Một số cơ sở đủ điều kiện nhưng chưa hoàn thiện được thủ tục hành chính để đề nghị công nhận, còn đa số là các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh nhỏ lẻ, cơ sở vật chất, trang thiết bị không đảm bảo yêu cầu để cấp chứng nhận VSATTP. Đây là một trong những nguy cơ tiềm ẩn mất VSATTP, gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm (NĐTP) trên địa bàn tỉnh. 

Để nâng cao chất lượng VSATTP, giảm thiểu các vụ NĐTP trên địa bàn, hàng năm, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm đã tham mưu cho Sở Y tế xây dựng, ban hành kế hoạch về thực hiện công tác VSATTP của tỉnh; xây dựng và triển khai kế hoạch Tháng hành động vì chất lượng VSATTP đến các đơn vị y tế trong ngành, chỉ đạo các đơn vị y tế các huyện, thị xã, thành phố xây dựng kế hoạch triển khai đồng loạt tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra và tổ chức lễ phát động hưởng ứng Tháng hành động vì chất lượng VSATTP trên phạm vị toàn tỉnh; xây dựng kế hoạch thanh tra đột xuất chất lượng VSATTP tại một số địa phương trong tỉnh; xây dựng kế hoạch giám sát đảm bảo VSATTP phục vụ tại các lễ hội trên địa bàn tỉnh...

Cùng với công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, công tác tuyên truyền được các ngành, các địa phương chú trọng quan tâm, đặc biệt, trong Tháng hành động vì chất lượng VSATTP, nên số vụ ngộ độc và vi phạm VSATTP trên địa địa bàn đã giảm rõ rệt, ý thức của người tiêu dùng được nâng lên.

Trong Tháng hành động VSATTP năm 2010, tỉnh đã thành lập đoàn thanh tra liên ngành, các huyện, thị xã, thành phố đều thành lập đoàn thanh tra liên ngành cấp huyện đồng loạt ra quân thanh, kiểm tra VSATTP trên địa bàn. Các đoàn thanh tra liên ngành đã thanh, kiểm tra 1.657 cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm trên địa bàn. Qua thanh tra, kiểm tra các đoàn liên ngành đã phát hiện 268 cơ sở vi phạm VSATTP, chiếm 16,17%.

Trong đó: phạt cảnh cáo 101 cơ sở, đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm 3 cơ sở; phạt tiền 12 cơ sở và tiêu huỷ nhiều sản phẩm không đảm bảo chất lượng VSATTP. Trong dịp tết Trung thu các đoàn thanh tra, kiểm tra VSATTP trong tỉnh tiến hành thanh, kiểm tra 1.229 cơ sở, đã phát hiện 167 cơ sở vi phạm, các đoàn đã phạt cảnh cáo 67 cơ sở, phạt tiền 7 cơ sở và tiêu huỷ nhiều sản phẩm bánh, kẹo không đảm bảo VSATTP.

Đặc biệt, trong dịp Tết Nguyên đán Canh Dần, các đoàn thanh tra, kiểm tra 730 cơ sở, phát hiện 141 cơ sở vi phạm, phạt cảnh cáo 9 cơ sở, phạt tiền 15 cơ sở, trị giá trên 8 triệu đồng và huỷ sản phẩm của 84 cơ sở, trị giá 12,5 triệu đồng...

Trong Tháng hành động vì chất lượng VSATTP năm 2011, đoàn thanh tra liên ngành của tỉnh đã thanh, kiểm tra 42 cơ sở chế biến, kinh doanh, dịch vụ ăn uống tại các huyện Yên Bình, Lục Yên, Trấn Yên, Văn Chấn, thị xã Nghĩa Lộ và T.P Yên Bái.

Sự lơi lỏng trong quản lý chất lượng VSATTP ở một số địa phương và sự thiếu hiểu biết của người dân đã dẫn đến những vụ ngộ độc tập thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Năm 2009, toàn tỉnh xảy ra 26 vụ NĐTP có dưới 50 người/vụ, trong đó 2 người tử vong. Năm 2010, toàn tỉnh xảy ra 19 vụ NĐTP, trong đó 17 vụ NĐTP dưới 50 người và 1 vụ với 78 người, tổng số người bị NĐTP là 211 người. Đáng lưu ý, trong 19 vụ NĐTP thì có tới 7 vụ ngộ độc do ăn phải nấm độc (chủ yếu ở các xã vùng cao). So với năm 2009, số vụ và số ca đều giảm và không có tử vong. Trong 4 tháng đầu năm nay, toàn tỉnh xảy ra 3 vụ NĐTP với 10 ca mắc và có 1 trường hợp đã tử vong tại xã Suối Giàng (Văn Chấn) do ăn phải nấm độc...

