Với một xã còn nhiều khó khăn như Cao Phạ (Mù Cang Chải), để đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới, cùng với việc phát triển kinh tế, văn hoá, giáo dục, y tế, Đảng bộ, chính quyền xã đã tích cực chỉ đạo các ban, ngành tuyên truyền vận động nhân dân hưởng ứng cuộc vận động không sinh con thứ 3. Song do trình độ dân trí thấp, ảnh hưởng của các hủ tục lạc hậu nên công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình (DS - KHHGĐ) ở đây còn gặp không ít khó khăn.

Với 100% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là đồng bào Mông, trình độ văn hoá thấp, nhận thức còn nhiều hạn chế, các tập tục sinh hoạt lạc hậu, tư tưởng muốn có nhiều con và có con trai để nối dõi tông đường vẫn nặng trong suy nghĩ của nhiều cặp vợ chồng. Để tháo gỡ khó khăn, giúp bà con thực hiện tốt công tác DS - KHHGĐ và hiểu được lợi ích của việc đẻ ít con, Đảng bộ, chính quyền xã Cao Phạ đã tổ chức nhiều cuộc tuyên truyền vận động với nhiều hình thức từ tuyên truyền lưu động tư vấn trực tiếp đến phát tờ rơi, pa nô, áp phích...

Trao đổi với chúng tôi ông Giàng A Mang - Phó chủ tịch UBND xã cho biết: “Để nhân dân hiểu và tự giác thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung và công tác DS - KHHGĐ nói riêng, Đảng bộ xã đã xây dựng kế hoạch tổ chức tuyên truyền nhiều đợt trong năm. Trong đó, chú trọng kết hợp tuyên truyền giải thích sâu rộng về cái lợi của việc sinh ít con và sinh thưa, đặc biệt cán bộ, đảng viên, trưởng phó các chi hội trong thôn phải gương mẫu thực hiện tốt.

Ngoài ra, xã đặc biệt quan tâm đến kinh tế gia đình của đồng bào, chỉ khi kinh tế phát triển, nâng cao đời sống, mới có thời gian chăm lo đến văn hoá - xã hội". Với phương châm "Đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà, rà từng đối tượng" để tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện các chính sách về dân số, năm 2010, toàn xã có 84 trường hợp đặt dụng cụ, 62 trường hợp tiêm và uống thuốc tránh thai, 12 trường hợp dùng bao cao su. Nhờ vậy, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên đã giảm dần qua từng năm.

Gặp đôi vợ chồng trẻ đã gương mẫu đi đầu thực hiện như vợ chồng anh Vàng A Chư, Thào Thị Cha ở bản Tà Chơ đã dừng lại ở 2 con và kế hoạch từ năm 2003 tới nay, anh Chư cho biết: "Nghe theo cán bộ, vợ chồng tôi đã kế hoạch từ năm 2003 đến nay bằng biện pháp đặt dụng cụ tránh thai. Tôi thấy rất an toàn về sức khoẻ, vợ chồng tôi có thêm thời gian để phát triển kinh tế, con cái cũng được ăn ngon, mặc đẹp và học tập tốt hơn".

Thấy rõ lợi ích của việc sinh con ít và nỗi khổ nhọc nhằn của những gia đình đông con song vẫn có một số người chấp nhận nộp phạt tiền và tiếp tục sinh không những con thứ 3 mà còn sinh đến con thứ 5 thứ, 6 trở lên. Điển hình như cặp vợ chồng anh Thào A Cha, vợ là Giàng Thị Dí đã có 6 mặt con và đang mang thai đứa con thứ 7. Khi chúng tôi hỏi thì anh Cha rụt rè cho biết: "Đã đặt vòng nhưng vì không hợp bị đau bụng nên tháo ra và không kế hoạch nữa".

Anh Thào A Dê - cán bộ chuyên trách dân số xã cho biết: "Vợ chồng anh Cha, chúng tôi đã đến tận nhà vận động rất nhiều lần nhưng mới đầu thì anh Cha nói vợ đang mang thai rồi, đẻ xong sẽ kế hoạch nhưng sau đẻ mãi không thấy đưa vợ đến trạm y tế để đặt vòng hoặc tiêm thuốc, chúng tôi lại đến nhà vận động thì anh Cha nói lại nhỡ rồi, thôi đẻ nốt đứa này nữa thì cho đi và cứ lần này qua lần khác. Năm vừa rồi thì anh Cha nói chắc vợ hết trứng rồi vì tính cả những đứa con còn sống và những đứa đã chết thì cũng hơn chục đứa thế nhưng vẫn lại tiếp tục có mang.

Hiện nay, ở xã ngoài vợ chồng anh Cha còn một vài cặp nữa, xã dùng biện pháp cứng cũng không được, mềm cũng không xong làm cho nhiều cặp khác tị theo, gây ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình thực hiện công tác. Có những cặp khi thấy chúng tôi đến cổng là tránh mặt không tiếp hoặc tỏ ý không hợp tác...".

Tráng A Mua