Sắp hết một năm hoạt động của ngành, thi hành án dân sự (THADS) toàn tỉnh mới đạt 80,3% về việc, 52,2% về tiền, chưa đạt chỉ tiêu Bộ Tư pháp giao (85% về việc, 64% về tiền). Trong công tác THADS thời gian qua còn bộc lộ những khó khăn, vướng mắc khiến cơ quan THADS phải tìm rõ nguyên nhân hạn chế để khắc phục mới phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu đề ra.

Thực tế cho thấy, công tác THADS thực sự đang gặp những khó khăn, bất cập. Ông Đào Duy Niên - Phó chi cục THADS tỉnh giãi bày: “Luật THADS đã được thực hiện 2 năm qua nhưng trong quá trình thực thi đã gặp một số trở ngại. Chẳng hạn như Điều 61, Luật THADS, Điều 26, Nghị định 58 của Chính phủ qui định về thời hạn, điều kiện miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án (THA) đối với khoản thu nộp ngân sách Nhà nước, qui định thời hạn, người phải THA phải nộp 1/20 số tiền phải THA mới đủ điều kiện xét miễn, giảm THA trong thực tế là rất khó THA.

Trong khi người phải THA đang chấp hành hình phạt tù, không có tài sản, thu nhập gì trong gia đình, thân nhân họ không có trách nhiệm, thờ ơ, bỏ mặc… Đối với việc có điều kiện thi hành nhưng trong quá trình xác minh, cán bộ THA gặp khó khi ngân hàng giữ nguyên tắc bí mật tài khoản của khách hàng”.

Trong quá trình thực thi, các cơ quan THADS còn bị động trong việc phối hợp với trại giam tổ chức THA vào các đợt đặc xá hàng năm nên có những đối tượng đã chấp hành xong hình phạt tù nhưng không trở lại địa phương sinh sống, cán bộ THA không xác định được nơi cư trú của họ.

Đối với cơ quan THADS ở vùng cao, địa bàn hoạt động rộng, đi lại khó khăn, trong khi người phải THA là dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp, nguồn thu nhập chính từ làm ruộng, nương nên đa phần là nghèo đói, số tiền tuyên phạt lớn nên không thể có điều kiện để thi hành. Số lượng án tồn đọng nhiều chủ yếu là các việc dân sự trong hình sự.

Tính từ 1/10/2010 đến nay, các cơ quan THADS của tỉnh thụ lý 4.239 việc, đã ủy thác 77 việc, còn lại là số việc phải thi hành. Trong đó: số thụ lý mới 2.018 việc, tăng 450 việc so với cùng kỳ năm trước. Số việc có điều kiện thi hành là 61,2%, số chưa có điều kiện thi hành chiếm 38,8%.

Trong số việc có điều kiện thi hành, các đơn vị đã thi hành xong 2.048 việc/2549 việc, đạt 80,3%, tăng 28% so với cùng kỳ năm trước. Tổng số tiền thụ lý 26,67 tỷ đồng, Cục đã ủy thác trên 423 triệu đồng, còn lại tổng số tiền phải thu là trên 26,24 tỷ đồng, trong đó số thụ lý mới tăng 20,5%. Trong tổng số trên 26,24 tỷ đồng phải thu thì số có điều kiện thu chỉ chiếm 26% (trên 6,82 tỷ đồng), còn hơn 19,4 tỷ đồng chưa có điều kiện thu.

Cục THADS đã thu gần 3,6 tỷ đồng, đạt 52,2% số có điều kiện thu. Một số nguyên nhân hạn chế khác về chủ quan như số lượng chấp hành viên thiếu so với yêu cầu nhiệm vụ, toàn tỉnh có 42 chấp hành viên, trong đó có 7 chấp hành viên sơ cấp mới được bổ nhiệm. Trình độ chuyên môn của công chức làm nghiệp vụ THA còn yếu, số công chức mới vào ngành chưa có kinh nghiệm thực tế, công chức còn kiêm nhiệm nhiều việc anh hưởng đến hoạt động chuyên môn.

Trước thực trạng trên, các cơ quan THADS đã chủ động phối hợp tới tòa án nhân dân cùng cấp để giải quyết khó khăn, vướng mắc do án tuyên không rõ ràng, không thi hành được. Các bản án, quyết định mới được tòa án chuyển sang chưa có điểm rõ ràng, các cơ quan THADS đều có văn bản đề nghị giải thích, bổ sung để kịp thời tổ chức THA có hiệu lực, hiệu quả. Mặc dù vậy, cơ quan THADS vẫn gặp khó khi thực thi nhiệm vụ.

Thời gian qua, còn 2 việc án tuyên không rõ, cơ quan THADS đã có văn bản yêu cầu giải thích nhưng chưa nhận được công văn trả lời, 2 việc bản án có căn cứ kiến nghị giám đốc thẩm, cơ quan THADS đã có văn bản đề nghị kháng theo thủ tục giám đốc thẩm, 3 việc án tuyên không rõ ràng khó thi hành như một số vụ án tranh chấp đất đai tại Yên Bình, Lục Yên...

Để nâng cao hiệu quả công tác THADS, các cơ quan THADS đã xây dựng kế hoạch công tác cụ thể theo tình hình, đặc điểm của từng đơn vị, cương quyết áp dụng các biện pháp cưỡng chế đối với những việc có điều kiện thi hành nhưng cố tình kéo dài thời gian THA, tránh tình trạng người THA lợi dụng việc tự thỏa thuận nhằm kéo dài thời gian THA. Tuy nhiên, thực hiện phương châm lấy giáo dục thuyết phục là chính, kết hợp tốt công tác dân vận trong tác nghiệp tổ chức THA nên việc phải tổ chức cưỡng chế THA trong toàn tỉnh thấp, chủ yếu là ra quyết định cưỡng chế khấu trừ từ thu nhập.

Bên cạnh đó, Cục THADS tiếp tăng cường tuyên truyền sâu rộng Luật THADS năm 2008, tăng cường kỷ cương, nâng cao ý thức trách nhiệm, tinh thần làm việc của cán bộ công chức trong ngành. Đồng thời, Cục cũng chủ động đề xuất, kiến nghị lên cấp trên nghiên cứu, sửa đổi một số điều luật chưa phù hợp thực tế, khó thi hành, bảo đảm công tác THADS ngày một hiệu quả.

Huy Văn