Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường (VSMT), xã Phong Dụ Thượng (Văn Yên) đã thành lập Ban chỉ đạo chuẩn quốc gia về y tế do Chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban; tích cực, tuyên truyền, vận động nhân dân xây dựng các công trình vệ sinh (chuồng trại, hố tiêu, hố rác) xa nhà cùng với đầu tư xây dựng hệ thống công trình cung cấp nước sạch, bảo vệ môi trường sống ở khu dân cư nông thôn.

Là một trong những xã còn nhiều khó khăn của huyện Văn Yên, trên 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số nên những năm trước, sinh hoạt của đồng bào nơi đây còn lạc hậu. Tình trạng, làm chuồng trại chăn thả gia súc, gia cầm gần nhà... còn khá phổ biến. Một số hộ, còn không có hố tiêu, hầu như các thôn bản đều sử dụng nước khe, suối để làm nước sinh hoạt hàng ngày gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe.

Thực hiện chuẩn hóa về VSMT, giảm thiểu nguyên nhân lây lan các loại bệnh dịch qua đường tiêu hóa và đường hô hấp như tiêu chảy, dịch cúm, những năm qua, xã đã được Nhà nước đầu tư hàng tỷ đồng để xây dựng các công trình nước sạch, cơ sở hạ tầng và hố tiêu cho hộ nghèo. Ban chỉ đạo thực hiện chuẩn quốc gia về y tế đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân thông qua các buổi họp thôn và sinh hoạt chi bộ, Đoàn thanh niên, sinh hoạt hội... giúp nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, tự giác làm chuồng trại gia súc xa nhà và các công trình hố tiêu, hố rác.

Trao đổi với chúng tôi, ông Mai Tiến Dũng - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn 2 cho biết: "Thực hiện cuộc vận động, tôi đã họp thôn triển khai tới toàn thể nhân dân. Là Trưởng thôn, tôi đã chỉ đạo vợ con sửa sang lại hệ thống chuồng trại xa nhà, vệ sinh gầm sàn, làm hố tiêu; chỉ đạo các đảng viên, hội viên, đoàn viên tiên phong gương mẫu đi đầu thực hiện trước tạo phong trào; phân công cụ thể mỗi đảng viên, đoàn viên phụ trách vài hộ, có trách nhiệm đôn đốc, giúp đỡ các hộ. Nhờ đó, các hộ ở thôn 2 đã cơ bản có đủ 3 công trình phụ hợp vệ sinh". Trong quá trình triển khai, bên cạnh thuận lợi, một số thôn cũng gặp không ít khó khăn do dân cư sống không tập trung, trình độ văn hóa thấp, nhận thức hạn chế.

Ông Triệu Y Nhàn - Bí thư Chi bộ thôn 5 tâm sự: "Thôn có 92 hộ, với 495 nhân khẩu chủ yếu là đồng bào Dao, nhận thức hạn chế dân ở thưa thớt, trong đó có 11 hộ ở trên rừng giáp thôn Làng Mảnh, xã Sùng Đô (Văn Chấn). Đảng ủy xã và thôn đang vận động xuống trung tâm thôn ở nhưng mới được 8 hộ, nhà cửa, chuồng trại, điện nước sinh hoạt chưa ổn định.

Ngoài ra, còn một số hộ ở cách xa hơn 2 - 3 km lên cao nên rất khó khăn trong quá trình vận động. Bởi vậy, mặc dù Chi bộ đã có nhiều cố gắng trong tuyên truyền, song vẫn còn một số hộ chưa đạt yêu cầu. Thời gian tới, Chi bộ sẽ tiếp tục vận động bà con ra ở gần trung tâm và đưa công tác thực hiện ăn, ở sạch, VSMT vào trong quy ước, hương ước của thôn".

Toàn xã đã có thôn 1, 2, 6 được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh, công trình ở thôn 5 cũng chuẩn bị được đưa vào khai thác sử dụng. Anh Ngô Văn Long - Phó chủ tịch UBND xã cho biết thêm: "Xã tiếp tục chuẩn bị thi công hai công trình cấp nước sạch ở thôn 3 và thôn 10; hiện nay 11/11 thôn, nhân dân đã làm chuồng trại nhốt gia súc, gia cầm xa nhà, không còn buộc trâu, bò dưới gầm sàn. Năm 2010, toàn xã đã xây được 400 hố tiêu từ nguồn vốn 135 cho các hộ nghèo. Nhờ đó, hai năm qua xã duy trì chuẩn quốc gia về y tế. Xã nghị quyết phấn đấu đến hết năm 2015, nhân dân cơ bản đều được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh". Ngoài công tác VSMT, xã cũng tích cực vận động nhân dân xóa bỏ các hủ tục lạc hậu như: cúng bái, tục thách cưới phải có bạc trắng ở dân tộc Dao, Mông...

Ông Mai Đình Vương ở thôn 3 cho biết: "Như người Dao, trước đây lễ thách cưới ngoài lợn, gà, rượu, gạo thì còn phải có 20 - 30 đồng bạc trắng, bây giờ đã giảm xuống chỉ lấy 2 - 3 đồng tùy thuộc vào hoàn cảnh từng gia đình, xóa bỏ tục bắt ở rể; rút ngắn thời gian tổ chức việc cưới, tang, lễ hội từ 3 - 4 ngày xuống còn từ 1 - 2 ngày vừa tiết kiệm lại không mất vệ sinh".

Tráng A Mua