Là huyện vùng cao đặc biệt khó khăn của tỉnh, Mù Cang Chải hiện có trên 67.000 người, với 96% là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó, dân tộc Mông chiếm trên 91%. Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống (TH, HNCHT) là vấn đề đã tồn tại từ nhiều thế hệ, mặc dù các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể đã quan tâm, áp dụng nhiều biện pháp tuyên truyền, giáo dục, vận động… nhưng tình trạng TH, HNCHT trong cộng đồng còn xảy ra, gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dân số trên địa bàn.
Trước thực trạng đó, thực hiện Chương trình phối hợp thực hiện Kế hoạch 191 ngày 18/4/2020 của Tỉnh ủy Yên Bái về "thực hiện thí điểm việc đẩy lùi tình trạng TH, HNCHT tại huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải và xuất nhập cảnh trái phép tại huyện Văn Chấn năm 2020”, Huyện ủy Mù Cang Chải đã xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai tới cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành và các đoàn thể chính trị - xã hội trong toàn huyện, với mục tiêu 100% đoàn viên, hội viên và nhân dân tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện được tuyên truyền, phổ biến kiến thức về Luật Hôn nhân và Gia đình; được truyền thông về hậu quả, tác hại của việc TH, HNCHT; 100% xã, thị trấn đưa nội dung không TH, HNCHT vào quy ước, hương ước ở bản, tổ dân phố.
Theo đó, Huyện ủy Mù Cang Chải đã chỉ đạo MTTQ và các đoàn thể xây dựng kế hoạch tuyên truyền về phòng, chống TH, HNCHT trên địa bàn huyện.
Ông Hảng A Ký - Trưởng ban Dân vận, Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện cho biết: "Trong hai năm qua, chúng tôi đã tổ chức tuyên truyền ở cơ sở được trên 1.500 cuộc về phòng, chống TH, HNCHT, xuất cảnh trái phép. Đặc biệt, lồng ghép thực hiện Kế hoạch với việc triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách đặc thù hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số; chỉ đạo các tổ chức đoàn thể các cấp tổ chức tuyên truyền, phòng chống tảo hôn, giáo dục kỹ năng sống cho đoàn viên thanh niên, học sinh tại các đơn vị trường học. Đồng thời, phát động Cuộc vận động "Nói không với tảo hôn” trong toàn huyện, duy trì và thành lập mới các mô hình dòng họ tự quản về không TH, HNCHT với trên 66 mô hình”.
Cùng với đó, Huyện ủy Mù Cang Chải cũng đã chỉ đạo các chi bộ, đảng bộ trực thuộc quản lý chặt chẽ đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đối với những đảng viên để con, cháu vi phạm tảo hôn đều bị xử lý kỷ luật và không cơ cấu vào các chức danh cấp ủy xã, những trường hợp tảo hôn không được giới thiệu để ứng cử đại biểu HĐND các cấp.
Ông Lương Văn Thư - Bí thư Đảng ủy xã Cao Phạ cho biết: "Nhận thức về tác hại của vấn đề TH, HNCHT, dưới sự chỉ đạo của Huyện ủy, Đảng ủy xã đã có kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đồng chí trong ban chấp hành đảng bộ, trưởng các tổ chức đoàn thể đến từng thôn, bản, các gia đình để phổ biến, triển khai, tuyên truyền các nội dung về tác hại của tình trạng TH, HNCHT cho đồng bào hiểu và thực hiện nên đến nay vấn đề này trên địa bàn xã cơ bản đã được đẩy lùi”.
Còn đối với ngành giáo dục và đào tạo, huyện chỉ đạo đưa công tác ngăn ngừa, hạn chế tình trạng TH, HNCHT là một trong những nội dung hoạt động trọng tâm của từng năm học đối với các đơn vị trường trên địa bàn, đặc biệt là các trường THCS, THPT.
Ông Nguyễn Anh Thủy - Trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cho biết: "Thời gian qua, cùng với việc tập trung xây dựng nhà trường trở thành tập thể sư phạm đoàn kết, chúng tôi còn đặc biệt chú trọng vấn đề ngăn ngừa, hạn chế tình trạng TH, HNCHT. Từ đó, ngành đã chỉ đạo tổ chức ký cam kết giữa học sinh và phụ huynh với nhà trường, giáo viên chủ nhiệm không để xảy ra tảo hôn; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về hôn nhân và gia đình trong các tiết chào cờ đầu tuần, các hoạt động ngoại khóa, tọa đàm, thảo luận… nhờ vậy, hầu hết học sinh đã hiểu được tác hại của tình trạng TH, HNCHT”.
Cùng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, hàng năm, Huyện ủy Mù Cang Chải cũng đã tổ chức các hội nghị gặp mặt già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín tiêu biểu nhằm thảo luận về công tác phòng, chống TH, HNCHT và xuất cảnh trái phép; đồng thời nắm bắt tình hình tư tưởng trong nhân dân về TH, HNCHT. Đặc biệt, tăng cường công tác quản lý nhà nước về hộ tịch, hộ khẩu, có danh sách theo dõi các trường hợp có nguy cơ tảo hôn để có giải pháp tuyên truyền, vận động gia đình thực hiện đúng các quy định của pháp luật, các quy ước, hương ước của thôn, bản.
Với các giải pháp đồng bộ, sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền, của cả hệ thống chính trị và các tổ chức đoàn thể nên tình trạng TH, HNCHT trên địa bàn huyện đang có xu hướng giảm. Từ tháng 4/2020 đến tháng 3/2022, toàn huyện Mù Cang Chải có tổng số 74 trường hợp tảo hôn và 8 trường hợp đang có dấu hiệu tảo hôn, không có trường hợp HNCHT.
Ông Hảng A Ký - Trưởng ban Ban Dân vận, Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện cho biết thêm: "Nhằm đẩy lùi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, trong thời gian tới, huyện Mù Cang Chải tiếp tục tăng cường trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng trong việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động con em, gia đình, dòng họ, nhân dân không TH, HNCHT, xóa bỏ một số hủ tục, nhận thức lạc hậu trong hôn nhân ở một bộ phận nhân dân, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân”.
Văn Tuấn
