Đây là một vinh dự lớn lao của lực lượng bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến đã từng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước của toàn dân tộc.

Đoàn mở đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã được Bác Hồ, Bộ Chính trị, Tổng Quân ủy, Bộ Quốc phòng thành lập ngày 15/9/1959. Đoàn được mang phiên hiệu Đoàn 559. Lúc mới thành lập, Đoàn có 500 cán bộ, chiến sỹ làm nhiệm vụ soi đường, đưa vũ khí, bộ đội từ miền Bắc vào miền Nam chiến đấu.

Trải qua 16 năm xây dựng, lao động và chiến đấu liên tục trong điều kiện cực kỳ khó khăn, gian khổ, ác liệt, Đoàn 559 đã phát triển ngày càng lớn mạnh, trở thành một lực lượng binh chủng hợp thành hùng hậu với trên 10 vạn bộ đội, hơn 2 vạn TNXP, dân công hỏa tuyến... gồm đầy đủ quân binh chủng như: xe, công binh, pháo binh, bộ binh, thông tin, giao liên, xăng dầu và đã hoàn thành đặc biệt xuất sắc sứ mệnh mà Đảng và nhân dân giao phó; thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chiến lược; là một nhân tố quyết định đưa cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam đã viết: "Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là một trong những nhân tố chiến lược có vai trò quyết định đưa cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc ta đến thắng lợi hoàn toàn...

Chiến đấu trên một mặt trận vô cùng ác liệt - nơi thử thách ý chí, trí tuệ, lòng quả cảm của con người Việt Nam trước mọi vũ khí tối tân của nền công nghiệp quốc phòng Mỹ, bộ đội Trường Sơn đã đặt lên hàng đầu yếu tố con người, xây dựng nên những tập thể cán bộ, chiến sỹ phát triển toàn diện, có bản lĩnh chính trị vững vàng, dũng cảm, sáng tạo, lại có năng lực tổ chức, chỉ huy, đặc biệt là chỉ huy binh chủng hợp thành, có trình độ kỹ thuật, chiến thuật cao.

Yếu tố con người đã quyết định thắng lợi... Những cống hiến lớn lao, hy sinh cao cả của bộ đội Trường Sơn thể hiện sáng ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc. Tổ quốc Việt Nam đời đời ghi công những người lính Trường Sơn cùng biết bao TNXP, dân công gái trai, các văn nghệ sỹ... đã cống hiến tâm lực, xương máu và tuổi xuân của mình để xây dựng, duy trì sức chiến đấu mãnh liệt của Đường Hồ Chí Minh dưới mưa bom, bão đạn suốt thời kỳ đánh Mỹ.

Năm tháng sẽ qua đi nhưng chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một "con đường huyền thoại", một kỳ tích của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại trong thế kỷ XX".

16 năm chiến đấu và chiến thắng chiến lược "Chiến tranh ngăn chặn", "Chiến tranh hủy diệt" của đế quốc Mỹ với tất cả các loại vũ khí, khí tài tối tân nhất, hủy diệt nhất mà chúng có đều mang ra thử nghiệm ở Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh.

Với ý chí kiên cường và lòng dũng cảm, cán bộ, chiến sỹ Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã vượt qua tất cả để giữ vững tuyến đường chi viện cho các chiến trường miền Nam. Trong 16 năm, cán bộ và chiến sỹ Trường Sơn đã hứng chịu hơn 4 triệu tấn bom đạn của địch ném xuống những con đường, hàng trăm ngàn tấn chất độc hóa học của Mỹ rải xuống Trường Sơn nhằm hủy diệt mọi sự sống để ngăn chặn sự vận chuyển của hậu phương lớn miền Bắc vào tiền tuyến lớn miền Nam.

Vì miền Nam ruột thịt, vì độc lập và thống nhất Tổ quốc, cán bộ, chiến sỹ các lực lượng trên tuyến đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã luôn nêu cao tinh thần tiến công "Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi", lấy mặt đường làm trận địa, anh dũng và mưu trí đánh trả 151.133 trận đánh phá của không quân địch, bắn rơi 2.455 máy bay các loại; đã chiến đấu 1.263 trận với bộ binh Mỹ - Ngụy, tiêu diệt 18.740 tên địch, làm thất bại cuộc chiến tranh hủy diệt và ngăn chặn của địch; xây dựng và đảm bảo giao thông cho trên 20.000km đường, 600km đường sông, bắc trên 1.400km đường ống xăng dầu, đưa trên 61.064 tấn xăng dầu bảo đảm cho sự cơ động của các loại binh khí kỹ thuật; vận chuyển trên 1,5 triệu tấn hàng vào chiến trường miền Nam; bảo đảm chỉ huy hành quân cho trên 2 triệu lượt bộ đội vào ra chiến trường, góp phần đặc biệt quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc Việt Nam anh hùng.

