Tại 11 xã, phường, thị trấn, các đoàn phúc tra thẩm định đều có chung nhận xét: công tác chăm sóc bảo vệ sức khoẻ nhân dân đã được Đảng uỷ, HĐND, UBND địa phương quan tâm chỉ đạo, có nghị quyết và xây dựng kế hoạch thực hiện các nội dung tiêu chí theo qui định của chuẩn. Ban chỉ đạo chuẩn quốc gia y tế xã, phường, thị trấn hoạt động khá thường xuyên, có báo cáo tổ chức họp với các ngành thành viên; huy động được sự tham gia của cộng đồng trong triển khai các hoạt động y tế.

Có thể nói, công tác truyền thông, giáo dục sức khoẻ được triển khai tốt tại các xã vùng thấp nên tỷ lệ các hộ gia đình nắm được kiến thức chăm sóc sức khoẻ tại nhà tương đối cao, những hành vi cơ bản về sức khoẻ được triển khai theo hướng tích cực. Trạm y tế các địa phương được  quan tâm đầu tư kinh phí nâng cấp từ nguồn ngân sách và huy động từ cộng đồng; nguồn kinh phí 119 được cấp đầy đủ hàng năm.

Trang thiết bị y tế được các trạm bảo quản sử dụng hợp lý. Cán bộ trạm bảo đảm đủ số lượng, cơ cấu theo qui định; chế độ, chính sách của cán bộ được chi trả đầy đủ, mạng lưới y tế thôn, bản hoạt động đều. Công tác phòng chống dịch bệnh được triển khai tốt; các chương trình y tế được xây dựng kế hoạch đầy đủ, triển khai có hiệu quả đạt chỉ tiêu cao. Công tác chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em đã được quan tâm.

Chuẩn II vệ sinh phòng bệnh gồm 3 phần: phòng chống dịch bệnh; chương trình mục tiêu y tế quốc gia; y tế môi trường và y tế học đường, qui định tổng là 16 điểm, trong đó, y tế môi trường chỉ qui định 3 điểm là đạt song có những xã y tế môi trường không đạt điểm nào vẫn đạt CQGVYTX do đã đạt đủ tổng điểm theo chuẩn.

Hoạt động khám chữa bệnh được duy trì thường xuyên, bảo đảm qui chế, không xảy ra sai sót chuyên môn; tinh thần thái độ phục vụ tốt, tỷ lệ chẩn đoán, chất lượng điều trị ngày càng nâng cao. Cán bộ các trạm nắm vững được kiến thức cơ bản và kỹ năng cấp cứu thông thường. Các trạm có sự kết hợp trong điều trị y học cổ truyền với hiện đại; thuốc được bảo quản và sử dụng hợp lý, đủ cơ số theo qui định.

…và trăn trở!

Minh Bảo là một trong những xã chuẩn của thành phố Yên Bái, nhưng khi kiểm tra, kế hoạch hoạt động chuẩn và các chương trình y tế cũng chưa được rõ ràng. Hoạt động của các ban ngành, đoàn thể chưa được thể hiện rõ trên sổ sách báo cáo! Nhà trạm chưa bảo đảm số phòng theo qui định; các công trình phụ trợ còn thiếu như hàng rào phía sau, bộ dụng cụ chuyên khoa tai - mũi – họng, đông y còn thiếu. Hiện tại, xã vẫn còn y tế thôn, bản chưa được đào tạo chuyên môn, Trưởng trạm chưa được đào tạo quản lý. Một số số liệu cập nhật trong sổ ghi chép các chương trình y tế chưa chính xác. Đặc biệt, công tác vệ sinh môi trường trong cộng đồng chưa đảm bảo theo qui định về xử lý phân và tỷ lệ hố xí hợp vệ sinh.

Qua kiểm tra tại thôn Thanh Niên, một trong những thôn dân trí cao, gần đường giao thông, nhiều hộ có nhà xây kiên cố nhưng chưa có ý thức vệ sinh môi trường. Kiểm tra tại nhà chị Nguyễn Thị Thu bán hàng ở khu vực chợ, không làm hố rác, chị đổ luôn rác và thập cẩm chất thải ra phía sau nồng nặc mùi xú uế,  trong khi ngay cạnh đó là giường ngủ của gia đình. Do đất chật không đào hố rác,  các hộ ở đây thu gom rác đổ ra bên lề đường và đốt, xả ra khói độc gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Do vậy, xã cần thành lập tổ vệ sinh môi trường, hoặc phối hợp với Công ty Công trình và Môi trường đô thị để thu gom rác khắc phục ngay tình trạng này.

