Ngày 10/8/1951, đế quốc Mỹ đã sử dụng chất độc hóa học da cam/dioxin trên chiến trường Tây Nguyên. Trong 10 năm (1961-1971), trên khắp các chiến trường miền Nam, Mỹ đã sử dụng 110.000 tấn chất độc hóa học. Trong số những người bị nhiễm chất độc da cam (CĐDC) trên cả nước có không ít những người lính của quê hương Yên Bái không may mang trong mình thứ chất độc chết người ấy, để rồi thấm đẫm nỗi đau da cam đến thế hệ thứ 2, thứ 3 của họ.

Thống kê chưa đầy đủ, hiện nay, thành phố Yên Bái có 339 nạn nhân nhiễm CĐDC, 17 xã, phường của thành phố đều có người bị nhiễm CĐDC. Đông nhất là phường Yên Ninh 81 trường hợp bao gồm cả cha và con. Tiếp đó là phường Nguyễn Thái Học 46 trường hợp. Nhiều gia đình trong số họ có tới 3 - 4 người bị nhiễm CĐDC như trường hợp ông Nguyễn Quang Luận cùng 2 con trai và 1 con gái (tổ 26, phường Yên Ninh), ông Phạm Xuân Kiều cùng con trai và cháu nội, anh Đào Quang Sóng cùng bố và anh trai (phường Hợp Minh)...

Trong số các nạn nhân da cam của thành phố Yên Bái có 164 người trực tiếp tham gia kháng chiến và 151 người là con đẻ của họ đang được hưởng chế độ chính sách. Có 2 người không còn khả năng lao động và bị mất sức khoẻ 81%, 110 người bị suy giảm khả năng lao động dưới 81%.

Bên cạnh đó, có 26 người con bị nhiễm CĐDC hoàn toàn không thể tự lực trong sinh hoạt hàng ngày, 107 người giảm khả năng lao động và không tự chủ về các hành vi sinh hoạt, thiểu năng trí tuệ, mắc bệnh tâm thần.

Những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có những chính sách, chế độ dành riêng cho họ. Đồng thời từng bước nghiên cứu, điều chỉnh các mức trợ cấp thường xuyên. Hầu hết các nạn nhân da cam đều mang trong mình bệnh tật, sức khỏe yếu, ốm đau nằm viện dài ngày hoặc mắc chứng bệnh nan y… Nếu không có sự sẻ chia, giúp đỡ của cộng đồng thật khó có thể nói hết sự khốn khó của các gia đình nạn nhân CĐDC.

Anh Lê Thế Anh ở thôn Cống Đá, xã Âu Lâu - nạn nhân CĐDC của thành phố Yên Bái tâm sự: “Vào các dịp lễ, tết  tôi được lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp tới thăm hỏi, tặng quà. Đặc biệt Hội Chữ thập đỏ (CTĐ) thành phố và các nhà tài trợ đã quan tâm, tặng sổ tiết kiệm, cho vay vốn để phát triển chăn nuôi, trợ giúp thường xuyên, trợ giúp đột xuất đã phần nào xoa dịu nỗi đau do chiến tranh để lại. Mặc dù bệnh tật nhưng vợ chồng tôi luôn cố gắng lao động để thoát nghèo”.

Những năm gần đây, hàng loạt các chương trình hỗ trợ gia đình nạn nhân CĐDC ở thành phố Yên Bái được triển khai hiệu quả, góp phần tạo điều kiện giúp các gia đình ổn định cuộc sống. Hưởng ứng cuộc vận động “Mỗi tập thể, mỗi cá nhân gắn với một địa chỉ nhân đạo” do Trung ương Hội CTĐ Việt Nam phát động, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Yên Bái và Trường THPT Chuyên Nguyễn Tất Thành đã tặng sổ tiết kiệm và nhận đỡ đầu các nạn nhân da cam: bà Bùi Thị Thà (xã Giới Phiên), anh Nguyễn Văn Ngọc (xã Phúc Lộc), anh Lê Thế Anh (xã Âu Lâu)…

Chương trình hỗ trợ vốn vay từ Quỹ Bảo trợ nạn nhân da cam Việt Nam đã phát huy hiệu quả thiết thực. Với thời hạn cho vay từ 2-3 năm/lần quay vòng không tính lãi, 10 năm qua (2004-2014), đã có 70 lượt hộ gia đình nạn nhân da cam được vay vốn thông qua Hội CTĐ. Bình quân mỗi hộ được vay 2 triệu đồng để có thêm vốn đầu tư phát triển chăn nuôi, sản xuất. Nhiều hộ đã vượt qua khó khăn, thoát khỏi đói nghèo. Điển hình như hộ gia đình bà Mai Thị Lập ở tổ 26, phường Yên Ninh, anh Đặng Văn Hưng ở tổ 76, phường Nguyễn Thái Học,  ông Hoàng Văn Giang ở phường Nam Cường…

Cùng với hỗ trợ cho vay vốn, các tổ chức đoàn thể, xã hội và các xã, phường, các cụm dân cư còn quan tâm giúp đỡ thường xuyên. Hội CTĐ thành phố vận động các nhà tài trợ ủng hộ tiền, nguyên vật liệu, đóng góp công lao động xây nhà mới và sửa chữa nhà ở cho 5 hộ gia đình nạn nhân da cam với tổng trị giá 58 triệu đồng. Hưởng ứng “Tháng hành động vì nạn nhân CĐDC” do Trung ương Hội CTĐ Việt Nam phát động (từ ngày 10/8-10/9/2014) với sự ủng hộ của các nhà tài trợ truyền thống nhiều năm liền đồng hành cùng chương trình “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam”, các cấp Hội CTĐ thành phố sẽ tặng trên 200 suất quà cho các trường hợp bị nhiễm CĐDC hiện đang cư trú trên địa bàn thành phố.

 Hải Oanh