Nằm giữa suối Nhì và suối Thia, xã Phù Nham (huyện Văn Chấn) có chiều dài khoảng 8km. Đất đai mầu mỡ, lại có cả đất rừng tạo nên ưu thế của vùng quê bán sơn địa. Tuy vậy, thiên tai cũng thường xuyên gây nên những thiệt hại đáng kể cho đời sống nhân dân: năm 2005 trận lũ quét lịch sử cuốn trôi nhiều nhà và tài sản; rét đậm, rét hại đầu năm 2008 làm chết 231,5ha lúa và 19 con trâu bò. Mặc dù vậy, đồng bào 9 dân tộc anh em sống trên địa bàn vẫn đoàn kết chặt chẽ, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ xã đã phát huy mọi nguồn lực để vươn lên.

Với diện tích 282,4ha lúa cấy 2 vụ và 30ha đất mầu chuyên canh, từ nhiều năm nay, xã đã vận động nhân dân thay đổi tập quán canh tác, thay các giống lúa dài ngày bằng giống lúa ngắn ngày đạt năng suất, chất lượng cao; chuyển đổi giống cây trồng theo hướng sản xuất hàng hoá để xây dựng cánh đồng cho thu nhập 50 triệu đồng/ha/năm. Thế nên năng suất lúa của Phù Nham luôn ổn định: vụ đông xuân khoảng 6 tấn/ha, vụ mùa 5tấn/ha. Vụ đông xuân 2008, xã đã chỉ đạo cấy hết diện tích bằng các giống lúa lai và lúa thuần chất lượng cao. Ngay khi xảy ra rét hại, Uỷ ban nhân dân xã cung ứng 11.576,5kg thóc giống bằng các giống ngắn ngày như Chiêm Hương, N46 và chỉ đạo cả 18 thôn bản gieo cấy bổ sung kịp thời, chăm bón, phòng trừ sâu hại. Chính vì vậy, năng suất bình quân vẫn đạt 6 tấn/ha và tổng sản lượng đạt 1.694 tấn bằng 52,1%KH năm.

Cùng với cây lúa, xã còn tăng cường mở rộng quỹ đất phục vụ gieo trồng cây vụ ba với công thức 2 vụ lúa, 1 vụ màu; hàng năm đều duy trì diện tích trên 200ha, trong đó ngô 110ha, còn lại là rau màu khác. Ngay từ bây giờ, trên cánh đồng của các thôn bản: Ta Tiu, Bản Lọng, Bản Chanh, Năm Hăn, Noong Ỏ.. nông dân đã chủ động gieo cấy lúa mùa để có thể thu hoạch sớm chuẩn bị cho sản xuất vụ đông. Ở Phù Nham, việc xây dựng cánh đồng cho thu nhập 50 triệu đồng/ha/năm được Đảng bộ, chính quyền quan tâm và chỉ đạo tới các trưởng thôn bản, xây dựng kế hoạch chi tiết đồng thời vận động các tổ chức đoàn thể cùng vào cuộc, hỗ trợ các hộ gương mẫu chuyển đổi. Mặc dù sự chuyển đổi chưa mạnh mẽ, rộng khắp  nhưng đã có một số diện tích màu đạt hiệu quả. Nhiều hộ dân ở bản Chanh, Noong Ỏ, nơi có trình độ thâm canh cao hơn đã khá quen thuộc với phương thức sản xuất mới.

Bên cạnh trồng cây lương thực, trồng rừng kinh tế, Phù Nham cũng coi chăn nuôi là ngành sản xuất quan trọng trong cơ cấu kinh tế của địa phương với kế hoạch năm 2008 phát triển đàn gia cầm, thuỷ cầm 75.000 con, đàn lợn 5.200 con, đàn trâu 820 con và đàn bò 220 con. Đến nay ,đàn trâu và đàn lợn gần đạt kế hoạch đề ra, đàn gia cầm và bò đạt trên 50% kế hoạch. Địa phương cũng đặc biệt chú ý làm tốt công tác phòng trừ dịch bệnh, tiêm phòng, phun tiêu độc khử trùng, kiểm soát giết mổ nên không để dịch bệnh xảy ra và đàn gia súc, gia cầm phát triển bền vững. Đẩy mạnh chăn nuôi hộ, đã có mô hình trang trại chăn nuôi với số lượng lớn được hình thành. Hàng năm, Phù Nham cung cấp cho thị trường trên 400 tấn thịt lợn hơi với tổng thu nhập từ chăn nuôi đạt hàng chục tỷ đồng.

Đóng góp vào phát triển kinh tế của xã, ngoài cố gắng chung của nhân dân còn phải kể đến vai trò của những bà đỡ là Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Quỹ tín dụng nhân dân. Hai đơn vị này vừa hoàn thành nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, vừa đóng góp tích cực vào cung ứng vốn, vật tư sản xuất và góp phần bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Sáu tháng đầu năm 2008, Quỹ tín dụng nhân dân đã cho 685 thành viên vay trên 2 tỷ đồng, riêng cho vay ngành nghề đạt gần tỷ đồng. Còn Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp xã Phù Nham có số hộ, số xã viên tham gia khá đông, hiện nay kinh doanh đến 7 ngành nghề: cung ứng vật tư nông nghiệp, thương nghiệp, tín dụng nội bộ, sản xuất gạch EG5, đồ gỗ dân dụng, vận tải và  trồng rừng, chăn nuôi. Trại chăn nuôi của hợp tác xã chỉ có 5 lao động đảm nhiệm chăn nuôi 60 lợn nái sinh sản, 500 lợn thịt, mỗi năm cung cấp hàng nghìn con lợn giống và trên 25 tấn lợn thịt. Vụ đông xuân vừa qua HTX cung ứng kịp thời gần 700 tấn phân bón các loại, trên 18 tấn giống lúa và gần 400 con lợn giống cho nông dân địa phương.

Ở Phù Nham hiện nay, nhiều thôn bản đang dần dần có cuộc sống khấm khá như bản Chanh, Noong Ỏ… Chỉ riêng một thôn Noong Ỏ với 80 hộ dân mà thu nhập bình quân đầu người đạt 4,2 triệu đồng/năm; hộ nghèo giảm xuống còn 2 hộ, hộ giàu đạt 30%, hộ khá 60%; 95% số hộ có ti vi, xe máy. Điều đáng phấn khởi là người dân đã biết áp dụng tiến bộ khoa học vào thâm canh trên đồng ruộng và chăn nuôi. Còn làm giàu từ kinh tế VAC, chăn nuôi, kinh doanh dịch vụ thì xã có gần 300 hộ. Số hộ có thu nhập trên 30 triệu đồng/năm cũng đạt con số trên trăm: ông Tạ Văn Việt, ông Phạm Quang Huyên ở bản Chanh; ông Nguyễn Văn Hoan ở Noong Ỏ; ông Bùi Tống Nhuận, ông Hoàng Văn Chơm ở bản Năm Hăn… Khai thông đồng bộ mọi nguồn lực để phát triển, Phù Nham đang ngày càng khẳng định bước đi vững chắc trên đường xây dựng nông thôn mới.

Thế Quynh