Phúc tra tại xã Xuân Ái (Văn Yên); Qui  Mông, Bảo Hưng (Trấn Yên) cho thấy hầu hết các hộ được thẩm định đều không có hố rác, nhiều hộ xử lý phân, nước thải không đạt yêu cầu. Ngay như nhà chị Khuất Thị Thành ở thôn 3 xã Qui Mông (Trấn Yên), là cán bộ y tế thôn bản nhưng công trình vệ sinh của gia đình cũng rất mất vệ sinh vì mùi hôi thối bốc lên.

Đoàn phúc tra duy trì chuẩn quốc gia y tế xã làm việc với cán bộ các trạm y tế (ảnh nhỏ, trên) và thực tế: phía sau nhà chị Nguyễn Thị Thu, thôn Thanh Niên, xã Minh Bảo (thành phố Yên Bái) rác đổ bừa bãi rất mất vệ sinh (ảnh lớn).

Các xã này, bên cạnh một số tồn tại như Minh Bảo còn có thêm những yếu kém khác như: việc sắp xếp, bố trí phòng, trạm y tế chưa hợp lý; kê đơn thuốc điều trị đông y còn sơ sài, thang thuốc điều trị chưa đủ bài theo qui định, có tủ thuốc đông y nhưng chưa sử dụng; công tác vô trùng chưa đảm bảo, thao tác chuyên môn chưa cao; kiến thức chuyên môn của cán bộ điều trị chưa sâu, đôi khi còn lạm dụng thuốc; tỷ lệ khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền thấp.

Còn ở các xã vùng cao như Bản Công (Trạm Tấu) bên cạnh hạn chế trong xử lý phân gia súc, hầu hết chưa có hố xí hợp vệ sinh, hơn thế còn những yếu kém như: phân công nhiệm vụ cho các thành viên ban chỉ đạo xã chưa rõ ràng, cụ thể, kế hoạch còn chung chung; một số ban ngành của xã chưa tích cực tham gia vào công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân, kế hoạch còn chung chung, báo cáo chưa có số liệu cụ thể về  hoạt động của ngành, đoàn thể mình. Trạm chưa ghi chép hồ sơ, bệnh án, sổ khám bệnh, chẩn đoán và điều trị đúng, bảo đảm theo tỷ lệ qui định; chưa có đủ sổ sách của chương trình tiêm chủng mở rộng; việc ghi chép cập nhật hồ sơ, sổ sách, báo cáo cũng thiếu và không kịp thời.  

Đó là những yếu kém “truyền thống” của CQGYTX ở các chuẩn, đặc biệt ở chuẩn vệ sinh môi trường. Vậy tại sao các xã đó vẫn đạt chuẩn? Qua thực tế cho thấy, theo bảng điểm CQGYTX ban hành kèm Quyết định số 1427/QĐ-UBND ngày 11/9/2008 của UBND tỉnh  thì các xã vùng thấp đạt từ 90 điểm trở lên và các xã vùng 135 đạt từ 80 điểm trở lên; tổng số điểm phải đạt từ 50% số điểm theo qui định trở lên ở cả 10/10 chuẩn thì đạt chuẩn. Chuẩn II vệ sinh phòng bệnh gồm 3 phần: phòng chống dịch bệnh; chương trình mục tiêu y tế quốc gia; y tế môi trường và y tế học đường, qui định tổng là 16 điểm, trong đó y tế môi trường chỉ qui định 3 điểm là đạt song có những xã y tế môi trường không đạt điểm nào vẫn đạt CQGVYTX do đã đạt đủ tổng điểm theo chuẩn.

Để khắc phục những yếu kém “truyền thống” trên, bên cạnh thực hiện nghiêm túc việc phúc tra duy trì cũng như công nhận mới CQGYTX; ngành y tế và thành viên cần tham mưu cho tỉnh và Bộ Y tế xem xét điều chỉnh nâng điểm chuẩn ở phần y tế môi trường, hạ thấp điểm ở những chuẩn không cần thiết. Có vậy mới buộc các địa phương tập trung vào các khắc phục các tồn tại này để nâng cao chất lượng CQGYTX.