Trong 16 năm chiến đấu, chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã có trên 20.000 cán bộ, chiến sỹ hy sinh; trên 30.000 người bị thương và rất nhiều chiến sỹ bị nhiễm chất độc da cam; khoảng 14.500 xe máy các loại, 400 lần khẩu pháo, 9 vạn tấn hàng bị phá hủy.

Trong chiến đấu, chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã có nhiều trọng điểm mà máy bay địch ngày đêm đánh phá vô cùng ác liệt. Các địa danh đó đã trở thành huyền thoại bất tử như Ngã ba Đồng Lộc, Truông Bồn, Đèo đá Đẽo, phà Xuân Sơn, phà Long Đại, trọng điểm ATP (cụm trọng điểm cua chữ A, ngầm Ta Lê, đèo Pu La Nhích), đèo Văng Mu, đèo Tha Mé, Bản Đông, Sê Ka Máng, Sê Sụ, Động Cô Tiên, A Sầu, đèo Bù Lạch... và hàng ngàn địa danh khác trên tuyến đường đông và tây Trường Sơn.

Ở từng cung đường, từng trọng điểm ác liệt, đã có biết bao tấm gương anh hùng của các chiến sỹ bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến mà tiêu biểu như liệt sĩ Nguyễn Viết Xuân - Chính trị viên Đại đội pháo cao xạ với khẩu lệnh "Nhằm thẳng quân thù mà bắn"; như 10 cô gái TNXP Ngã ba Đồng Lộc; như dũng sỹ lái xe Bùi Hữu Hòa bật đèn pha kéo máy bay địch bắn đuổi theo mình để đoàn xe vượt trọng điểm an toàn); như các chiến sỹ công binh, vận tải vượt sông Thạch Hãn dưới mưa bom, bão đạn, lớp này hy sinh, lớp khác lại vượt sông đưa vũ khí, đạn dược vào chi viện cho thành cổ Quảng Trị...

Máu của chiến sỹ Trường Sơn đã thắm đỏ các cung đường, trọng điểm để hàng ngàn tấn vũ khí vẫn ngày đêm từ hậu phương lớn miền Bắc vào với tiền tuyến lớn miền Nam. Mỗi một trận đánh và chiến thắng ở khắp các chiến trường miền Nam, Lào, Cam-pu-chia đều có một phần công lao đóng góp của các chiến sỹ Trường Sơn.

Vào thăm Nghĩa trang Trường Sơn, trên chuông đồng ở cạnh Đài tưởng niệm chính có khắc 4 câu thơ của đại tá Việt Phương, nguyên là Tư lệnh Sư đoàn 472 Trường Sơn: "Bát ngát Trường Sơn hồn liệt sỹ/Dạt dào Đông Hải khí anh linh/Ba hồi chiêm mặc rung tâm trí/Muôn dặm non sông nặng nghĩa tình".

Hơn 10.000 anh chị đã được đồng đội đưa về an táng tại Nghĩa trang Trường Sơn và các nghĩa trang trên cả nước nhưng vẫn còn nhiều các anh, chị hiện đang nằm trên núi rừng đại ngàn Trường Sơn mà chúng ta chưa thể tìm ra để đưa về.

Sau khi nước nhà hoàn toàn giải phóng, hàng chục vạn bộ đội Trường Sơn, TNXP Trường Sơn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trở về địa phương nhưng vẫn mang trên mình những vết thương chiến tranh, những bệnh tật và di chứng của chất độc da cam/dioxin mà ngày ngày phải chịu đựng, chống chọi để sống và lao động, sản xuất.

Với bản chất và truyền thống của người lính Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh kiên cường, dũng cảm, cần cù, chịu khó, các chị, các anh lại hòa vào cuộc sống đời thường, sống trong tình làng, nghĩa xóm.

Tỉnh Yên Bái vinh dự đã có hàng ngàn người con ưu tú tham gia bộ đội, thanh niên xung phong chiến đấu trên chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh. Nhiều tập thể, cá nhân đã lập được những chiến công xuất sắc như Tiểu đoàn gùi K200 Lục Yên, các chiến sỹ lái xe Sư đoàn 571 (gồm các chiến sỹ nhập ngũ năm 1971, Yên Bái), Trung đoàn Công binh cơ động số 4, 98 anh hùng, Trung đoàn Pháo phòng không 224...

