Thực hiện Đề án, thời gian qua, Ban Dân tộc tỉnh đã triển khai mô hình thí điểm giảm thiểu TH&HNCHT tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên. Mô hình được triển khai trên địa bàn 8 thôn trong tổng số 18 thôn, bản của xã với nhiều hoạt động: tổ chức hội nghị tập huấn thực hiện mô hình cho 50 cán bộ  tham gia mô hình; tổ chức 8 hội nghị cung cấp thông tin cho 389 người đại diện cho các hộ gia đình tại 8 thôn, bản tham gia mô hình với các nội dung như: thực trạng, nguyên nhân dẫn đến TH&HNCHT trong đồng bào dân tộc thiểu số huyện Văn Yên, các quy định của pháp luật liên quan đến TH&HNCHT; lắp đặt pa nô, băng rôn tuyên truyền tại trung tâm xã; truyền thông trên hệ thống Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện và loa phát thanh tại xã.

Triển khai mô hình, xã Lâm Giang cũng đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới nhân dân nhằm nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào nhằm giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT. Việc tuyên truyền được thông qua các buổi tập huấn, tuyên truyền trực tiếp cho các hộ dân ở các thôn, bản trực tiếp thực hiện mô hình, qua băng rôn, khẩu hiệu và trên hệ thống loa truyền thanh của xã. Xã cũng chỉ đạo Ban Tuyên truyền pháp luật của xã phối hợp với các ngành, đoàn thể tổ chức tuyên truyền trực tiếp đến nhân dân tại các buổi họp thôn và sinh hoạt chi hội, đoàn thể.

Chị Nguyễn Thị Huê - Phó Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Lâm Giang cho biết: "Hội Phụ nữ xã phối hợp với các đoàn thể của xã, cùng cán bộ tư pháp, cán bộ Trạm Y tế xã xuống từng thôn, bản tuyên truyền cho hội viên, đoàn viên nắm rõ về Luật Hôn nhân và Gia đình, những hệ lụy của việc TH&HNCHT. Đặc biệt, tăng cường tuyên truyền nội dung này trong nội dung sinh hoạt của Câu lạc bộ "Gia đình hạnh phúc" với 80 thành viên tham gia, giúp duy trì việc không có con em thành viên câu lạc bộ tảo hôn từ nhiều năm qua. Các chi hội cơ sở còn xây dựng thành chuyên đề để đưa vào tuyên truyền tại các buổi sinh hoạt định kỳ của chi hội…".

Qua triển khai mô hình, cũng đã huy động, phát huy vai trò của đội ngũ những người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, trưởng thôn, bản tích cực vào cuộc, đẩy mạnh tuyên truyền tới người dân. Ông Bàn Văn Dóc - người có uy tín thôn 8, xã Lâm Giang cho biết: "Ở thôn 8, trong năm 2016, có một trường hợp học hết lớp 9 nhưng gia đình có ý định tổ chức cưới hỏi. Chúng tôi đã cùng Ban công tác Mặt trận của thôn đến gia đình trực tiếp vận động, tuyên truyền. Cuối cùng, gia đình cũng đã dừng ý định tổ chức hôn lễ cho con, không những thế còn cho con tiếp tục đi học nghề".

Nhìn chung, việc triển khai thí điểm mô hình tại xã Lâm Giang đã bước đầu tác động đến nhận thức, hành động của người dân.

Cùng với triển khai mô hình tại xã Lâm Giang, Ban Dân tộc tỉnh đã tổ chức 2 đoàn công tác đi kiểm tra, phát hiện sớm các trường hợp có nguy cơ TH&HNCHT tại huyện Văn Yên và Văn Chấn; tổ chức 7 chuyến đi thu thập thông tin nhằm phát hiện sớm các trường hợp có nguy cơ TH&HNCHT tại 18 xã trên địa bàn 7 huyện. Qua đi thực tế cho thấy vẫn còn một số trường hợp TH&HNCHT ở các huyện: Văn Yên, Yên Bình, Trạm Tấu, Mù Cang Chải, tập trung ở các dân tộc: Mông, Dao, Tày.

Các đoàn công tác đã trao đổi, đề nghị UBND các huyện, các xã tăng cường công tác quản lý, phổ biến, tuyên truyền vận động đồng bào các dân tộc thiểu số thực hiện tốt các quy định liên quan đến lĩnh vực hôn nhân gia đình nhằm giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT. Ban Dân tộc tỉnh còn tổ chức đoàn công tác đi giao lưu, học tập kinh nghiệm tại các tỉnh: Bắc Kạn, Cao Bằng, Lạng Sơn nhằm trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, cách làm tốt thực hiện ngăn ngừa, hạn chế tình trạng TH&HNCHT trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Đồng thời, phát tài liệu về phòng chống TH&HNCHT cho xã thực hiện mô hình điểm và các huyện trên địa bàn tỉnh, gồm: 20 cuốn sổ tay tuyên truyền viên cơ sở, 40 cuốn sổ tay song ngữ tiếng Thái, 20 cuốn sổ tay song ngữ tiếng Mông, 20 cuốn sổ tay song ngữ tiếng Dao, 250 tờ rơi tảo hôn tiếng Kinh, 250 tờ rơi HNCHT tiếng Kinh,  800 tờ rơi HNCHT tiếng Dao, 500 tờ rơi HNCHT tiếng Mông...

Giảm thiểu, ngăn ngừa tình trạng TH&HNCHT là một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dân số. Việc triển khai Đề án "Giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2020" trong thời gian qua đã bước đầu tác động đến nhận thức của người dân về TH&HNCHT, tạo tiền đề để tiếp tục triển khai có hiệu quả Đề án trong những năm tiếp theo.

Hạnh Quyên