Để xây dựng NTM hiệu quả, Yên Bái đã xây dựng kế hoạch cụ thể thực hiện trong giai đoạn 2010 - 2020; phấn đấu đến năm 2015 có 20% số xã và đến 2020 có 50% số xã đạt tiêu chí xã NTM. Trải qua hơn ba năm thực hiện, tuy vẫn còn nhiều việc phải làm, phải tính toán kỹ lưỡng hơn nữa nhưng có một điều dễ nhận thấy là sự khởi sắc khá rõ nét trong các khu dân cư, cơ sở vật chất, đời sống tinh thần của người dân được nâng lên. Từ xã điểm của tỉnh, của huyện đến các xã không phải là điểm, cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa từng bước được xây dựng khang trang hơn, đáp ứng cho phát triển, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý hơn, gắn với điều kiện cụ thể của mỗi xã, mỗi địa phương. Mỗi xã, mỗi địa phương cũng tìm một hướng đi phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội cũng như phong tục, tập quán của mình chứ không theo một khuôn mẫu chung.

Qua hơn 3 năm, 100% xã trên địa bàn toàn tỉnh từ vùng thấp đến vùng cao cùng vào cuộc xây dựng NTM, đã có 140 xã hoàn thành lập đề án xây dựng NTM. Ba năm, thời gian không quá dài đối với một chương trình lớn như xây dựng NTM vậy mà các xã đã xây dựng được trên 300 công trình cơ sở hạ tầng nông thôn. Trong đó kiên cố hóa 250km, mở mới nền đường 650km với tổng vốn đầu tư trên 469 tỷ đồng. Đáng chú ý hơn cả là các tổ chức, cá nhân đóng góp gần 200 tỷ đồng - một con số ngoài sức tưởng tượng ở một tỉnh còn nghèo như Yên Bái. Đó là thành quả, một câu chuyện cũ nhưng luôn mới trong vấn đề huy động sức dân.

Trong nền kinh tế thị trường như hiện nay, tấc đất - tấc vàng vậy mà đã có hàng ngàn tấm gương sáng trong dân tự nguyện hiến đất, góp công, góp của xây dựng những công trình phúc lợi xã hội, những con đường rộng mở. Trên 73ha đất thổ cư, đất sản xuất nông nghiệp, đất trồng cấy lâu năm, thậm chí có những diện tích đất đang là nguồn thu nhập chính của gia đình song người dân đã hiến mà không nhận đền bù. 

“Dân ta, nhất là người dân nông thôn tuy còn nghèo nhưng ai cũng muốn cống hiến cho đất nước, cho xã hội để cho “nước thịnh dân cường”, chỉ có điều là làm sao để dân tin, dân yêu. Những nguồn đóng góp của dân cần phải công khai, minh bạch, dân biết, dân bàn, dân kiểm tra thì họ không nề hà gì” - ông Nguyễn Đức Luận - Chủ tịch UBND xã Tuy Lộc (thành phố Yên Bái) nói.

Gia đình anh Phạm Anh Tuấn và ông Hà Hữu Thịnh đều dân tộc Tày xã Đại Lịch (huyện Văn Chấn) mỗi hộ hiến 3.000m² đất vườn đồi để làm giao thông không nhận một đồng hỗ trợ nào chứ không nói đến đền bù. Hay như gia đình ông Nguyễn Văn Vinh ở xã Báo Đáp (huyện Trấn Yên), đã tự nguyện hiến hơn 100m2 đất thổ cư và dỡ bỏ hàng trăm mét tường rào để ủng hộ xây dựng đường giao thông. Văn Chấn là huyện nghèo, nhiều đồng bào dân tộc sinh sống, song 3 năm qua nhân dân đóng góp trên 36.000 ngày công lao động, hiến trên 169.000m² đất các loại và chặt bỏ gần 3.000 cây lâu năm, dỡ bỏ hàng trăm mét tường rào để xây dựng nhà văn hóa, làm giao thông nông thôn.

Rõ ràng, khi người dân được bàn bạc, thấy việc có lợi cho thôn bản, cho xã cũng là có lợi cho mình thì sẽ có sự đồng thuận, nhất trí cao. Người dân đã hiểu rõ mục đích, tư tưởng đã thông thì họ sẵn sàng chung tay, góp sức, hiến kế cùng xây dựng, điều đó đã được cụ thể hóa ở các địa phương trong tỉnh. Chuyện gia đình vận động con cháu đi công tác, làm ăn xa có điều kiện kinh tế góp tiền của về cùng thôn, bản xây dựng đường, làm nhà văn hóa, xây cây cầu... không còn là hiếm. Không chỉ đóng góp công, mà các hộ nghèo cũng cố gắng vươn lên trong phát triển kinh tế gia đình, các hộ khá giả giúp đỡ hộ nghèo hơn cũng là đóng góp tích cực xây dựng NTM.

Từ thực tiễn cho thấy, mỗi cấp chính quyền, mỗi cán bộ lãnh đạo cơ sở nếu chỉ quan tâm vào nguồn vốn đầu tư của Nhà nước mà quên đi sự huy động sức mạnh từ nội lực trong dân quả là một sai lầm lớn. Nội lực trong dân là công sức, là tiền của, là trí tuệ, là thay đổi cách nghĩ, cách làm từ manh mún lạc hậu sang áp dụng khoa học kỹ thuật, vận động con cháu học hành, là xóa hủ tục... Bởi xây dựng NTM cũng chính là xây dựng cho cuộc sống người dân khấm khá hơn, giầu có hơn và là cơ sở để người dân nông thôn vươn lên trong cuộc sống, làm chủ trên mảnh đất quê hương mình.

Thanh Phúc