Nhà khoa học người Mỹ Richard Heck công tác tại Trường Đại học Delaware (Mỹ), hai công dân Nhật Bản, Ei-ichi Negishi - Trường Đại học Purdue (Mỹ) và Akira Suzuki - Trường Đại học Hokaido (Nhật Bản), giành giải nhờ công trình nghiên cứu “Liên kết các nguyên tử carbon dưới sự tác động của chất xúc tác paladi để tạo thành các phân tử trong quá trình tổng hợp chất hữu cơ”.

Phương pháp mà các nhà khoa học tìm ra cho phép chế tạo hàng loạt hợp chất hữu cơ phức tạp gốc carbon, vốn là cơ sở của sự sống. Sau khi được sinh ra trong ống nghiệm, chúng được ứng dụng để sản xuất tân dược (đặc biệt là thuốc chữa ung thư), cũng như vật liệu mới dùng trong ngành điện tử chính xác hoặc đời sống thường ngày như chất dẻo. Hóa học hữu cơ cũng giải thích được nhiều hiện tượng tự nhiên như: màu sắc của hoa, chất độc của rắn, tính năng diệt vi trùng của một số chất kháng sinh…

Để tạo ra hợp chất hữu cơ, các nhà hóa sinh phải kết nối các nguyên tử carbon lại với nhau. Tuy nhiên, bản thân carbon là một chất ổn định và các nguyên tử carbon không dễ tương tác với nhau. Phương pháp xử lý đầu tiên được các nhà hóa học sử dụng là gắn kết các nguyên tử carbon, rồi dùng nhiều kỹ thuật buộc chúng tương tác với nhau tốt hơn. Phương pháp này tạo ra được những phân tử đơn giản. Tuy nhiên, nếu áp dụng phương pháp này để tổng hợp các phân tử phức tạp hơn, thì kết quả thu được là các phân tử carbon lẫn nhiều tạp chất.

Để loại bỏ các chất phụ không mong muốn, 3 ông Heck, Negishi và Suzuki sử dụng paladi làm chất xúc tác trong việc tổng hợp các phân tử carbon. Trong quá trình tổng hợp, các nguyên tử carbon bám vào bề mặt các nguyên tử paladi do paladi có tính hấp dẫn carbon. Vì cùng bám vào paladi, các nguyên tử carbon ở rất gần nhau, và kết quả là chúng dễ tương tác hóa học, liên kết với nhau để tạo thành các phân tử carbon phức tạp hơn.

Ông Heck sinh năm 1931, nhận bằng tiến sĩ hóa sinh năm 1954, hiện là giáo sư danh dự Trường Đại học Delaware, nhưng sống tại Philippines. Ông bắt đầu tìm kiếm phương pháp tổng hợp phân tử carbon với chất xúc tác paladi hồi đầu thập kỷ 60 khi đang làm việc cho một hãng dược. Ông Negishi sinh năm 1935, nhận bằng tiến sĩ hóa học năm 1963, đang sống tại bang Indiana (Mỹ). Năm 1977, ông Negishi tìm ra phương pháp tổng hợp thứ hai. Tiến sĩ hóa Suzuki sinh năm 1930, phát minh phương pháp thứ ba vào năm 1979.

(Theo TPO)