Giống nhưng mọi gia đình người Việt, việc nuôi con gà, con vịt chủ yếu để tận dụng nông sản rơi vãi và có thêm điều kiện cải thiện bữa ăn hàng ngày. Nhưng ngoài những gì rơi vãi, con vịt ở đây còn được nuôi bằng những thức ăn quý của tự nhiên là hạt thóc nảy mầm, là ốc suối, là rêu đá. Có lẽ vì thế mà thịt vịt bầu mới thơm đậm.

Nguồn nước ấy có nhiều thủy sinh phát triển, trong đó rêu đá và con ốc làm thức ăn cho đàn vịt. Nhà nào cũng nuôi vịt, ít cũng vài con, nhiều hàng chục con. Trừ những ngày gieo cấy phải nhốt để vịt không phá lúa, còn thường thì thả suốt ngày ngoài suối. Đàn lớn đàn nhỏ nối nhau kiếm mồi, vùng vẫy trong dòng nước. Giống vịt địa phương được bà con giữ từ đời này sang đời khác, lại chỉ nuôi trên dòng nước chảy nên con vịt béo chắc, đậm và rất thơm. Cũng vì thế mà giống vịt này mang nuôi ở những nơi khác cũng không thể sánh được với vịt tắm nước từ núi đá vôi chảy ra Khuổi Luông.

Con vịt được cho là vừa tầm chỉ nặng từ cân bảy đến hai cân. Vịt ngon nên chọn con chân vàng và ngắn, có dáng đi lạch; cổ vịt cũng ngắn, ức vịt căng và lông vịt phải mượt. Việc làm thịt vịt chắc đâu cũng giống nhau. Các món nấu cũng tương tự, chỉ khác ở chỗ, đồng bào Tày Lục Yên thường có món vịt luộc chấm nước mẻ nấu rau răm, chứ không chấm xì-dầu. Món vịt om cũng có cách chế biến riêng; đặc biệt, lòng vịt sào với rau đắng - một thứ lá lấy từ núi rừng Lục Yên cũng là một món khó quên với thực khách.

Người sành ăn chỉ gắp miếng thịt tới ngang miệng đã biết có phải vịt Lục Yên, vịt Lâm Thượng hay không?! Có lẽ vì thế mà vịt bầu Lục Yên đã có ở các quán ăn phố huyện Lục Yên, xa hơn là thành phố Yên Bái. Vịt theo chân người trở thành một thứ quà biếu không xa sỉ nhưng quý hóa.

Quang Tuấn - Văn Thông