Ngày 18/5/1963, tại Đại hội lần thứ I của Hội Phổ biến Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự và phát biểu tại Đại hội. Trong bài phát biểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh "Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi…".
Lời chỉ huấn cô đọng và giản dị của Bác đã hàm chứa đầy đủ nhận thức và trách nhiệm của mỗi người chúng ta đối với sự phát triển khoa học và công nghệ nước nhà. Với ý nghĩa đó, tại Điều 7, Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 đã quy định ngày 18 tháng 5 hàng năm là Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Năm 2014, là năm đầu tiên công bố Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Lễ công bố được tổ chức trọng thể vào sáng ngày 18/5 tại Trung tâm Hội nghị quốc gia. Từ đó, ngày 18/5 hàng năm thực sự là ngày hội của những người hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ và toàn xã hội.
Đây là dịp chúng ta tri ân, tôn vinh các nhà khoa học xuất sắc, các công trình khoa học và công nghệ có giá trị đóng góp cho sản xuất và đời sống, biểu dương người dân và thế hệ trẻ đam mê khoa học và công nghệ, các đơn vị ứng dụng khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại.
Đồng thời, cũng là dịp để mỗi người chúng ta, nhà khoa học, người làm khoa học, doanh nghiệp, nhà quản lý nâng cao nhận thức và trách nhiệm thúc đẩy khoa học và công nghệ đóng góp cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Chủ đề của Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2018 được Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra là "Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội". Để hưởng ứng ngày này, hàng loạt các hoạt động được tổ chức như tuyên truyền sâu rộng các thành tựu khoa học và công nghệ; biểu dương, tôn vinh đội ngũ những người làm công tác khoa học và công nghệ; tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thành tựu khoa học và công nghệ đối với sự phát triển đất nước.
Thông qua đó, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của khoa học và công nghệ trong sự nghiệp xây dựng đất nước; động viên, khích lệ thế hệ trẻ say mê, tâm huyết trong nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đất nước giàu mạnh và những người làm công tác khoa học công nghệ có dịp để trao đổi, chia sẻ những kết quả nghiên cứu của mình cũng như những ý tưởng nghiên cứu trong tương lai.
Với phương châm khoa học phải phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, trong thời gian qua, hoạt động khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã có những chuyển biến tích cực.
Các hoạt động đã bám sát Chương trình hành động số 76-CTr/TU Tỉnh ủy Yên Bái về thực hiện Nghị quyết số 20 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII và các định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Trong đó, hoạt động nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương đã được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo. Đặc biệt, bám sát chủ trương, định hướng của tỉnh là tăng cường nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông - lâm nghiệp, chế biến nông lâm sản theo hướng phát triển bền vững, hiệu quả kinh tế cao. Trọng tâm là tập trung ứng dụng khoa học công nghệ góp phần thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh đến năm 2020 và xây dựng nông thôn mới.
Đồng chí Vũ Xuân Hợi - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ (thứ hai từ trái sang) kiểm tra mô hình trồng giống dâu thu hoạch quả tại xã Việt Thành, huyện Trấn Yên. (Ảnh: Minh Hằng)
Trong năm 2017, được sự quan tâm của Bộ Khoa học và Công nghệ, sự chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự phối hợp có hiệu quả của các cấp, các ngành; nỗ lực phấn đấu của những người hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ; đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý và những tổ chức, cá nhân trong việc tổ chức triển khai, thực hiện các nhiệm vụ khoa học, công nghệ trên địa bàn tỉnh, do vậy hoạt động khoa học và công nghệ đã thu được những kết quả nhất định, nhất là trong lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đã bám sát yêu cầu, mục tiêu và đòi hỏi của thực tiễn, góp phần nâng cao một bước về trình độ và năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý trong tỉnh, nâng cao kỹ năng và nhận thức của người dân trong việc ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Sở Khoa học và Công nghệ Yên Bái đã chỉ đạo thực hiện 42 nhiệm vụ khoa học và công nghệ chuyển tiếp từ năm trước sang và tuyển chọn triển khai thực hiện mới 20 nhiệm vụ khoa học và công nghệ, trong đó trên 50% nhiệm vụ khoa học công nghệ tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất nông - lâm nghiệp.
