Tháng Giêng, nhớ nhé: Ngày Rằm
Du xuân bạn hãy về thăm Nam Cường

Đó là câu ca mời gọi du khách đến với mảnh đất Nam Cường, nơi có khu di tích lịch sử văn hóa đình - đền - chùa của thành phố Yên Bái, mang dáng dấp đặc trưng của đình chùa vùng đồng bằng, nơi đây hội tụ những nét văn hóa đặc trưng của người Việt – là nơi để nhân dân trong xã và du khách thập phương đến cầu phúc, cầu bình an cho gia đình và cộng đồng.

Theo các cụ cao niên kể lại thì vùng đất Nam Cường được khai phá từ năm 1903. Đền Mẫu Nam Cường ban đầu chỉ là một chiếc miếu nhỏ do các cụ ở Nam Định lên xây dựng. Năm 1923, các cụ cao niên trong xã đã về Đền Kiếp Bạc (Hải Dương) rước chân nhang của Trần Triều Hiển thánh Hưng Đạo Đại Vương và chân nhang của Mẫu Liễu Hạnh ở Phủ Giầy (Nam Định) về thờ tại đền Mẫu Nam Cường. Từ đó, đền được đặt tên là Mẫu Nghi Thiên Hạ với ý nghĩa tôn thờ Thánh Mẫu.

Cùng nằm trong khu di tích lịch sử văn hóa còn có đình Nam Cường, đình thờ Thành Hoàng làng (Thủ chiêu Phạm Khắc Vinh) là người chiêu dân lập ấp, hình thành nên vùng đất Nam Cường. Chùa Vạn Thắng (Vạn Thắng tự) thờ Phật có cách đây khoảng 300 năm. Cụm di tích lịch sử văn hóa tâm linh đền Mẫu - Đình Nam Cường - chùa Vạn Thắng không chỉ là nơi cầu cho quốc thái dân an, nơi sinh hoạt tín ngưỡng của bà con nhân dân trong xã mà còn là nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng, là trụ sở làm việc của xã, rồi kho dự trữ lương thực, trường học cấp 2 đầu tiên trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp của thị xã Yên Bái (nay là thành phố Yên Bái) và là nơi tuyển quân cho bao lớp thanh niên lên đường nhập ngũ...

Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, Đình - Đền - Chùa đã bị bom đạn chiến tranh tàn phá và xuống cấp nghiêm trọng. Đến năm 1998 theo nguyện vọng của nhân dân, đền Mẫu đã được tôn tạo lại. Đình Nam Cường, chùa Vạn Thắng cũng được tu bổ bằng vật liệu bền vững mà vẫn giữ nguyên nét kiến trúc cổ kính xưa kia.

Năm 2005, khu di tích lịch sử văn hóa đình - đền – chùa xã Nam Cường đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) công nhận và cấp bằng “Di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh” . Từ đó đến nay, khu di tích lịch sử văn hóa đình - đền – chùa của xã Nam Cường đã trở thành nơi gặp gỡ, sinh hoạt văn hóa tinh thần của nhân dân trong và ngoài xã.

Đặc biệt, vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm, lễ hội đền Mẫu được long trọng tổ chức đã tạo nên nét đẹp văn hóa truyền thống đặc sắc, thu hút đông đảo người dân và du khách đến thăm quan, vui chơi và thưởng ngoạn. Lễ hội gồm có hai phần là phần lễ và phần hội. Trong phần lễ, những người con của xã Nam Cường dâng lên Mẫu những sản vật thơm ngon để tỏ lòng tôn kính Mẫu và cầu cho dân làng có sức khoẻ dồi dào, mùa màng tươi tốt, cuộc sống đủ đầy, ấm no, hạnh phúc. Tất cả mọi nghi lễ tế, dâng hương tưởng niệm... đều thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn của dân làng đối với tiền nhân.

Ngày xuân, ngoài việc đi chùa lễ Phật, cầu phúc, cầu lộc thì lễ thả chim cầu an với ước mong cho một cuộc sống gặp nhiều điều tốt lành đã trở thành một nét văn hoá không thể thiếu của người dân xã Nam Cường. Những người con xa quê, người đang sinh sống tại địa phương bận rộn cả năm, trong ngày đầu xuân năm mới đều dành thời gian vào chùa lễ Phật cầu bình an và thả chim phóng sinh. 12 con chim bồ câu được thả với ước mong 12 tháng trong năm dân làng luôn được bình an, hạnh phúc.

Trò chơi dân gian trong lễ hội đền Mẫu, xã Nam Cường. (Ảnh: Việt Thắng)

Sau khi gửi những mong ước xong thì những con chim bồ câu lại được thả về cuộc sống tự do. Phong tục đầy ý nghĩa nhân văn này đã tạo nên nét văn hóa đặc sắc của vùng đất Nam Cường giàu truyền thống văn hóa tâm linh. Sau lễ thả chim là lễ mừng thọ cho các cụ, đây là dịp con cháu thể sự kính trọng, tấm lòng hiếu thảo đối với các bậc cao niên. Tiếp đó là tổ chức trao phần thưởng cho các cháu học sinh giỏi ở trong xã, nhằm động viên khuyến khích các cháu chăm ngoan học giỏi, phát huy truyền thống hiếu học, góp phần xây dựng quê hương đất nước .

Trong tiếng trống hội rộn rã thúc giục, lòng người như rộn ràng hơn náo nức hơn khi mùa xuân đến, khắp ngõ xóm bừng lên sự hân hoan. Tất cả người dân trong làng sẽ cùng tham gia vào phần hội với nhiều hoạt động văn hóa thể thao phong phú như: hội đua thuyền, ném còn, kéo co, cờ tướng, cầu lông, chọi gà... Các nam thanh, nữ tú sẽ hoà mình vào các trò chơi, thể hiện sức khoẻ cường tráng, tinh thần thượng võ và sự tài ba, khéo léo của tuổi trẻ. Kết thúc các trò chơi, phần sinh hoạt văn nghệ diễn ra vào buổi tối với các tiết mục do chính những người con của xã Nam Cường biểu diễn mang đậm sắc màu dân tộc đã thu hút nhiều người tham gia, cổ vũ. Các hoạt động văn hóa tâm linh và những trò chơi dân gian làm cho con người xích lại gần nhau hơn, hiểu hơn về truyền thống lịch sử hào hùng... để trân trọng, gìn giữ và phát huy bản sắc truyền thống văn hóa của dân tộc.

Xuân Tân Mão 2011 này, về Nam Cường vào ngày Rằm tháng Giêng, đất trời như bừng sáng lên, mọi người ai cũng thành kính hướng về nguồn cội, dâng lên Mẫu những điều mong muốn tốt đẹp và tâm hồn mỗi người thêm ấm áp, thanh bình trong  một mùa xuân mới.

Thanh Chi