Đền Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười trong những thập niên qua đã bị phế tích. Theo tài liệu được cơ quan chuyên môn cấp trên cung cấp và những ý kiến của các cụ cao tuổi trong địa phương kể lại, Đề Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười được xây dựng vào khoảng năm 1060 (thời Nhà Lý). Đền tọa lạc vùng ngoài đê La Giang, tại ngã ba giao nhau giữa Kênh nhà Lê, Sông La và Sông Lam. Đền còn có tên gọi của địa danh đó là “Mỏ Hạc Linh Từ”.
Dinh Đô Quan Hoàng Mười được thờ nhân vật chính theo hiệu sắc phong: “Tam Kỳ Linh Ứng Vĩnh Công Đại Vương Thưởng Đẳng Phúc Thần Anh Minh Hoàng Mười”

Và một vị thần được phối thờ là vị thần Sông nước tên là Lê Thị Ngọc Dung - con gái nuôi của vua Lê Lợi. Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Ngô Tiệp và Lê Thị Ngọc Dung cầm đầu toán tiên phong quay trở về cửa biển Xuân Hội, Nghệ An xứ, nhưng bị quân Minh dùng một lực lượng lớn chặn đánh. Mặc dù chiến đấu quyết liệt nhưng cuối cùng Lê Thị Ngọc Dung đã hy sinh anh dũng trên trận tiền. Sau khi đánh đuổi giặc Minh ra khỏi đất nước vào năm 1427 vua Lê Lợi xưng vương đã truy phong cho các tướng sĩ hy sinh vì đại nghĩa. Và bà Ngọc Dung được phong là Biển Quốc Đoan Trang, Chính Thục Từ Hòa, Chính Phương Nương Đại Vương.

Thủ nhang Phạm Hồng Quang, Đền Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười cho biết: “ Thủ nhang Phạm Hồng Quang, Đền Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười cho biết: “Do biến cố thăng trầm của lịch sử, chiến tranh, thiên tai tàn phá làm ngôi Đền bị xuống cấp nghiêm trọng. Đặc biệt, khoảng năm 1968 đến 1972 vị trí ngôi Đền tọa lạc tại điểm xung yếu trên tuyến vận tải đường thủy Sông La – Sông Lam – Kênh nhà Lê qua cống Trung Lương nên đã bị bom đạn tàn phá. Vào những năm 1978-1980, Đền Cả còn bị lũ cuốn trôi và chỉ còn lại nền, chân móng cột nanh, bàn thời cộng đồng do người dân địa phương lập”.

Ông Nguyễn Duy Đăng, Chủ tịch UBND Phường Trung Lương

Ông Nguyễn Duy Đăng, Chủ tịch UBND Phường Trung Lương, thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh cho hay: “Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc bảo tồn, gìn giữ các di tích văn hóa, thể theo nguyện vọng của nhân dân và sự chấp thuận của Sở VHTT&DL tỉnh Hà Tĩnh, UBND Thị xã Hồng Lĩnh, UBND Phường Trung Lương đã tổ chức khởi công, khôi phục ngôi Đền và kêu gọi phát tâm công đức. Ngôi Đền do Pháp sư đồng thầy Phạm Quang Hồng là Thủ nhang, phát tâm, vận động công đức. Đến nay, sau hơn 110 ngày khởi công xây dựng, Đền Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười chính thức làm Lễ khánh thành”.

Tại Lễ khánh thành, Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam đã trao Chứng nhận Đền đạt tiêu chuẩn Tam Tứ Phủ (Tín ngưỡng Thờ Mẫu) theo nghi lễ truyền thống Việt Nam. Đồng thời, Đồng thầy Thủ nhang Phạm Quang Hồng cũng được Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam trao bằng Chứng nhận Tôn vinh Nghệ nhân ưu tú Văn hóa dân gian.

(Theo Dân Trí)