Công tác quản lý công nghệ và chuyên ngành tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh, Sở Khoa học và Công nghệ đã tham gia ý kiến thẩm định dự án đầu tư bằng văn bản đối với 25 dự án đầu tư của các doanh nghiệp, đảm bảo chất lượng, đúng thời gian và tiến độ; kịp thời thẩm định, cấp phép cho 13 cơ sở bức xạ (9 cấp mới, 4 gia hạn) và phê duyệt Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ cấp cơ sở cho 21 đơn vị sử dụng thiết bị X quang trên địa bàn tỉnh.
Công tác sở hữu trí tuệ luôn được quan tâm, coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng của hoạt động khoa học và công nghệ. Thông qua các chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của Trung ương và địa phương, các sản phẩm nông - lâm sản đặc trưng của tỉnh đã tiếp tục được hỗ trợ xác lập quyền sở hữu trí tuệ dưới hình thức các dự án khác nhau. Năm 2017, đã được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ công nhận xác lập quyền 4 nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm: Cam Lục Yên, Cam Văn Chấn, Bưởi Đại Minh, Sơn tra Mù Cang Chải và Chỉ dẫn địa lý Gạo Mường Lò.
Ngoài ra, Sở Khoa học và Công nghệ còn phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai có hiệu quả công tác giới thiệu, phổ biến thông tin khoa học kỹ thuật tới các đối tượng liên quan. Công tác quản lý Nhà nước về tiêu chuẩn đo lường chất lượng luôn được chú trọng thực hiện, các hoạt động đã ngày càng thiết thực và hiệu quả hơn.
Trong năm 2017, Sở Khoa học và Công nghệ đã chỉ đạo xây dựng và trình UBND tỉnh ban hành bộ tiêu chí đánh giá, chấm điểm việc áp dụng, duy trì, cải tiến hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 vào trong hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước trên địa bàn; tổ chức kiểm định 4.823 phương tiện đo trên các lĩnh vực dung tích, khối lượng; biên tập, xuất bản và phát hành 12 số bản tin thông báo về hàng rào kỹ thuật trong thương mại, gửi cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân liên quan.
Để hoạt động khoa học và công nghệ tiếp tục đóng góp nhiều hơn cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong thời gian tới, cần tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, cung cấp thông tin khoa học công nghệ và vai trò của khoa học và công nghệ đối với phát triển kinh tế - xã hội; bám sát vào định hướng phát triển kinh tế - xã hội, tiềm năng, lợi thế của địa phương và chỉ đạo của tỉnh, đẩy mạnh công tác tham mưu đề xuất, đặt hàng thực hiện những nhiệm vụ khoa học công nghệ phục vụ các lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm của tỉnh, của địa phương, nhất là bám sát chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
Phối hợp triển khai đưa các thành tựu khoa học và công nghệ mới và kết quả nghiên cứu có triển vọng ứng dụng vào sản xuất và đời sống góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả các sản phẩm chủ lực nói riêng và các sản phẩm khác nói chung; đẩy mạnh việc hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ xác lập quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm thế mạnh đặc trưng trên địa bàn tỉnh, nhằm nâng cao vị thế, giá trị của sản phẩm; tiếp tục nghiên cứu đổi mới chính sách đầu tư, cơ chế phân bổ và quản lý ngân sách Nhà nước cho hoạt động khoa học và công nghệ theo hướng lấy hiệu quả kinh tế - xã hội làm mục tiêu.
Đa dạng hoá các nguồn vốn cho hoạt động khoa học và công nghệ để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật phục vụ cho phát triển sản xuất kinh doanh, nhất là khối doanh nghiệp; kiểm tra tiến độ thực hiện Đề tài tại Mô hình trồng giống dâu thu hoạch quả tại xã Việt Thành, huyện Trấn Yên; Dự án Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trồng thử nghiệm cây Trùm ngây (Moringa Oleifera lam) tại thành phố Yên Bái...
Vũ Xuân Hợi - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Yên Bái