Phải nói rằng, nếu ý tưởng này thành công thì mỗi mùa ban nở, con đường sẽ tôn lên rất nhiều vẻ đẹp của thị xã nhỏ thanh bình giữa vùng lòng chảo Mường Lò. Hơn nữa, nếu nhìn thấy hoa ban, du khách thập phương cũng sẽ nhận ra ngay một miền quê mang đặc thù Tây Bắc với đa sắc màu văn hóa.

Thật tiếc, khi đôi hàng ban trắng được thị xã cố công chăm sóc đến tuổi trổ hoa thì việc giữ cho cây tồn tại, phát triển càng trở nên khó khăn hơn. Bà con người Thái ở đây có thói quen hái búp non của cây ban để nấu canh hoặc ăn sống.

Vậy là, cứ mỗi độ xuân sang thì hai hàng ban này lại trở thành "vườn rau" của người Thái quanh vùng. Họ hái búp ban đến mức nhiều cây không còn lấy một chồi nào nên cứ cỗi dần rồi chết.

Được biết, từ khoảng trung tuần tháng Ba (Âm lịch) trở lại đây là lúc cây hoa ban nảy lộc các tổ dân phòng lại phải đi tuần để ngăn chặn việc hái búp non. Song, người đi tuần thì ít, kẻ "hái rau" thì nhiều và hái chẳng theo giờ giấc nào nên cây vẫn trơ trụi cành già. Thậm chí, việc quản lý có khi còn gây nguy hiểm đến cả tính mạng cho trẻ nhỏ.

Cách đây ít hôm, khi ngồi uống nước ở ven đường, tôi được chứng kiến cảnh tượng thật hy hữu khi một anh dân phòng đi tuần phát hiện trên cây ban có 4 - 5 đứa trẻ đang hái lá. Anh này vội vàng tấp xe vào vỉa hè khiến cho những đứa trẻ trên cây vội vã tụt xuống và chạy tán loạn.

Trong lúc bỏ chạy như thế, đứa bé phải tụt xuống theo thân cây, còn những đứa lớn hơn thì đu cành buông xuống. Có đứa vì hoảng loạn đu vội đã ngã xuống lề đường.

Thấy tôi lo lắng, chị chủ quán nước bảo: "Chuyện thường ấy mà! Hôm nào chả thế. Dân ở đây có chịu trồng rau đâu, nhiều người coi chuyện hái lá ban là rau của nhà ấy mà!".

Nghe chị nói vậy, tôi thấy chạnh lòng cám cảnh. Dân vì lười lao động mà đã bức tử những hàng ban. Buồn hơn cả là một ý tưởng rất nhân văn về con đường hoa ban mà cấp ủy, chính quyền cùng bao người dân Nghĩa Lộ hằng ấp ủ đã tan tành chỉ vì những con “sâu” đang làm rầu cành ban.

 Hữu Dụng