Nhiều đồng chí đã được tặng 2 lần đến 5 lần danh hiệu "Dũng sỹ phá bom", "Dũng sỹ công binh", "Dũng sỹ lái xe" và được Nhà nước tặng thưởng nhiều huân chương chiến công các hạng. Chúng ta tự hào vì các đồng chí sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trở về đời thường nhưng vẫn phát huy bản chất tốt đẹp của người lính Trường Sơn: "Trung với Đảng, hiếu với dân, kiên định vượt mọi gian khó, bệnh tật để giúp đỡ, đùm bọc, động viên nhau cùng vươn lên trong cuộc sống".

Chúng ta rất tự hào khi thấy những đồng đội của mình như đồng chí Vũ Thành Trung - Công binh E4, Nguyễn Duy Quynh - Đại đội trưởng TNXP, Nguyễn Văn Thọ - chiến sỹ pháo phòng không E224... đã trở thành những người làm trang trại giỏi, có hàng chục héc-ta đồi quế, đồi keo, hàng trăm đõ ong mật cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Nhiều đồng đội của chúng ta là các nhà doanh nghiệp, làm kinh tế giỏi, công tác trong các cơ quan Đảng, chính quyền địa phương có uy tín cao, được Đảng phân công giữ các trọng trách lớn của tỉnh, của huyện.

Đáp ứng nguyện vọng của cán bộ, chiến sỹ bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến, từ những năm 80 của thế kỷ XX đến nay, đã có 48 tỉnh, thành và 84 đơn vị truyền thống như: cục, sư đoàn, binh trạm, trung đoàn, bệnh viện, các tổng đội TNXP... đã lập ra các ban liên lạc Trường Sơn để phát huy và giữ gìn truyền thống Trường Sơn anh hùng cũng như động viên, giúp đỡ nhau làm kinh tế...

Năm 2007, Ban Liên lạc toàn quốc Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh được thành lập và các ban liên lạc Bộ đội Trường Sơn đã hoạt động đạt nhiều hiệu quả thiết thực, góp phần xây dựng truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh trong cả nước ngày càng phát triển.

Ngày 13/5/2011, Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đã được thành lập và ngày 05/7/2011, Hội đã tổ chức trọng thể Đại hội đại biểu toàn quốc chiến sỹ Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam lần thứ nhất tại Bảo tàng Hồ Chí Minh ở Hà Nội.

Đại hội đã trực tiếp bầu ra Ban chấp hành, Ban Thường vụ Hội. Đại hội đã suy tôn đồng chí Đồng Sỹ Nguyên - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, nguyên Trung tướng Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn làm Chủ tịch danh dự. Đại hội đã bầu đồng chí thiếu tướng Võ Sở làm Chủ tịch Hội.

Trong những năm qua, với tình cảm đồng chí, đồng đội, các đồng chí bộ đội, TNXP Trường Sơn của tỉnh Yên Bái đã tự nguyện tìm đến nhau, xây dựng các câu lạc bộ như: Câu lạc bộ chiến sỹ lái xe Trường Sơn, Câu lạc bộ Pháo phòng không E224, Câu lạc bộ E98, Hội đồng đội E4 anh hùng... để thăm hỏi nhau, động viên nhau, giúp đỡ nhau và để luôn giữ vững ý chí của người chiến sỹ Trường Sơn với bản chất "Anh bộ đội Cụ Hồ".

Từ năm 2009, Ban Liên lạc Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Yên Bái được thành lập với sự giúp đỡ của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh, Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Hội Cựu chiến binh, Hội Cựu TNXP tỉnh, đặc biệt là sự chỉ đạo, giúp đỡ của Ban Liên lạc Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh toàn quốc, phong trào nghĩa tình và phát huy truyền thống của các chiến sỹ Trường Sơn lại càng được đẩy mạnh.

Được sự quan tâm của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh, Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Yên Bái đã được thành lập. Đây là một nguồn động viên, quan tâm của Đảng, của nhân dân các dân tộc Yên Bái đối với các chiến sỹ Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh, những người con đã hy sinh, cống hiến xương máu, tuổi thanh xuân cho đất nước.

Từ nay, các cựu chiến sỹ Trường Sơn đã có một mái nhà chung để động viên nhau làm tốt các nghĩa vụ công dân, đặc biệt là cùng nhau phấn đấu xây dựng Hội, làm tốt công tác nghĩa tình, giúp nhau xóa đói giảm nghèo và động viên nhau giữ gìn truyền thống anh hùng, kiên trung của Trường Sơn, xứng đáng là "Bộ đội Cụ Hồ". 

Hoàng Xuân Lộc