Sau 10 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (XDNTM) giai đoạn 2010 - 2020, diện mạo nông thôn Trấn Yên có sự đổi thay rõ nét. Người dân được tiếp cận nhiều hơn các dịch vụ công, đời sống nhân dân được nâng cao; hệ thống chính trị được kiện toàn, củng cố, đảm bảo chất lượng, hiệu quả hoạt động; sản xuất nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, từ nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa gắn với thị trường; môi trường ngày càng được cải thiện…
Trấn Yên đang là điểm sáng trong bức tranh xây dựng nông thôn mới của Yên Bái cả về số lượng và chất lượng. Đâu là yếu tố cốt lõi tạo nên những thành công trong XDNTM ở Trấn Yên?
Huyện Trấn Yên có 22 xã và thị trấn với 190 thôn, bản, khu phố; có 4 xã đặc biệt khó khăn (Việt Hồng, Hòa Cuông, Hồng Ca, Kiên Thành); 10 xã có thôn, bản đặc biệt khó khăn (Tân Đồng, Minh Quán, Vân Hội, Việt Cường, Lương Thịnh, Hưng Thịnh, Hưng Khánh, Minh Tiến, Y Can, Quy Mông).
Khi bắt tay vào XDNTM, Trấn Yên cũng như các địa phương khác trong tỉnh đều có xuất phát điểm thấp, bình quân các xã đều đạt từ 4 - 5 tiêu chí/xã; những xã đặc biệt khó khăn chỉ đạt 1- 2 tiêu chí/xã. Hạ tầng kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, thiếu đồng bộ, nhất là hệ thống đường giao thông nông thôn, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, môi trường… cần nhiều nguồn lực đầu tư lớn.
Huyện có 4 xã đặc biệt khó khăn; 46 thôn, bản đặc biệt khó khăn, trong đó có 05 thôn 100% đồng bào Mông sinh sống; tỷ lệ hộ nghèo cao, thu nhập của nhân dân còn ở mức thấp... Để XDNTM thành công, ngay từ đầu, Trấn Yên đã xác định mục tiêu cốt lõi là nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Đây là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị và nhân dân trong toàn huyện; gắn kết quả XDNTM với trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các địa phương, các ngành, đoàn thể, đồng thời gắn việc thực hiện chương trình XDNTM với việc thực hiện có hiệu quả Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
XDNTM phải đảm bảo hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; kinh tế - xã hội phát triển toàn diện, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư đồng bộ, bền vững; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn phát triển nông nghiệp với phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ; chú trọng thực hiện các nội dung về phát triển y tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ và tạo cảnh quan môi trường nông thôn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống; đẩy lùi các tệ nạn xã hội, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Song song là tăng cường công tác tuyên truyền, thường xuyên phổ biến các cơ chế chính sách về XDNTM, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, tổ chức đoàn thể các xã đã cụ thể hóa các nội dung phong trào thi đua, vận động đoàn viên, hội viên tích cực tham gia XDNTM; xây dựng các phong trào: "Học sinh tham gia XDNTM”, "Thắp sáng đường quê”, "Tự quản vệ sinh đường làng ngõ xóm”, "trồng hoa ven đường”, "Mỗi gia đình 01 hố thu gom rác thải”…
Thông qua đó, người dân thấy được lợi ích của việc XDNTM, có trách nhiệm, chủ động, tích cực tham gia trong sản xuất, phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; xây dựng, sửa chữa chỉnh trang nhà cửa, phát triển sản xuất, hiến đất, cây cối hoa màu, đóng góp công sức, giải phóng mặt bằng làm đường giao thông nông thôn và các công trình công cộng trên địa bàn xã, thôn. Từ năm 2011 - 2019, tổng nguồn vốn huy động XDNTM trên địa bàn huyện đạt trên 7.361 tỷ đồng.
Trong đó, nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước trên 2.280 tỷ đồng, chiếm 31%, trong đó, nguồn vốn huy động ngoài ngân sách Nhà nước 5.081 tỷ đồng, chiếm 69%, riêng nguồn vốn huy động đóng góp của cộng đồng dân cư trên 740 tỷ đồng, chiếm 10,1%.
Nếu như giai đoạn 1 (2011 - 2015), huyện có 3 xã (Tân Đồng, Báo Đáp, Việt Thành) được công nhận xã đạt chuẩn NTM thì giai đoạn 2 Trấn Yên đã có bước bứt phá mạnh mẽ. Đến tháng 8/2019, số xã đã được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM là 16 trên tổng số 21 xã, tăng 13 xã so với năm 2015, tăng 16 xã so với năm 2011, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM là 76,2% tổng số xã trên địa bàn huyện.
Dự kiến đến hết tháng 10/2019, toàn huyện có 21/21 xã đạt chuẩn NTM, bằng 100% số xã trên địa bàn huyện.
Qua 9 năm triển khai thực hiện XDNTM, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn Trấn Yên được tập trung đầu tư cải tạo, nâng cấp đồng bộ, từng bước đáp ứng với nhu cầu sản xuất và đời sống của nhân dân. Cái được lớn nữa là kinh tế nông nghiệp, nông thôn có bước phát triển mới, chuyển dịch tích cực theo hướng sản xuất hàng hóa với quy mô, hiệu quả cao hơn.
Sản xuất nông nghiệp phát triển toàn diện, có bước đột phá rõ nét trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi tạo ra các vùng sản xuất hàng hóa và sản phẩm chủ lực có giá trị, hiệu quả kinh tế cao như: vùng tre Bát độ gần 3.500 ha, vùng quế 16.000 ha, chè chất lượng cao 200 ha, vùng trồng dâu 700 ha, vùng trồng cây ăn quả có múi 750 ha, 592 cơ sở chăn nuôi hàng hóa.
Các hình thức tổ chức sản xuất từng bước được củng cố và phát triển theo hướng tổ, nhóm, HTX kiểu mới liên kết trong sản xuất nông nghiệp và các chuỗi liên kết từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân vùng nông thôn ngày càng nâng cao; thu nhập bình quân đầu người năm 2019 đạt trên 34 triệu đồng/người.
Trấn Yên đã rút ra 6 bài học kinh nghiệm sau 10 năm XDNTM. Một là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tập trung của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể. Hai là, làm tốt công tác tuyên truyền vận động. Ba là, thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở. Bốn là, lựa chọn bước đi, cách làm phù hợp với điều kiện của huyện. Năm là, coi trọng chỉ đạo điểm và xây dựng mô hình. Sáu là, sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng.
Thanh Phúc
