Sau khi phát hiện, ban đầu nghi là bom, cán bộ, công nhân và Ban chỉ huy công trường đã báo ngay sự việc lên các cấp chính quyền sở tại, Ban Chỉ huy quân sự thành phố Yên Bái và cơ quan chuyên môn văn hóa tỉnh đến hiện trường để xem xét, thẩm định, giải quyết.

Sau khi trực tiếp xem xét di vật nghi là bom, các cán bộ chuyên môn Bảo tàng tỉnh xác định, đây là khẩu súng thần công, được đúc vào năm Minh Mạng thứ 20 (1839). Bằng chứng là năm sản xuất được đúc nổi bằng chữ Hán “Minh mệnh Nhị thập niên chế", nghĩa là "năm Minh Mạng năm thứ 20 thì chế tạo”, chữ được khắc nằm dài trên thân súng, các chữ còn nguyên vẹn, rõ nét, dễ đọc.

Súng thần công dài 1,55cm, được đúc bằng hợp kim gang, nặng khoảng 550kg. Súng có hình trụ và được chia ra làm 3 phần rõ rệt gồm: nòng, bầu và chuôi súng, đường kính miệng 27cm, chu vi phần có tai là 90,2 cm, chu vi chỗ tiếp lửa là 100,04cm, chuôi súng dài 9,5cm.

Súng được cấu tạo thành nhiều khoang với các gờ nhỏ không đều nhau bao quanh thân, bầu súng có hai tai trống cấu tạo tiết diện tròn đối xứng nhau, được gọi là trục quay và đỡ súng khi đặt trên bệ. Sát phần đuôi có một lỗ nhỏ hình tròn, đường kính khoảng gần 1cm, đây là lỗ tiếp lửa để kích nổ.

Đây là khẩu thần công thứ 5 thời Nguyễn được phát hiện và sưu tầm về Bảo tàng trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Hiện, khẩu súng đã được trục vớt và di chuyển về bảo quản tại Bảo tàng tỉnh để tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và sẽ được trưng bày khi Dự án Bảo tàng tỉnh được xây dựng hoàn thiện, sẽ góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử dựng, giữ nước của quê hương, đất nước.

Lý Kim Khoa -Bảo tàng tỉnh