Sự kiện Lễ hội nhằm mục đích quảng bá, tôn vinh và bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của Lễ hội Đền Đông Cuông, quảng bá hình ảnh Di tích lịch sử -văn hóa cấp quốc gia Đền Đông Cuông đến du khách thập phương trong và ngoài nước, từng bước tạo sự đột phá về phát triển du lịch tâm linh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương năm 2023 và các năm tiếp theo,
Đền Đông Cuông là ngôi đền cổ nằm bên dòng sông Hồng thuộc địa phận thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Đền từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi đền linh thiêng. Đền thờ Mẫu Đệ nhị thượng ngàn, Thần vệ Quốc và nghĩa quân dân tộc Tày hi sinh trong cuộc khởi nghĩa Giáp Dần chống thực dân Pháp.
Quần thể di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia Đền Đông Cuông gồm có: Đền chính, Miếu Cô, Miếu Cậu, Miếu Thần Linh, Động Sơn Trang tại tả ngạn Sông Hồng và Miếu Đức Ông bên hữu ngạn Sông Hồng.
Đền Đông Cuông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia vào năm 2009. "Xuân thu nhị kỳ" tại Đền diễn ra 2 lễ hội lớn vào ngày Mão tháng Giêng với nghi lễ mổ trâu trắng và rước Mẫu sang sông; ngày Mão tháng 9 Âm lịch với nghi lễ mổ trâu đen.
Được sự nhất trí của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sự đồng ý của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái, Ủy ban nhân dân huyện Văn Yên tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội Đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và Khai mạc lễ hội Đền Đông Cuông năm 2023 (sau đây gọi tắt là Lễ hội) vào ngày 01 - 02/02/2023 (tức ngày 11 - 12 tháng Giêng năm Quý Mão) tại Quần thể di tích lịch sửa văn hóa Quốc gia Đền Đông Cuông, thuộc thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên.
Sau đây là chi tiết chương trình Lễ hội:
1. Lễ dâng hương:
- Nội dung: Thực hiện nghi lễ dâng hương và lễ cúng tiệc tuần truyền thống: Ông Thủ từ làm lễ ở ngoài sân Đền, các biểu tham gia đứng xung quanh dâng hương ngoài lư hương ở sân Đền, sau đó ông Thủ từ và đại biểu di chuyển vào trong Đền chính để làm lễ cúng tiệc tuần.
-Thời gian: 15h00’ ngày 01/02/2023 (tức ngày 11 tháng Giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Tại khu Đền chính, Đền Đông Cuông.
2. Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội Đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và Khai mạc lễ hội Đền Đông Cuông năm 2023
- Nội dung: Tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội Đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và Khai mạc lễ hội Đền Đông Cuông năm 2023 với chương trình nghệ thuật đặc sắc với chủ đề "Linh thiêng thánh Mẫu Thượng ngàn ” do Công ty cổ phần Sao Nam và các nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú biểu diễn.
- Thời gian: Bắt đầu từ 19h30’ - 21h30’, ngày 01/02/2023 (ngày 11 tháng Giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Khu vực sân khấu chính tổ chức các hoạt động hội của Đền Đông Cuông (sân đối diện Miếu Cô).
3. Màn rước bằng chứng nhận và múa xòe Tày cổ hầu Mẫu
- Nội dung: Rước bằng chứng nhận từ khu vực sân khấu vào trong Đền chính kết hợp với màn diễu rước của 300 người dân tộc Tày Khao. Kết thúc là màn múa xòe Tày cổ hầu Mẫu tại khu vực sân chính của Đền.
- Thời gian: Bắt đầu từ 21h45’ - 22h10’, ngày 01/02/2023 (ngày 11 tháng Giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Di chuyển từ sân khấu chính qua Miếu Cô vào Đền chính.
4. Nghi lễ mổ trâu
- Nội dung: Ông Thủ từ làm thủ tục mổ trâu truyền thống tại cây mít cổ thụ và nghi lễ tế trâu cả con tại Đền Chính - Đền Đông Cuông.
- Thời gian: Từ 0h00' đến 4h00' ngày 02/02/2023 (ngày 12 tháng giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Tại cây mít cổ thụ và Đền chính
5. Lễ dâng Chúc văn
- Nội dung: Các đồng chí lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo huyện, đại biểu, nhân dân và du khách tham gia nghi lễ dâng chúc văn sân trước cửa Đền chính.
- Thời gian: 07h00’ ngày 02/02/2023 (ngày 12 tháng Giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Sân trước cửa Đền chính - Đền Đông Cuông.
6. Nghi lễ rước Mẫu sang Sông
- Nội dung: Ông Mo làm lễ xin rước kiệu; giai chay lắp kiệu và thực hiện nghi lễ rước Mẫu sang sông, cụ thể: Rước kiệu Mẫu (Mẹ) từ Đền chính qua sông sang Miếu Đức Ông thăm Đức Ông, kiệu "Ông Báo” (Con) đi tiếp sau kiệu Mẫu (Mẹ). Theo đồng bào Tày xã Đông Cuông và các vùng lân cận quan niệm đây là lễ cưới lại "của Mẫu với Đức Ông” mà hậu duệ họ Hà phải tổ chức.
- Thời gian: Từ 7h30’ - 10h15’ ngày 02/02/2023 (ngày 12 tháng Giêng năm Quý Mão).
7. Nghi lễ cúng chính tiệc
- Nội dung: Ông Thủ từ và các đại biểu làm lễ cúng chính tiệc truyền thống.
- Thời gian: Từ 10h10’ đến 11h00' ngày02/02/2023 (ngày 12 tháng giêng năm Quý Mão).
- Địa điểm: Đền chính - Đền Đông Cuông.
8. Tổ chức thi đấu thể thao
- Thời gian: Từ 8h00’ ngày 01- 02/02/2023.
- Các môn: Kéo co, ném còn, vật dân tộc, đu tiên, bịt mắt bắt vịt. Thi đấu tại bãi cát trước cửa Đền chính.
- Các môn bóng chuyền nam, đẩy gậy: Thi đấu tại khu vực tổ chức các hoạt động hội của Đền (sân đối diện Miếu Cô).
Thủy Thanh
