Đường về Tạng Chan hôm nay thật đẹp! Dẫu còn ngoằn ngoèo nhưng mặt đường nhẵn lỳ cùng những cây quế to, vươn cao, xanh tươi. “Cây quế cho chúng tôi nhiều lắm! Nhà cửa khang trang này, con cái được học hành này, đáng nói hơn là mối đoàn kết bền chặt của dân làng”, ông Dương Quang Diện - Chủ tịch UBND xã An Lương (một người con của Tạng Chan) tâm sự. Dừng xe bên đường, ông Diện chỉ tay về phía một ngôi nhà:

- Kia, nhà báo còn nhớ chứ? Nhà ông Đặng Văn Năng - Bí thư Chi bộ thôn Tạng Chan, người có xe máy đầu tiên ở An Lương với gần 30 ha quế từ 10 đến 25 năm.

- Quên làm sao được hả anh?

- Ông Năng không chỉ là người giỏi nhất về trồng quế mà còn rất giỏi vận động bà con bảo vệ rừng, phát triển cây quế.

Đang mùa bóc vỏ, tỉa cành nên ngoài sân nhà Bí thư Chi bộ thôn Tạng Chan chật cứng quế với quế. “Vậy là đúng hẹn nhé! Đã nửa năm có lẻ, chúng tôi vẫn mong gặp lại anh” - giọng ông Năng hồ hởi đón chúng tôi kèm cái bắt tay thật chặt. Cách đây không lâu, tôi có dịp tới Tạng Chan - nơi có 100% đồng bào Dao sinh sống - một trong những thôn điển hình về sự đoàn kết, giúp nhau phát triển kinh tế của xã An Lương. Trong ngôi nhà đầy đủ tiện nghi của ông Năng, chiếc xe máy Dream II mang biển số 21T2-6300 được dựng cẩn thận. Chiếc xe không chỉ đánh dấu mốc đầu tiên mà còn là niềm tự hào về sức lao động chân chính của người dân thôn Tạng Chan.

Tạng Chan có 32 hộ, 195 khẩu với tổng diện tích tự nhiên hơn 1.800 ha, trong đó 186 ha rừng được khoanh nuôi bảo vệ, đất canh tác 220 ha, trên 60 ha rừng tự nhiên, riêng cây quế chiếm hơn 100 ha. Thôn có vị trí địa lý khá thuận lợi trong giao thương, buôn bán nông sản, đặc biệt là quế. Diện tích gieo cấy lúa nước và phát triển cây màu không nhiều nên Chi bộ thôn luôn quan tâm phát triển những tiềm năng, thế mạnh sẵn có. Đó là ngoài 186 ha rừng khoanh nuôi  bảo vệ, hơn 60 ha diện tích rừng tự nhiên còn có trên 100 ha quế. Phát triển mạnh và tạo thương hiệu cho cây quế là ưu tiên hàng đầu cũng như có ý nghĩa quan trọng để xóa đói giảm nghèo.

Ông Năng đưa chúng tôi đi thăm đồi quế của gia đình. “Đây là đồi quế trên 20 năm tuổi, có cây đã gần 30 năm. Mình tiếp nối công việc của cha ông, mình thực sự yêu quý nó thì mới trồng, mới chăm sóc, mới bảo vệ cẩn thận. Mà làm sao lại có thể không yêu cơ chứ...”, ông cười. Rồi ông tiến lại một cây quế gần nhất, sải tay ôm và tính: “Cây này đường kính khoảng 100 vanh, tương đương 5 gang tay, cỡ 24 năm tuổi. Nếu mà chặt cả cây để bán thì giỏi lắm cũng chỉ được 1 đến 2 triệu đồng. Nhưng nếu biết cách bóc, tỉa cành, lấy lá thì vừa cho thu nhập lại vẫn giữ được cây”. Hiện nay, có 3 đến 4 hộ ở Tạng Chan có 10 ha quế trở lên cũng làm theo cách này, trừ mọi chi phí vẫn cho thu nhập hàng năm từ 30 đến 40 triệu đồng. “Có được như hôm nay, người dân thôn tôi đã trải qua những năm tháng khó nhọc lắm, nước mắt của người trồng quế cũng đã chảy nhiều” - Chủ tịch UBND xã An Lương chia sẻ.

