Kỷ niệm 57 năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, nhân dân các dân tộc huyện Văn Chấn vinh dự đón nhận Bằng công nhận đèo Lũng Lô là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Cụ Hà Văn Chi - thôn Mỏ, xã Thượng Bằng La người trực tiếp tham gia mở đèo Lũng Lô kể lại: Tháng 4 năm 1953, theo yêu cầu của Bộ Tổng tham mưu, các đơn vị công binh và dân công Yên Bái đã khởi công mở đường cho xe ra tiền tuyến.

Xác định rõ nhiệm vụ chính trị là đảm bảo thông suốt mạch máu giao thông của chiến trường, tỉnh Yên Bái đã huy động gần 125.000 dân công làm đường.

Nhờ đó hàng vạn lượt ô tô, xe thồ, chở hàng vũ khí tiếp ứng đầy đủ kịp thời cho chiến trường. Tháng 2 năm 1954, thực dân Pháp tập trung lực lượng không quân đánh phá ác liệt các tuyến đường lên Tây Bắc, hòng ngăn cản sự tiếp viện của hậu phương ra chiến trường ...

Tại khu vực đèo Lũng Lô, địch đã ném xuống đây gần 12 nghìn tấn bom, có những ngày địch ném xuống 200 quả bom. Trong suốt chiến dịch, mỗi ngày có từ 16 đến 18 chiếc máy bay địch oanh tạc từ 5 đến 6 lần.

Với tinh thần tất cả cho tiền tuyến, hàng vạn lượt người, dân công ngày đêm bám đường. Địch phá, ta lại sửa ta đi, địch phá đoạn này, ta mở đoạn khác, địch phá ban ngày, ta mở đường ban đêm.

Năm 1953, khi Trung ương quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ, xã Thượng Bằng La được chọn là nơi tập trung quân lương, quân dụng vượt đèo tiếp tế cho Chiến dịch.

Hơn 200 ngày đêm vừa mở đường vừa bảo vệ và vận chuyển hàng nghìn tấn lương thực, quân trang, vũ khí đạn dược đến nơi an toàn. Tuyến đường qua đèo Lũng Lô được thông suốt nối với chiến khu Vần.

Con đường tiếp tế cho Chiến dịch Điện Biên Phủ qua đèo Lũng Lô là một kỳ tích lịch sử làm thực dân Pháp bất ngờ, khiếp sợ tình thần quả cảm của quân và dân ta. 

Với giá trị lịch sử, văn hóa của sự đoàn kết, chiến đấu của cán bộ, chiến sỹ và nhân dân các dân tộc đã tạo nên con đường 13A - con đường thắng lợi, kỷ niệm 57 năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ năm nay, nhân dân các dân tộc huyện Văn Chấn vinh dự đón nhận Bằng công nhận đèo Lũng Lô là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Để phát huy giá trị văn hóa và giáo dục truyền thống, lịch sử cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau, ông Hoàng Đình Mưu - Bí thư Đảng ủy xã Thượng Bằng La cho biết: “Đây là một vinh dự lớn đồng thời cũng là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương.

Thời gian tới, Thượng Bằng La sẽ giao cho các đoàn thể trồng và chăm sóc rừng ở khu vực đèo, cùng bảo vệ di tích để đèo Lũng Lô luôn là nơi nhắc nhở mọi người nhớ về truyền thống hào hùng của các thế hệ cha ông mình”.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng giá trị văn hóa vẫn còn sống mãi với thời gian, con đường 13A năm xưa, nay đã được thay tên mới - đường 32A. Thế hệ những người đã chứng kiến và làm nên lịch sử, các thế hệ hôm nay và mai sau còn nhớ mãi về chiến thắng Điện Biên Phủ.

Trong chiến thắng lừng lẫy của dân tộc ta có sự đóng góp không nhỏ của con đường 13A, mà điểm nhấn nổi bật là đèo Lũng Lô đã đi vào huyền thoại.

Tuyết Mai - Nguyễn Nghĩa