>> Bài 1: Vì quyền lợi người lao động, vì lợi ích đoàn viên

Không ít khó khăn... 

Bà Nguyễn Thị Lý - Chủ tịch Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thị xã Nghĩa Lộ cho biết: "Thực tế những năm qua các cấp CĐ trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ còn gặp nhiều khó khăn trong công tác đại diện bảo vệ quyền lợi của người lao động (NLĐ) vì những nguyên nhân chủ quan và khách quan: cán bộ CĐ còn phụ thuộc về thời gian, chế độ vào người sử dụng lao động nên chưa dám thẳng thắn đấu tranh bảo vệ NLĐ; còn hạn chế kiến thức về pháp luật; thời gian dành cho hoạt động CĐ cũng còn ít".

Trong việc bảo vệ quyền lợi NLĐ thì vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội (BHXH) là một vấn đề còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Theo Luật BHXH, từ ngày 1/1/2016, tổ chức CĐ có quyền khởi kiện doanh nghiệp, cá nhân nợ BHXH.

Ông Nguyễn Ngọc Lan - Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh cho biết: "CĐ được pháp luật trao quyền khởi kiện những doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng, chiếm dụng tiền BHXH đã giúp thực hiện chức năng đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của NLĐ hiệu quả hơn. Nếu các tổ chức CĐ làm tốt việc này sẽ tạo sự yên tâm, tin tưởng hơn của NLĐ đối với tổ chức CĐ, nâng cao uy tín, vai trò của tổ chức CĐ".

Tuy nhiên, trong vấn đề thực hiện chức năng khởi kiện của CĐ, các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn và Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014... còn có nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. CĐ muốn khởi kiện phải nhận được sự ủy quyền của NLĐ, thủ tục này rất khó thực hiện và tốn nhiều thời gian.

Trên thực tế khi doanh nghiệp gặp khó khăn nợ lương, nợ bảo hiểm... phần lớn NLĐ đã đi tìm việc làm mới, không còn ở một nơi nên tổ chức CĐ khó tiếp xúc. Nếu NLĐ còn làm việc tại doanh nghiệp thì với vị thế là người ăn lương từ doanh nghiệp hoặc của chủ doanh nghiệp thì khi đứng đơn kiện chính doanh nghiệp đó sẽ rất khó khăn và chịu nhiều rủi ro về việc làm.

Theo LĐLĐ tỉnh thì theo văn bản số 413/BHXH- KTTN ngày 13/4/2017 của BHXH tỉnh gửi LĐLĐ tỉnh, hiện toàn tỉnh có 15 đơn vị có số tháng nợ BHXH từ 6 tháng trở lên. Số liệu do BHXH cung cấp đến 31/3/2017 có 4.257 NLĐ bị nợ BHXH, tổng số tiền trên 27,66 tỷ đồng.

Hiện nay, cơ quan BHXH tỉnh đã chuyển một số hồ sơ doanh nghiệp nợ BHXH sang LĐLĐ tỉnh và có văn bản đề nghị khởi kiện. Vì những khó khăn, vướng mắc nêu trên nên hiện nay các cấp CĐ trong tỉnh đang phối hợp với BHXH để làm việc với các doanh nghiệp thực hiện nộp các chế độ cho NLĐ.

Tính đến thời điểm 14/6/2017, tổ chức CĐ chưa tiến hành khởi kiện được doanh nghiệp nào. Tuy chưa chính thức khởi kiện nhưng khi nhận được đề nghị của BHXH, LĐLĐ tỉnh đã chỉ đạo CĐ cấp trên trực tiếp cơ sở xuống làm việc với doanh nghiệp và một số doanh nghiệp đã ký biên bản cam kết trả nợ BHXH, đây là tín hiệu tích cực khi CĐ vào cuộc.

Cùng đó, việc ký kết thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) hiện nay cũng còn nhiều khó khăn. Theo số liệu đến ngày 26/5/2017, với 77 doanh nghiệp có TƯLĐTT mới đạt 46% doanh nghiệp có TƯLĐTT trong tổng số 168 doanh nghiệp, trong khi chỉ tiêu Đại hội Công đoàn Yên Bái khóa XVIII là 90% và đạt 55% tỷ lệ ký TƯLĐTT so với chỉ tiêu được giao cho các đơn vị.

Ngoài chuyện số lượng thì về chất lượng, nhiều bản TƯLĐTT có nội dung sao chép luật hoặc có rất ít nội dung có lợi hơn cho NLĐ. LĐLĐ tỉnh đã nhiều lần đôn đốc, hướng dẫn, chỉ đạo việc chấm điểm, phân loại đánh giá chất lượng TƯLĐTT hàng năm nhưng có nhiều đơn vị không thực hiện hoặc có đơn vị thực hiện nhưng chưa đúng quy trình. Nhất là ở những doanh nghiệp chưa có tổ chức CĐ, khó khăn trong việc ký kết TƯLĐTT càng nhiều hơn.

Theo ông Phan Tiến Thạch - Chủ tịch LĐLĐ thành phố Yên Bái, doanh nghiệp trên địa bàn thành phố nói riêng và tỉnh nói chung phần nhiều là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, số lượng NLĐ ít, nhiều doanh nghiệp làm ăn không ổn định hoặc kém hiệu quả khiến cho việc CĐ đi vào, đứng ra, tiếp cận doanh nghiệp để ký kết TƯLĐTT rất khó khăn.

