Bàn giao sổ bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động (NLĐ) giúp đơn vị sử dụng lao động tiết kiệm được nhân lực và chi phí quản lý; NLĐ nắm được quá trình tham gia của mình để tự bảo vệ quyền lợi an sinh của bản thân, từ đó góp phần giảm thiểu tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH cho NLĐ của chủ sử dụng lao động (SDLĐ); cơ quan BHXH tăng cường được công tác cải cách hành chính, nâng cao năng lực quản lý, thực hiện chính sách.

Theo quy định của Luật BHXH năm 2016 “Người SDLĐ có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH của NLĐ trong thời gian NLĐ làm việc tại đơn vị và trả sổ cho NLĐ khi không còn làm việc”.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai quy định này còn tồn tại một số bất cập như: NLĐ không nắm được thông tin về quá trình đóng BHXH; đơn vị SDLĐ vẫn trừ tiền đóng BHXH của NLĐ hàng tháng nhưng không nộp cho cơ quan BHXH mà chiếm dụng để sử dụng với mục đích khác; tờ rời sổ BHXH bị thất lạc, thậm chí chủ SDLĐ không trả sổ cho NLĐ khi có nhu cầu chuyển đến nơi làm việc mới…

Nhằm khắc phục những bất cập này tại Khoản 2, Điều 18 và Khoản 3, Điều 19 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2014 đã quy định: “NLĐ có quyền được cấp, quản lý sổ BHXH và có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH”; thực hiện các quy định của Luật BHXH (sửa đổi), BHXH Việt Nam đã ban hành Văn bản số 4027 hướng dẫn quy trình rà soát và bàn giao sổ BHXH cho NLĐ.

Việc trao sổ BHXH cho NLĐ quản lý là bước đầu thực hiện cải cách thủ tục hành chính của ngành BHXH. Với mục tiêu đến năm 2020, BHXH Việt Nam đồng loạt thực hiện quản lý sổ BHXH điện tử sẽ giúp chủ sổ quản lý dễ dàng liệt kê quá trình đóng - hưởng theo năm, theo quý, thậm chí NLĐ có thời gian làm việc trước năm 1995 cũng sẽ nắm được thông tin của mình.

Việc bàn giao sổ BHXH giúp minh bạch thông tin về quá trình đóng BHXH, hạn chế tình trạng các doanh nghiệp trốn đóng, nợ đọng BHXH, cũng như có trường hợp doanh nghiệp đã giữ sổ BHXH của NLĐ khi xảy ra tranh chấp lao động, gây khó khăn phức tạp cho cả cơ quan BHXH và NLĐ trong quá trình giải quyết các chế độ BHXH.

Bên cạnh đó, việc NLĐ được tự quản lý sổ BHXH của mình khi nghỉ việc sẽ kịp thời được giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp hoặc có ngay sổ BHXH để tiếp tục tham gia, cộng nối quá trình đóng BHXH khi chuyển sang làm việc tại đơn vị khác.

Theo số liệu thống kê của ngành BHXH, toàn tỉnh Yên Bái hiện đang quản lý 54.084 sổ BHXH, trong đó có 2.624 người đang tham gia BHXH tự nguyện đã tự quản lý sổ, còn 51.460 người/ 2.731 đơn vị phải rà soát, bàn giao sổ.

Tính đến hết tháng 5/2017 việc in sổ và bàn giao sổ cho NLĐ được 10.000 sổ, đạt 20% kế hoạch. Như vậy, kết quả thực hiện bàn giao sổ BHXH cho NLĐ còn chậm.

Nguyên nhân chủ yếu do một số đơn vị SDLĐ và NLĐ chưa thực sự quan tâm đến việc quản lý, ghi sổ, bảo quản sổ BHXH, chỉ đến khi giải quyết các chế độ BHXH như hưu trí, tử tuất… cơ quan BHXH phát hiện sai sót, bất cập với chính sách hiện hành, đơn vị hoặc NLĐ mới đề nghị điều chỉnh; ngành BHXH quản lý quá trình đóng BHXH của NLĐ còn có những sai sót, bất cập về chính sách; cán bộ làm công tác BHXH thường kiêm nhiệm; NLĐ không lưu trữ được các quyết định, hợp đồng lao động, nhận thức các chính sách về tiền lương, tiền công, chức danh công việc còn khó khăn, bất cập…

Để việc rà soát và bàn giao sổ BHXH cho NLĐ đạt 60% trên tổng số sổ BHXH phải giao vào ngày 31/12/2017 và hoàn thành trước ngày 31/12/2018, ngành BHXH tỉnh chủ động tham mưu với UBND tỉnh ban hành công văn chỉ đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố, các cơ quan, đơn vị SDLĐ, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh phối hợp với cơ quan BHXH triển khai thực hiện việc rà soát và bàn giao sổ BHXH cho NLĐ.

Ngành cũng thành lập Tổ Chỉ đạo rà soát và bàn giao sổ BHXH cho NLĐ; điều chỉnh các thông tin trên sổ, xây dựng lộ trình thực hiện việc rà soát, bàn giao sổ BHXH cho NLĐ…

Ngọc Sơn