nói chung, Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Khắt nói riêng, học sinh ở trường cả tuần trừ thứ Bảy và Chủ nhật, ngoài giờ học trên lớp theo quy định thì thời gian còn lại, nhà trường phải sắp xếp thời gian hợp lý để học sinh nghỉ ngơi, sinh hoạt tập thể, cùng các hoạt động ngoại khóa khác".

"Là nhiệm vụ quan trọng nên hoạt động ngoài giờ học ở trường bao gồm 2 nội dung cơ bản là rèn kỹ năng sống và tự học của học sinh. Do đó, nhà trường rất coi trọng các hoạt động ngoài giờ lên lớp, từ các hoạt động này nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường” - Cô Lân nói.

Các hoạt động ngoài giờ lên lớp tại Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Khắt được tổ chức theo chủ đề từng tháng như: tháng 10 là “Thân thiện đến trường”, tháng 11 chủ đề là “Kính yêu thầy cô”... Đối với từng chủ đề, nhà trường đều có các hoạt động cụ thể, trong đó các hoạt động trải nghiệm “Em làm nông dân” được đan xen cùng các hoạt động hướng dẫn chế biến củ quả, giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, bảo vệ môi trường, văn hóa, văn nghệ...

Xác định trường học là gia đình thứ 2 của các em, nên công tác quản lý học sinh bán trú của trường luôn được chú trọng, đảm bảo an toàn hiệu quả. Cô Lân chia sẻ thêm: “Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Khắt là trường lớn, đông học sinh, nên đầu năm học, nhà trường tổ chức tuyên truyền tạo niềm tin cho phụ huynh học sinh. Đầu năm học, nhà trường thành lập Ban quản lý học sinh, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng giáo viên, cán bộ, nhân viên".

Được biết, trường đã sắp xếp học sinh ở theo sở thích, họ hàng, làng bản, nam nữ riêng biệt, học sinh lớn ở cùng học sinh bé; có trưởng phòng, phó phòng để phối hợp với cán bộ, giáo viên trong quản lý học sinh. Học sinh ở bán trú phải sinh hoạt theo thời gian biểu của nhà trường. Phụ huynh đón, đưa học sinh đến trường, thăm con theo giờ quy định. Mọi sinh hoạt của học sinh đều trong khuôn viên nhà trường. Sau tất cả những việc làm đó nhà trường mong muốn tạo được nề nếp cho học sinh.

Nhờ vậy mà tỷ lệ chuyên cần hàng năm luôn đạt 100%, chất lượng giáo dục từ đó cũng được nâng lên, tỷ lệ chuyển lớp và phẩm chất đều đạt 100%, năm học 2015 - 2016, nhà trường có trên 50% học sinh hoàn thành xuất sắc từng mặt và 54 học sinh đạt xuất sắc toàn diện.

Cũng giống như Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Khắt, Trường PTDTBT TH&THCS Xà Hồ, huyện Trạm Tấu cũng là trường lớn, đông học sinh bán trú, nhất là sau khi thực hiện Đề án Sắp xếp mạng lưới quy mô trường lớp. Vì vậy, nhà trường rất quan tâm tới công tác quản lý và các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh. Bên cạnh việc thành lập Ban quản lý học sinh bán trú, nhà trường rất chú trọng đến các hoạt động ngoại khóa cho học sinh.

Trong năm học, nhà trường tổ chức các buổi ngoại khóa rèn luyện kỹ năng sống, tuyên truyền an toàn giao thông, tổ chức các hoạt động Đội. Các câu lạc bộ (CLB) như: CLB Thư viện ngoài trời, CLB Thể thao, CLB Sinh hoạt Đội, CLB Bán trú... đã thu hút các em tham gia.

Được biết, năm học vừa qua, CLB Phát thanh Măng non của nhà trường đã đạt giải Nhì, CLB Thư viện ngoài trời của nhà trường đạt giải Nhất trong Chương trình Rèn luyện kỹ năng sống do Phòng GD&ĐT huyện phối hợp với Tổ chức Tầm nhìn Thế giới phát động.

Ngoài ra, thầy cô hướng dẫn các em học sinh tăng gia, trồng rau vừa rèn luyện tinh thần lao động, vừa cải thiện bữa ăn cho các em. Mỗi lớp học được giao tổ chức trồng rau, sau thu hoạch, rau của các em được bếp ăn nhà trường mua lại. Tiền các em thu được từ trồng rau sẽ làm quỹ lớp để giúp đỡ, thăm hỏi các em học sinh trong lớp có hoàn cảnh khó khăn.

Qua đó, rèn cho các em tinh thần tương thân tương ái, yêu thương, giúp đỡ đùm bọc nhau. Mô hình bán trú của Trường PTDTBT TH&THCS Xà Hồ đã phát huy hiệu quả trong nâng cao tỷ lệ chuyên cần, chất lượng giáo dục toàn diện cả về văn hóa, kỹ năng sống, thể chất của học sinh...

Toàn tỉnh Yên Bái hiện có trên 60% các cháu mầm non, học sinh phổ thông là người dân tộc thiểu số; tỷ lệ học sinh là con em các gia đình chính sách chiếm tới 44%, trong đó học sinh là con hộ nghèo chiếm 31%. Do đó, trong những năm qua, mô hình trường học bán trú ở tỉnh Yên Bái đã phát huy hiệu quả trong công tác GD&ĐT, không còn tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng, chất lượng giáo dục ngày càng được nâng lên rõ rệt.

Minh Tư