Giám đốc doanh nghiệp thường chưa ủng hộ, mặn mà trong việc ký kết. Nhiều doanh nghiệp đưa ra lý do đã làm đúng luật, không cần ký kết TƯLĐTT. Cùng đó, nhiều NLĐ cũng không nắm được luật để đưa ra các điều khoản có lợi hơn so với luật quy định trong thỏa ước.

...Và giải pháp

Để thực hiện tốt hơn việc ký kết TƯLĐTT trong thời gian tới, ông Phan Tiến Thạch cho rằng: “Đối với cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường kiểm tra các doanh nghiệp về thực hiện pháp luật lao động trong đó có TƯLĐTT.

Đồng thời, CĐ cấp trên cần phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước tổ chức tập huấn cho các cán bộ làm công tác CĐ chuyên trách để thực hiện quá trình ký kết hiệu quả. Mặt khác, cũng cần biểu dương, nhân rộng những đơn vị làm tốt nội dung này”.

Từ kinh nghiệm trong thực hiện ký kết TƯLĐTT tại đơn vị mình, ông Nguyễn Ngọc Quynh - Chủ tịch Công đoàn Công ty cổ phần Hữu nghị quốc tế cũng chia sẻ: "Để đạt được TƯLĐTT có chất lượng, trước hết ban chấp hành CĐ phải đoàn kết, thống nhất, cán bộ CĐ có hiểu biết pháp luật, nắm bắt chắc tình hình thực tế, biết tìm ra những nội dung mang lại lợi ích hài hòa cho cả NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ), có nghệ thuật trong thương lượng, ký kết. Mặt khác, tổ chức CĐ cũng cần phải làm tốt việc tuyên truyền cho tập thể NLĐ nỗ lực, tích cực hoàn thành tốt nhiệm vụ, công việc, gắn bó với doanh nghiệp, công ty để NSDLĐ quý trọng NLĐ hơn".

Xác định chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của đoàn viên và NLĐ là nhiệm vụ quan trọng và cốt lõi của tổ chức CĐ và từ việc phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế, yếu kém và yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, để thực hiện tốt nội dung này, LĐLĐ tỉnh Yên Bái sẽ tập trung triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm.

Liên đoàn Lao động tỉnh tổ chức Hội nghị Tập huấn công đoàn khởi kiện tham gia tố tụng dân sự về các vụ án tranh chấp lao động cho cán bộ công đoàn các cấp.

Theo đó, thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đối với NSDLĐ, với đoàn viên, NLĐ và cán bộ CĐ các cấp, từ đó để NSDLĐ hiểu, tôn trọng và thực hiện pháp luật, trong đó có pháp luật lao động; đoàn viên và NLĐ hiểu pháp luật để tự bảo vệ mình; cán bộ CĐ hiểu pháp luật để bảo vệ đoàn viên của mình.

Cùng đó, thực hiện tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Phong trào “3 có, 3 không”, “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”, “Giỏi việc nước, đảm việc nhà”,... tạo nên khí thế thi đua sôi nổi trong đoàn viên và NLĐ, từ đó tăng cường khối đoàn kết, gắn bó, thúc đẩy phát triển, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, NLĐ.

Hàng năm, thực hiện tốt nội dung, hoạt động của “Tháng Công nhân”, “Tết sum vầy” để thực hiện “quyền lợi đảm bảo, phúc lợi tốt hơn”, doanh nghiệp “cảm ơn thành viên” là những công nhân đã gắn bó, có nhiều đóng góp với doanh nghiệp trong quá trình phát triển; “Công đoàn đồng hành cùng doanh nghiệp”,... tạo nên một môi trường lành mạnh, hiệu ứng tích cực thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, nâng cao đời sống NLĐ.

Thực hiện tốt việc xây dựng “Quỹ tấm lòng vàng”, động viên, thăm hỏi đoàn viên, NLĐ có hoàn cảnh khó khăn; phấn đấu để có nhiều đoàn viên, NLĐ có hoàn cảnh khó khăn được trao hỗ trợ “Mái ấm công đoàn", được vay vốn...; tham mưu với tỉnh xây dựng các thiết chế cho công nhân, đặc biệt là công nhân ở các khu công nghiệp, như:  nhà thi đấu thể dục thể thao, nhà ở, khu mua sắm, vui chơi, lớp mầm non, trạm y tế cho công nhân...

Đồng chí Vương Văn Bằng - Chủ tịch LĐLĐ tỉnh trao đổi thêm: "Chúng tôi sẽ tập trung nâng cao chất lượng hoạt động của các cấp CĐ, nhất là CĐ cơ sở; tập huấn để nâng cao năng lực công tác, kỹ năng tiếp cận, giải quyết các vấn đề có liên quan đến pháp luật lao động của cán bộ CĐ; chủ động giải quyết những vấn đề phát sinh ngay từ cơ sở; thực hiện tốt đối thoại tại doanh nghiệp; nâng cao chất lượng thương lượng, ký kết và thực hiện có hiệu quả TƯLĐTT, trong đó đặc biệt quan tâm đến các nội dung, điều khoản có lợi hơn cho NLĐ so với quy định của pháp luật".

Ông Bằng cho biết, CĐ sẽ thực hiện tốt công tác tư vấn pháp luật cho NLĐ; tăng cường phối hợp thực hiện kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật lao động của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đối với NLĐ; có biện pháp xử lý nghiêm các doanh nghiệp cố tình vi phạm pháp luật lao động. Tóm lại, để thực hiện tốt việc đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và chính đáng của đoàn viên và NLĐ thì tổ chức CĐ phải xuất phát từ quyền lợi của NLĐ để xây dựng kế hoạch hoạt động cho mình.

Thu Hạnh - Thanh Xuân