Trong đó, thành phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ, huyện Văn Chấn, Trấn Yên là địa phương có số người nhiễm cao nhất tỉnh. Tình hình HIV/AIDS vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống xã hội.

Những năm qua, Yên Bái đã tích cực đẩy mạnh công tác phòng, chống HIV/AIDS. Bộ máy tổ chức phòng chống HIV/AIDS từ tỉnh đến cơ sở được kiện toàn, mạng lưới cộng tác viên, giáo dục viên đồng đẳng tại cơ sở được củng cố. Công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được các cấp, các ngành và đoàn thể triển khai kịp thời, thường xuyên, rộng khắp với các hình thức đa dạng như: tập huấn, nói chuyện chuyên đề, thi tìm hiểu, diễu hành, truyền thông lưu động, hội thi… giúp người dân hiểu tác hại của HIV/AIDS và chủ động phòng ngừa.

Từ năm 2005 đến năm 2009, Yên Bái đã thực hiện thành công, hiệu quả hoạt động chương trình giảm tác hại do HIV/AIDS tại 53 xã, phường, thị trấn của 7 huyện thị xã, thành phố. Năm 2010, mở rộng hoạt động thêm 11 xã, phường, thị trấn. Qua đó, giúp người có nguy cơ cao thay đổi hành vi, huy động người nhiễm HIV và gia đình họ cùng tham gia phòng chống HIV/AIDS; nhận thức của người dân đã có chuyển biến rõ rệt, sự kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS ngày càng giảm.

Cùng với tăng cường các hoạt động chuyên môn, kỹ thuật đảm bảo đúng quy định của Bộ Y tế trong việc tư vấn và xét nghiệm HIV, xây dựng hệ thống giám sát HIV/AIDS từ tỉnh đến các huyện, thị, thành phố, nâng cấp các cơ sở điều trị, tư vấn nghiệm xét nghiệm HIV, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh tập trung đẩy mạnh chương trình chăm sóc và hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS, nhất là tại các xã, phường, thị trấn đảm bảo quản lý được 75% người nhiễm.

Năm 2010, thực hiện tháng cao điểm chiến dịch dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, toàn tỉnh đã tổ chức 24 buổi truyền thông trực tiếp nhóm nhỏ tại các cơ sở y tế, tổ chức hội thảo, cung cấp các dịch vụ toàn diện thực hiện tại 17 xã, phường. Chương trình khám và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục được triển khai tích cực đã tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện cho trên 600 lượt phụ nữ có thai, tổ chức lấy máu xét nghiệm tế bào CD4 miễn phí cho 55 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó có 18 phụ nữ.

Tuy công tác phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, nhưng về cơ bản Yên Bái chưa khống chế được tình hình nghiện chích ma tuý. Các yếu tố tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm HIV vẫn gia tăng hàng năm, xu hướng lây nhiễm HIV/AIDS đang có nguy cơ tập trung vào lứa tuổi rất trẻ từ (15 - 39, chiếm 87,83% trong tổng số người nhiễm HIV/AIDS).

Mặc dù số người nhiễm HIV mới hàng năm không tăng đột biến nhưng địa bàn có người bệnh lại có xu hướng lan rộng. Bên cạnh đó, các chương trình hỗ trợ chưa được triển khai sâu rộng, mô hình tiếp cận cộng đồng, tư vấn xét nghiệm tự nguyện, câu lạc bộ giáo dục đồng đẳng chưa được nhân rộng trong cộng đồng dân cư.

Nhận thức của một bộ phận người dân về các biện pháp phòng chống HIV/AIDS chưa đầy đủ, còn kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS. Công tác điều trị mới tập trung ở tuyến tỉnh, chưa triển khai tuyến huyện. Hệ thống phòng, chống HIV cơ sở vật chất phục vụ công tác khám xét nghiệm và điều trị bệnh nhân còn thiếu. Đội ngũ y bác sĩ điều trị còn thiếu, cán bộ cơ sở, mạng lưới cộng tác viên vừa yếu, vừa thiếu lại kiêm nhiệm nhiều chương trình. Công tác giáo dục truyền thông chưa được tổ chức thường xuyên sâu rộng trong cộng đồng, sự vào cuộc của các ban, ngành và xã hội còn hạn chế…   

 Để công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh đạt mục tiêu khống chế tỷ lệ lây nhiễm dưới 0,38% đòi hỏi phải có giải pháp đồng bộ của các cấp, các ngành, toàn xã hội phải cùng vào cuộc phòng chống căn bệnh thế kỷ. Cấp ủy, chính quyền địa phương cần xác định phòng chống HIV/ AIDS là nhiệm vụ thường xuyên được bàn thảo trong nội dung phát triển kinh tế - xã hội hàng năm.

Công tác tuyên truyền, giáo dục cần đổi mới theo hướng tích cực, hiệu quả, sát tình hình thực tiễn và thường xuyên, liên tục; huy động sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể và cộng đồng trong công tác phòng chống lây nhiễm HIV/SIDS…

Quỳnh Nga