Thời gian qua, tỉnh Yên Bái đã chú trọng công tác phát triển kinh tế tập thể theo hướng phát triển đa dạng các loại hình HTX, tổ hợp tác trong mọi lĩnh vực; tập trung phát triển HTX nông nghiệp đa ngành nghề gắn với các vùng nguyên liệu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Đặc biệt từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh đã thành lập mới, tổ chức lại hoạt động theo đúng quy định của luật. Các HTX sau chuyển đổi đã từng bước được củng cố, đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động; phát huy vai trò tiên phong trong xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Nhiều HTX đã tạo được sự liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Kinh tế tập thể của tỉnh mà nòng cốt là các HTX đã có chuyển biến về số lượng và chất lượng.
Theo Liên minh Hợp tác xã tỉnh, tính đến tháng 6/2019, toàn tỉnh có 326 HTX, thu hút 26.625 thành viên; giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 7.200 lao động với mức thu nhập 46 triệu đồng/người/năm. Ngoài ra, toàn tỉnh có 673 tổ hợp tác với 4.355 thành viên; thu nhập bình quân của thành viên, lao động là 3,5 triệu đồng/người/tháng.
Thời gian qua, công tác tuyên truyền, vận động thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN đối với nhóm lao động trong khu vực kinh tế hợp tác được BHXH tỉnh, Liên minh HTX tỉnh quan tâm, chú trọng.
Hàng năm, BHXH tỉnh phối hợp tổ chức hội nghị, tọa đàm đối thoại với đối tượng và đối tượng tiềm năng nhằm làm rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của NLĐ khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN để khuyến khích họ tự nguyện, tự giác tham gia. Tuy nhiên, theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, hết năm 2018, toàn tỉnh mới có 93 HTX tham gia đóng bảo hiểm cho thành viên và NLĐ với 415 người.
Đây là con số rất thấp so với số thành viên, NLĐ trong các HTX hiện nay. Nguyên nhân dẫn đến diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN khu vực này chưa xứng với tiềm năng là hiện trên địa bàn tỉnh còn nhiều HTX hoạt động chưa hiệu quả, chưa hướng đến liên kết trong sản xuất để tạo ra chuỗi giá trị bền vững, thậm chí, không ít HTX đã ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng do đó không đủ nguồn kinh phí để đóng BHXH, BHYT cho những cán bộ quản lý và NLĐ.
Cùng với đó, do tuổi thọ trung bình của xã viên, NLĐ trong khu vực này thường cao nên họ chưa thực sự quan tâm đến việc tham gia BHXH để thụ hưởng quyền lợi lâu dài. Mặc dù theo quy định của Luật BHXH, lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên hoặc cán bộ quản lý HTX phải tham gia BHXH bắt buộc, tuy nhiên hiện nay, tại hầu hết các HTX sử dụng lao động thời vụ, trả tiền công nhật, không ký hợp đồng lao động nên không cần tham gia BHXH, BHYT, BHTN.
Để mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN trong khu vực kinh tế hợp tác trong thời gian tới cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền chính sách pháp luật BHXH, BHYT, BHTN, trình tự, thủ tục tham gia và thụ hưởng chế độ để NLĐ làm việc trong hợp tác xã thấy rõ lợi ích, trách nhiệm của việc tham gia và quyền được hưởng chính sách BHXH, BHYT, BHTN.
Bên cạnh đó, BHXH tỉnh phối hợp cùng Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, LĐLĐ tỉnh, Liên minh HTX tỉnh rà soát lại toàn bộ số lao động và cán bộ quản lý HTX để yêu cầu đơn vị tham gia BHXH theo quy định.
Văn Thông