Chỉ thị số 06/2008/CT-NHNN ngày 31.12.2008 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm lãi suất cho vay và Quyết định số 14/2009/QĐ-TTg ngày 21/1/2009 của Thủ tướng Chính phủ về bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp vay vốn thương mại đã tạo cho doanh nghiệp những điều kiện thuận lợi để ổn định sản xuất kinh doanh. Ngày 23/1/2009, Chính phủ tiếp tục ban hành Quyết định số 131/QĐ-TTg về hỗ trợ lãi suất cho các tổ chức, cá nhân vay vốn ngân hàng để sản xuất kinh doanh. Quyết định này đã và đang được triển khai trong cả nước, trong đó có Yên Bái. Với mức hỗ trợ 4% lãi suất trong thời hạn tối đa 8 tháng, các doanh nghiệp có  thêm điều kiện để tháo gỡ những khó khăn về vốn lưu động, có vốn đầu tư phát triển sản xuất, góp phần ổn định nền kinh tế đang suy thoái.

Qua hai tháng triển khai Quyết định 131/2009/QĐ-TTg, Yên Bái đã có trên 330 doanh nghiệp, tổ chức cá nhân được vay vốn với tổng số tiền là 116 tỷ đồng.  Trong điều kiện ngân sách rất eo hẹp, tỉnh Yên Bái vẫn chủ trương chi khoảng 120 tỷ đồng từ ngân sách để hỗ trợ lãi suất cho một số sản phẩm nông - lâm nghiệp nhằm kích thích sản xuất và nông dân yên tâm đầu tư giữ ổn định vùng nguyên liệu, như: hỗ trợ 100% lãi suất (trừ phần hỗ trợ 4% của Chính phủ) với sản phẩm tinh bột sắn, chè; hỗ trợ 2% với sản phẩm đũa gỗ, giấy đế, ván ép trong thời hạn 8 tháng... Dòng vốn lãi suất thấp mà các ngân hàng đang “rót” cho doanh nghiệp là rất lớn, nhiều doanh nghiệp ở Yên Bái đã ký hợp đồng vay vốn ngân hàng thương mại từ 20 – 40 tỷ đồng bổ sung vốn kinh doanh, phát triển sản xuất.

Nguồn vốn vay với lãi suất thấp cộng với khoảng ưu đãi 4% mà Chính phủ và tỉnh dành cho các doanh nghiệp là rất lớn, vấn đề đặt ra là việc cho vay và sử dụng nguồn vốn ưu đãi này có đúng mục đích mà Chính phủ và tỉnh kỳ vọng sẽ kích cầu sản xuất, góp phần ngăn chặn suy giảm kinh tế hay không? Tìm hiểu thực tế những ngày qua, chúng tôi thấy đã có tín hiệu cạnh tranh ngầm giữa các ngân hàng thương mại về lãi suất tiền gửi. Người ta lo ngại sẽ có tình trạng doanh nghiệp vay vốn ưu đãi lãi suất thấp hoặc liên kết làm “dự án” vay vốn rồi lại gửi ngân hàng để hưởng chênh lệch. Doanh nghiệp không có khó khăn về vốn, đủ điều kiện vay vốn nhưng vẫn vay vốn để sử dụng vào những mục đích khác. Thẩm định và giám sát các dự án cho vay vốn ưu đãi kích cầu là trách nhiệm của các ngân hàng, tuy nhiên, việc cho vay và sử dụng vốn không đúng chủ trương kích cầu sẽ rất khó phát hiện nếu cán bộ tín dụng “nể tình” khi doanh nghiệp chịu trích phần trăm để có vốn trong tay.

Dòng vốn ưu đãi với mục đích kích thích sản xuất, chống suy giảm kinh tế của Chính phủ ở Yên Bái còn khá khiêm tốn. Một chính sách, cơ chế dù ưu việt tới đâu nếu không được tổ chức thực hiện và giám sát tốt đều không đem lại hiệu quả như mong muốn. Giám sát cho vay và sử dụng vốn kích cầu đang là nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi các ngân hàng nêu cao trách nhiệm và tăng cường nghiệp vụ của mình trong hoạt động tín dụng thương mại. Ngân hàng Nhà nước với vị trí, vai trò của mình cần tăng cường chỉ đạo và thực hiện kiểm tra cho vay vốn kích cầu của các ngân hàng thương mại, chỉ có như vậy nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước cho các doanh nghiệp mới được cho vay đúng đối tượng, sử dụng đúng mục đích, góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết 30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 của Chính phủ về những giải pháp cấp bách ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng và bảo đảm an sinh xã hội.

Tuấn Anh