Hệ thống giao thông đường thủy nội địa Yên Bái hình thành dựa trên hai tuyến chính, gồm: hồ Thác Bà có chiều dài 83 km, diện tích mặt nước 190 km2, nằm trên địa bàn 2 huyện Yên Bình và Lục Yên; sông Hồng chạy qua địa bàn tỉnh có chiều dài 115 km, qua các huyện Văn Yên, Trấn Yên, thành phố Yên Bái.

Trên các hệ thống trên, có 41 bến cảng, bến đò đang hoạt động với trên 1.000 phương tiện tàu, thuyền; trong đó, có 2 bến cảng hàng hóa, hành khách và 28 bến hàng hóa, 11 bến hành khách. Thời gian qua, công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông (ATGT) đường thủy nội địa được triển khai thực hiện khá tốt. Điều này thể hiện qua việc các bến, bãi, chủ phương tiện, lái tàu chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về giao thông đường thủy nội địa. Quan trọng hơn, trên địa bàn tỉnh nhiều năm liền không xảy ra TNGT đường thủy nội địa.

Tuy nhiên, công tác bảo đảm ATGT đường thủy nội địa vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại, nhất là trong công tác đăng kiểm phương tiện vận tải. Phương tiện vận tải đường thủy nội địa hoạt động theo đúng pháp luật phải có các giấy tờ như: bằng thuyền trưởng, bằng máy trưởng, giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa, hóa đơn bán hàng, đăng kiểm. Đồng thời, bản thân phương tiện vận tải đường thủy nội địa phải đáp ứng các yêu cầu về bảo đảm an toàn như: hệ thống phòng cháy, chữa cháy, trang bị đầy đủ phao cứu sinh...

Thế nhưng, theo quy định hiện nay, đăng kiểm của các phương tiện vận tải đường thủy nội địa đều do Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp. Cụ thể, đối với các phương tiện vận tải đường thủy nội địa trên địa bàn tỉnh Yên Bái do Chi nhánh Đăng kiểm Vĩnh Phú (thuộc Chi cục Đăng kiểm số 1) có địa chỉ tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đảm nhiệm. Do khoảng cách xa, thiếu thông tin và sự phối hợp giữa các bên nên nảy sinh tình trạng nhiều phương tiện đang hoạt động trên địa bàn tỉnh khi hết hạn chưa được đăng kiểm kịp thời hoặc không có đăng kiểm, dẫn đến hiện tượng trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng, gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo đảm ATGT đường thủy nội địa.

Ông Nguyễn Đức Ngọ ở thôn Mạ, xã Vĩnh Kiên, huyện Yên Bình cho biết: “Tôi làm nghề chở lâm sản trên hồ Thác Bà từ năm 2003, mọi quy định của pháp luật về ATGT đường thủy đều chấp hành nghiêm. Tuy nhiên, đăng kiểm hết hạn mà chẳng biết làm ở đâu. Chẳng nhẽ, mang cả thuyền xuống Việt Trì để làm thủ tục thì đúng là bất cập”.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Nguyễn Văn Chấn ở xã An Phú, huyện Lục Yên băn khoăn: “Tôi nghe nói, hàng năm, ngành chức năng có tổ chức đăng kiểm tại Cảng Hương Lý và một số xã nhưng khi biết thông tin thì họ lại chuyển đi nơi khác rồi. Tôi nghĩ, các cơ quan chức năng, địa phương cần thông báo ngày, giờ cụ thể và những thủ tục, giấy tờ cần thiết mỗi khi thực hiện đăng kiểm tại địa phương. Như vậy, người dân chúng tôi mới biết và thực hiện”.

Thực tế cho thấy, hiện nay, nhiều phương tiện vận tải đường thủy nội địa không thể thực hiện được đăng kiểm do không có hồ sơ gốc. Nguyên nhân là do phương tiện được trao đổi, mua bán nhiều lần dẫn đến thất lạc, mất hồ sơ. Bên cạnh đó, một số phương tiện do nhân dân tự đóng nên cũng không có hồ sơ và không đủ thủ tục để làm đăng kiểm. Trong khi đó, các ngành chức năng vẫn chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể việc cấp, làm lại hồ sơ cho những trường hợp này. Qua thống kê sơ bộ, đến nay, toàn tỉnh có khoảng 750 phương tiện vận tải đường thủy nội địa được đăng ký, đăng kiểm trong số hàng nghìn phương tiện đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.

Ông Đinh Công Toán - đăng kiểm viên, Chi nhánh Đăng kiểm Vĩnh Phú cho biết: “Từ năm 2012, Chi nhánh đều cử cán bộ lên thực hiện đăng kiểm cho các phương tiện vận tải đường thủy tại Yên Bái. Khi các doanh nghiệp, chủ phương tiện có nhu cầu thì chúng tôi sẽ lên tận nơi làm thủ tục đăng kiểm. Ngoài Cảng Hương Lý, chúng tôi cũng đến những xã có nhiều phương tiện để thực hiện đăng kiểm như: Mông Sơn, An Phú, Y Can...”. 

Bên cạnh bất cập trong đăng kiểm phương tiện, công tác quản lý, bảo đảm ATGT lĩnh vực này cũng gặp nhiều khó khăn do ý thức của người tham gia giao thông chưa cao, còn chủ quan; các bến, bãi thường xuyên thay đổi, không ổn định do mực nước lên xuống; vùng thượng nguồn hồ Thác Bà nhiều luồng lạch, ngõ ngách nên khi kiểm tra các phương tiện thường trốn tránh; nhiều bến đò chưa có đệm chống va đập, cọc neo đậu…

Đã bước vào mùa mưa lũ, tình hình TNGT đường thủy nội địa có những diễn biến phức tạp. Vì vậy, để tăng cường bảo đảm trật tự ATGT, trước mắt, các cấp, ngành cần nhanh chóng giải quyết những khó khăn, bất cập, gỡ nút thắt trong công tác đăng kiểm phương tiện vận tải đường thủy nội địa, tránh gây phiền hà, bức xúc trong nhân dân. Đồng thời, mỗi chủ đò, người dân cũng cần nâng cao ý thức bảo vệ bản thân trong mùa mưa bão bằng cách chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của Luật Giao thông đường thủy nội địa.

Hùng Cường