Chắc chắn, mọi người dân trong thôn vẫn nhớ, những năm 1993 - 1996, khi cây quế không có thị trường tiêu thụ, nếu có bán được thì giá cũng rất rẻ, một số gia đình đã chặt, đốt, phá bỏ quế để trồng loại cây khác. Chi bộ thôn với quyết tâm chung sức giữ cây quế đến cùng và chính những đảng viên đã gương mẫu đi đầu thực hiện. Trong nhiều cuộc họp thôn, gia đình nào có ý định phá bỏ thì người đứng đầu dòng họ đó phải kịp thời can ngăn, khuyên nhủ: giữ cây là giữ rừng, giữ rừng là giữ mối đoàn kết, đồng lòng của cả thôn. Cuối cùng, niềm tin và lòng quyết tâm đó đã được đền bù xứng đáng. Cây quế trả ơn cho đồng bào Dao bằng một cuộc sống no ấm hơn bên dòng Tạng Chan.

Hương ước thôn Tạng Chan : Đối với rừng khoanh nuôi, bảo vệ: Tuyệt đối không được khai thác, chặt phá. Nếu gia đình nào vi phạm sẽ bị đưa về dòng họ và bị cảnh cáo, xử lý theo luật lệ của thôn. Nếu mức độ vi phạm cao hơn sẽ gửi về xã xử lý theo quy định của luật pháp. Đối với cây quế: Nếu gia đình, dòng họ nào chặt phá, hoặc không trồng quế sẽ bị coi không phải là người của thôn, là làm trái với quy định của tổ tiên.

Niềm vui hiển hiện hôm nay, có những đóng góp tích cực của Chi bộ thôn. Nếu cách đây chưa lâu, cả thôn mới có 4, 5 đảng viên thì hiện đã có 7 đồng chí và đang bồi dưỡng 6 quần chúng ưu tú để kết nạp trong năm nay. Ông Năng khẳng định quyết tâm xây dựng Chi bộ thôn Tạng Chan ngày càng phát triển, vững mạnh thông qua vận động lực lượng tuổi trẻ tích cực bảo vệ rừng, phát triển cây quế để họ  thấm thía hơn, hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa tinh thần và giá trị kinh tế của cây quế. Bởi thực tế, nhờ cây quế mà gần 25/32 hộ dân có xe máy, còn các phương tiện nghe nhìn thì hầu như gia đình nào cũng có.

Thực hiện hương ước, nhân dân trong thôn luôn đoàn kết, chung sức, chia sẻ và giúp đỡ nhau. Đáng vui là 100% trẻ em của thôn trong độ tuổi đều được đến trường. “Dù xa nhà 4 đến 5 cây số đi nữa thì việc đến trường của bọn trẻ vẫn phải được đặt lên hàng đầu. Có học, cái đầu mới sáng lên, đời sống sẽ không còn khó khăn” - ông Năng quả quyết. Tuyệt đối không có việc di dân và sống lang thang đối với các hộ đồng bào Dao nơi đây.

Người già làm gương cho người trẻ, người trẻ hiếu thuận với gia đình, với dòng họ bằng việc lắng nghe, không vi phạm trật tự an ninh, không gây mất đoàn kết và luôn một lòng hướng theo Đảng để xây dựng An Lương, xây dựng Tạng Chan thêm giàu, thêm đẹp. Đặc biệt, nếu muốn tìm một hộ gia đình sinh con thứ ba ở đây thì không thể vì họ hiểu, đông con là khó khăn, là khó mà thoát nghèo.

Chia tay, tôi mãi luyến lưu dòng Tạng Chan đầy ắp âm điệu núi ngàn cùng ánh điện thắp sáng các nếp nhà. Và tôi cũng chẳng thể quên, những thân quế vươn thẳng tựa niềm kiêu hãnh, sức sống mãnh liệt và lòng tin theo Đảng của đồng bào Dao nơi đây.

 Ngọc Sơn