Qua thanh, kiểm tra, đoàn đã nhắc nhở 2 cơ sở kinh doanh hàng không đảm bảo VSATTP và tiêu hủy một số mặt hàng không rõ nguồn gốc như: dầu ăn, bột nêm, bột gà rán... trị giá 10 triệu đồng, lập biên bản phạt cảnh cáo 6 cơ sở vi phạm VSATTP.

Thực tế, công tác thanh tra, kiểm tra VSATTP trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số hạn chế. Đó là, các đoàn thanh tra liên ngành của tỉnh, huyện mới chỉ kiểm tra  thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh, chế biến, dịch vụ ăn uống lớn trên địa bàn, còn các cơ sở nhỏ chưa thể kiểm tra hết được như  các dịch vụ nhỏ,  “thức ăn đường phố hầu hết không đảm bảo VSATTP”, đặc biệt là các hộ kinh doanh thực phẩm tại các chợ chưa chấp hành tốt các quy định về VSATTP.

Tại một số chợ ở T.P Yên Bái như:  chợ Nguyễn Thái Học (ngã tư Nam Cường), chợ Minh Tân, chợ Đồng Tâm, chợ Yên Thịnh... Chỉ có chợ Nguyễn Thái Học và chợ Minh Tân sắp xếp cho các hộ kinh doanh tương đối khoa học, hàng thực phẩm được phân ra thành khu bán hàng chín riêng, hàng sống riêng còn các chợ khác thì bầy bán lẫn lộn hàng sống, chín rất mất vệ sinh.

Chợ Yên Thịnh những ngày trời nắng thì đỡ, còn trời mưa thì môi trường ô nhiễm, lầy lội... nhưng các “thượng đế” vẫn phải vào chợ mua hàng vì không có sự lựa chọn nào khác. Ngay phía cổng chợ vào có 2 hàng bán đậu, bánh rán, sống, chín lẫn lộn không có tủ kính, mặc cho ruồi, bọ đậu vào nhưng chủ hàng thờ ơ không cần biết!

Ông Chu Quốc Quang - Trưởng Ban Quản lý chợ Yên Thịnh phàn nàn: “Ngày nào chúng tôi cũng nhắc các hộ kinh doanh hàng ăn chín phải cho vào tủ kính, bún thì phải đậy vào, nhưng chúng tôi đi họ lại bỏ ra “quên không đậy”.

Khi hỏi hộ bà Nguyễn Thị Hương - kinh doanh hàng ăn chín tại chợ Yên Thịnh và hộ bà Đỗ Thị Lý - kinh doanh hàng ăn chín tại chợ Nguyễn Thái Học (T.P Yên Bái) tại sao không cho thức ăn vào tủ kính thì đều nhận được câu trả lời “Hàng nóng thế này làm sao cho vào tủ được, mà cho vào tủ thì bán đến chiều thiu hết!”. Trên địa bàn tỉnh hiện có 4.032 cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, trong đó mới chỉ có gần 20% số cơ sở được cấp phép đủ điều kiện VSATTP, còn lại chủ yếu chưa đủ điều kiện. Do vậy, hàng ngày người tiêu dùng vẫn phải sử dụng rất nhiều loại thực phẩm không đảm bảo chất lượng VSATTP của hàng nghìn cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh bán trên thị trường.

Đã đến lúc các ngành chức năng của tỉnh và các địa phương cần siết chặt hơn công tác quản lý VSATTP, nhất là ở các chợ nơi mà mỗi ngày có hàng vạn người tới trao đổi, mua bán thực phẩm về sinh hoạt. Đồng thời, các “thượng đế” cũng phải cẩn trọng khi mua và sử dụng các sản phẩm thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm ôi thiu, sử dụng phụ chất gia bị cấm… thì mới đảm bảo được sức khỏe và tránh được các vụ NĐTP đáng tiếc xảy ra.

 Minh Hằng