Từ những vật liệu kiến trúc như: gạch, ngói bằng chất liệu đất nung (ngói hình hoa chanh trang trí diềm mái nóc, ngói mũi hài, ngói bò...) cho thấy đây là dấu tích của một kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng cổ từ khá sớm.

Trong quá trình đào thám sát, các cán bộ chuyên môn của Bảo tàng tỉnh phát hiện được các bó nền được xếp tương đối cẩn thận bắng đá cuội với quy mô của một kiến trúc. Đây là một phát hiện mới trong hệ thống kiến trúc khảo cổ học đồi Pú Tre.

So sánh với những phát hiện mà Bảo tàng tỉnh đã đào thám sát tại đồi Pú Tre, bản ỏ, xã Phù Nham năm 2010 (cách địa điểm Pú Chìa Chùa khoảng 1km về phía bắc) có thể nhận thấy ở hai điểm đều có điểm tương đồng về vật liệu kiến trúc, niên đại.

Theo đánh giá khả quan ban đầu của Bảo tàng tỉnh thì khu di tích Pú Chìa Chùa mới phát hiện và đồi Pú Tre có thể cùng nằm trong hệ thống di tích (có thể đây là một hệ thống kiến trúc văn hóa cổ có niên đại từ thời Trần thế kỷ XIII, XIV).

Từ những kết quả thực tế của đợt thám sát cho thấy, đây là một  hệ thống di tích phế tích kiến trúc có từ khá sớm cần được khai quật và làm rõ quy mô diện mạo.

Việc khảo sát mở rộng và phát hiện mới cho biết đây là di tích phế tích kiến trúc có quy mô, hệ thống rộng và khép kín của một thiết chế kiến trúc lần đầu tiên phát hiện được ở phía tây của tỉnh, rất cần sự phối hợp của các nhà khoa học ở địa phương và trung ương tiếp tục nghiên cứu, đi đôi với khảo sát thăm dò, khai quật khảo cổ học dài hạn để làm rõ quy mô, giá trị của khu di tích này giúp các ngành, các cấp quản lý có cơ sở đầu tư phát triển vùng văn hóa tâm linh gắn liền với phát triển kinh tế du lịch khu vực miền Tây của tỉnh trong tương lai.

Phạm Quỳnh Phượng