Sau kháng chiến chống Pháp, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước khôi phục tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, năm 1956 tuyến đường hoàn thành và đưa vào sử dụng. Tháng 4/1956, Đoạn Công vụ Phố Mới được thành lập, đây là đơn vị tiền thân của Công ty Quản lý đường sắt Yên Lào ngày nay. Với chức năng nhiệm vụ được giao, tự vệ Công ty đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội địa phương, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các xã dọc tuyến đường sắt làm nhiệm vụ bảo vệ đường sắt, chống sự phá hoại của bọn phản động, biệt kích, thám báo, đảm bảo an toàn cho công tác chạy tàu, vận chuyển hành khách, giao lưu hàng hoá và công tác sẵn sàng chiến đấu của các tỉnh Lào Cai - Yên Bái - Nghĩa Lộ. Đặc biệt, là từ ngày 20/9 đến 25/9/1958, cán bộ, công nhân viên, lực lượng tự vệ đã phối hợp bảo vệ chuyến tàu đặc biệt đưa Bác Hồ và đoàn khách Chính phủ lên thăm 2 tỉnh Lào Cai - Yên Bái.

Trong chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, tuyến đường sắt do đơn vị quản lý gồm 19 nhà ga và 17 cây cầu là những mục tiêu trọng điểm đánh phá của máy bay Mỹ. Để bảo vệ và giữ vững mạch máu giao thông chủ yếu Yên Bái - Lào Cai, cán bộ chiến sỹ tự vệ cùng với cán bộ, công nhân viên của Công ty đã kiên cường bám trụ, phát huy cao độ truyền thống yêu nước, phối hợp hiệp đồng chặt chẽ với các lực lượng phòng không dũng cảm chiến đấu bảo vệ các mục tiêu; xung kích cùng bộ đội công binh rà phá, tháo gỡ 750 quả bom nổ chậm, trên 1 vạn quả bom bi; làm mới và làm lại 130 km đường sắt vòng tránh, gần 100 km đường bộ, đào 7.550 hầm, 12.000m giao thông hào trên dọc tuyến đường và các khu vực nhà ga, bảo đảm an toàn cho hành khách đi tàu.

Chỉ tính riêng 6 tháng cuối năm 1965, mặc dù địch đánh phá ác liệt, nhưng mạch máu giao thông vẫn thường xuyên được giữ vững; tổ chức vận chuyển đuợc 1.269 tấn hàng hoá, bốc dỡ 68. 876 tấn hàng và trên 300 tấn hàng liên vận. Cán bộ, công nhân và lực lượng tự vệ của Công ty vừa sản xuất vừa chiến đấu và phục vụ chiến đấu với khẩu hiệu: "Gẫy cầu như gẫy xương, đứt đường như đứt ruột'' và "Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm'', lực lượng tự vệ của Công ty đã phát huy vai trò nòng cốt trong thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị.

Trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lực lượng tự vệ cùng với cán bộ, công nhân viên của Công ty và nhân dân tích cực tham gia khắc phục hậu quả nặng nề do chiến tranh để lại, từng bước khôi phục và phát triển sản xuất. Với những thành tích tiêu biểu trong kháng chiến chống Mỹ, năm 2000, lực lượng tự vệ và cán bộ, công nhân viên của Công ty đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang (LLVT).

Bước vào thời kỳ mới, thực hiện Chỉ thị số 16 - CT/TW của Ban bí thư Trung ương về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên (DQTV, DBĐV) trong tình hình mới", phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân, lực lượng tự vệ Công ty Quản lý đường sắt Yên Lào nhiều năm qua luôn phấn đấu và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Ông Nguyễn Chí Thịnh - Bí thư Đảng uỷ, Giám đốc Công ty cho biết: "Lực lượng tự vệ của Công ty chiếm tỷ lệ 1,97% so với tổng số cán bộ, công nhân viên, tỷ lệ đảng viên trên 30%, tập trung ở cơ quan và các đơn vị lẻ rải dọc theo tuyến đường sắt từ Ga Văn Phú - Yên Bái  đến cầu Kiều - Lào Cai. Những năm qua, lực lượng tự vệ đã tham mưu thực hiện tốt công tác xây dựng, củng cố lực lượng và huấn luyện nâng cao trình độ về mọi mặt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo đảm an toàn cho sản xuất và sẵn sàng đáp ứng khi có tình huống xảy ra, chất lượng huấn luyện ngày càng được nâng cao: 100% đạt yêu cầu, trong đó có trên 75% khá, giỏi; liên tục nhiều năm liền được công nhận là đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua quyết thắng của LLVT thành phố Yên Bái. Lực lượng DBĐV của Công ty được quản lý chặt chẽ, 70% được biên chế vào các đơn vị chiến đấu và được tổ chức động viên, kiểm tra, huấn luyện theo đúng Pháp lệnh.

Năm 2000, lực lượng tự vệ cùng cán bộ, công nhân viên Công ty vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân; năm 2001 được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba và năm 2009 được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì cùng nhiều phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà Nước và địa phương.

Hàng năm, Công ty luôn thực hiện tốt công tác tuyển quân bảo đảm 100% chỉ tiêu. Cùng với công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, lực lượng tự vệ luôn là lực lượng nòng cốt trong sản xuất kinh doanh thực hiện tốt mục tiêu thi đua "Đổi mới, an toàn và phát triển bền vững''. Sáng kiến "Chống xoay mố cầu Vân Chăm" đã làm lợi cho Nhà nước trên 1 tỷ đồng; sáng kiến "Phần mềm quản lý, bảo trì, kết cấu hạ tầng đường sắt" được Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đánh giá cao và được áp dụng rộng rãi trong toàn ngành đường sắt.... Sự đóng góp nỗ lực của lực lượng tự vệ đã góp phần nâng cao sản lượng, doanh thu và thu nhập hàng năm của Công ty. Đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, công nhân nói chung và lực lượng tự vệ nói riêng từng bước ổn định và được cải thiện. Thu nhập bình quân của công nhân đạt trên 2,7 triệu đồng/ người/ tháng, năm 2009 và trên 3,1 triệu đồng/người/tháng trong 6 tháng đầu năm 2010".

Bên cạnh đó, lực lượng tự vệ của Công ty thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các lực lượng quản lý tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội dọc tuyến đường sắt đơn vị đảm nhiệm, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương.

Tập trung xây dựng lực lượng tự vệ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần trách nhiệm cao trong mọi công việc, luôn là lực lượng nòng cốt, xung kích trong các phong trào thi đua của địa phương và trong hoạt động sản xuất kinh doanh là một trong những mục tiêu của Công ty Quản lý đường sắt Yên Lào, nhằm kế tục và xứng đáng với truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân mà Đảng, Nhà nước đã trao tặng.

 Thanh Năm